20.03.1936
Neðri deild: 29. fundur, 50. löggjafarþing.
Sjá dálk 553 í B-deild Alþingistíðinda. (727)
18. mál, útsvör
*Pétur Ottesen:
Mér finnst hv. 8. landsk. ganga harla langt og lengra en góðu hófi gegnir í því að túlka og teygja til samræmis við sínar siglfirzku hugsanir — því vitanlega er það, sem hann hefir lagt til málanna á Alþingi, síðan honum skaut hér upp sem 8. landsk., ekki annað en bergmál frá Siglfirðingum — það, sem felst í þeirri áskorun, sem samþ. var á síðasta þingi og er grundvöllurinn undir skipun þeirrar n., er skipuð var að þingi loknu til að athuga möguleika fyrir því að fá nýja tekjustofna fyrir sveitar- og bæjarfélög. Því hvað segir svo þessi áskorun? Með leyfi hæstv. forseta vil ég lesa hana upp. Í henni felst sá þingvilji, sem hér er um að ræða; tekur hún yfir tvær línur í skjalaparti þingtíðindanna og hljóðar þannig: „Sameinað Alþingi ályktar að skora á ríkisstj. að undirbúa og leggja fyrir næsta Alþingi frv. til l. um tekjustofna bæjar- og sveitarfélaga.“ Það getur verið, að með hæfileika hv. 8. landsk. til þess að leggja frítt út mætti telja, að undir þetta gætu heyrt breyt. á útsvarslögunum. En þegar maður les grg., sem fylgir þessari þáltill., kemur í ljós að hún snýst eingöngu um það að finna nýja tekjustofna fyrir sveitar- og bæjarfélög til viðbótar við þann tekjustofn, sem þau hafa nú, sem eru útsvör eftir efnum og ástæðum. Í þessari grg. felst ekkert orð um, að það eigi að taka útsvarslögin til athugunar út af fyrir sig, heldur er talað um að leita eftir leiðum til þess að finna nýja tekjustofna til þess að fylla í þau skörð, sem ekki er hægt að fylla í á grundvelli núgildandi útsvarslaga. Hitt er svo allt annað mál, hvað n., sem skipuð var samkv. þessari þáltill. hugsar sér að færa sitt starf út á vítt svið; um það skal ég ekkert segja. Það er rétt, að í nál. þessarar n. er vikið að því að hún væri náttúrlega til með að bæta því við það sem Alþingi ætlaðist til að hún gerði — og þá sjálfsagt ríkisstj. líka, svo framarlega að hún hafi verið í samræmi við vilja Alþingis —, að glugga eitthvað í útsvarslögin og vita, hvort hún gæti ekki fundið þar eitthvað sér til dundurs til að breyta. Nú vil ég spyrja hv. 8. landsk., hvort hann álítur það nokkurn þingvilja, þó að þriggja manna n. líti svo á, að það væri e. t. v. ekki ástæðulaust, að hún færi að eiga eitthvað við útsvarslögin. Ekki fremur en það, að þrír menn af fimm í allshn. koma hér fram og segja, og ætla að gera það að þingvilja, að það sé bráð nauðsyn á því, að gagngerð endurskoðun fari fram á útsvarslögunum, og bæta því svo við, að þeir telji heppilegt, „að n. sú, sem nú starfar að undirbúningi löggjafar um tekjuöflun sveita og bæja, taki einnig þetta mál til athugunar“. Nú skulum við athuga þetta í því ljósi, að það hafi verið tilætlun Alþingis, eins og hv. þm. heldur fram, að n. ætti að athuga útsvarslögin sérstaklega. Hvers vegna er þá hv. allshn. að koma fram með þessa ósk nú, að það væri æskilegt, að mþn. tæki þetta mál til athugunar? Hún vill nota tækifærið, af því að búið er nú að skipa þessa n., og láta hana líka fara að athuga þetta mál. Skilur ekki hv. 8. landsk., að í þessu felst algerð mótsögn við það, þegar hann er að ryðjast hér fram með þá útleggingu sína á vilja Alþingis, að þetta hafi upphaflega verið tilætlunin. Þetta sýnir, að það er rétt, sem ég hefi haldið fram, að þáltill. fól ekkert annað í sér en það, að n. ætti að athuga möguleikana fyrir því að finna nýja tekjustofna handa sveitum og bæjum til viðbótar við það, sem aflað er með útsvörunum. Ég skil satt að segja ekki í því, að hv. 8. landsk. skuli ekki hafa athugað, eða ekki séð fyrirfram, að nál. er í mótsögn við þá staðhæfingu hjá honum, að ætlazt sé til, að n, taki útsvarsmálin til athugunar. — Ég skal ekki frekar fara út í þetta, en ég veit ekki, hvað það er, sem þessi n. getur lifað á, eftir að hún hefir skilað áliti og er búin að ljúka því verki, sem henni var falið að vinna, nema ef það væri þá vonin um að geta fengið útsvarslögin til athugunar. Ég ætla, að hún álíti sjálf, að hún sé búin að ljúka störfum, og hefi ég fyrir mér í því ummæli eins nm., — og þarna fæ ég viðurkenningu annars nm. á því; ég sé, að hann drúpir höfði til samþykkis.
Ég skal svo segja það til viðbótar, að ég tel ekki þrátt fyrir allan Siglufjarðaráróður um þessi lög, neina ástæðu til eða knýjandi nauðsyn að breyta þessari löggjöf. Það hafa ekki legið fyrir Alþingi neinar óskir um að breyta henni, og þó að hv. þm. gangi nú í að blaða í öllum þingmálafundargerðum frá 1926 og öllum þskj. frá sama tíma, þá getur hann ekki fundið þar nein plögg, sem sýni almennan vilja til breytinga. Ég veit, að hann mun öðruhverju reka sig á áskoranir frá Siglufirði í þessu efni, en það er líka það eina, sem hv. þm. gæti fundið.