17.04.1937
Sameinað þing: 11. fundur, 51. löggjafarþing.
Sjá dálk 164 í D-deild Alþingistíðinda. (2636)
153. mál, virkjun Laxár í Suður-Þingeyjarsýslu
*Fjmrh. (Eysteinn Jónsson):
Ég hefi kynnzt dálítið þessum raforkumálum þeirra Akureyrarbúa og annara Norðlendinga gegnum viðtöl, sem fulltrúar þeirra hafa átt við mig. Ég er sannfærður um, að það er mikið nauðsynjamál fyrir Akureyrarbæ og gæti komið að notum fyrir fleiri, ef hægt væri að koma upp þessari virkjun.
Nú hefir það verið venja hér, a. m. k. fram á síðustu tíma, að veita ríkisábyrgð til slíkra virkjana. En því er ekki að leyna, að ef hugsanlegt væri að koma upp slíkum virkjunum án ríkisábyrgðar, þó væri það stórt spor í rétta átt, því að það er vitanlega slæmt fyrir landið að þurfa að nota ríkisábyrgð eins mikið og gert hefir verið fram að þessu. Ég hygg, að allir muni vera sammála um það.
Mér er kunnugt um, að það hefir verið leitazt fyrir um lán erlendis til þessa fyrirtækis án ríkisábyrgðar, og eftir því sem ég bezt veit, er ekki enn fullséð, hvort hægt er að útvega lánið á þann hátt. Ef það mætti takast, þá er enginn vafi á því, að það væri æskilegasta lausnin fyrir alla aðilja. Bæði af þessari ástæðu og eins vegna þess, að það liggur í loftinu, að kosið verði í vor, og þá ekki hægt að segja fyrirfram, hverjir eiga að bera ábyrgðina á þessum málum eftir slíkar kosningar, þá fyndist mér eðlilegast, að þetta mál væri ekki afgr. nú á þeim stutta tíma, sem þingið á eftir að sitja. Ég lít svo á, að það sé varhugavert, þegar svo stendur á, að fara á að kjósa, að þeir þm., sem eru í þann veginn að leggja umboð sín niður, geri stórfelldar ákvarðanir um mikilsverð fjárhagsmál, rétt áður en þeir leggja umboðin niður. Af þessu vil ég leggja það til, að sem allra minnst verði afgr. af stórum fjárhagsmálum, bæði ábyrgðum og fjárveitingum. Ég veit náttúrlega ekki, hvort slíkt myndi koma til með að tefja fyrir rafvirkjuninni fyrir Akureyri, en ég veit það, að ef tækist að fá lán án ríkisábyrgðar, þá myndi það ekki tefja málið neitt. En ef það hinsvegar fengist ekki, þá finnst mér fyllilega möguleikar á því, þó að um svona stórt mál sé að ræða, að þeir flokkar, sem eiga að ráða eftir kosningarnar, taki afstöðu til málsins fljótlega eftir þær, eða jafnvel ef allir flokkar væru sammála um þetta og lánið fengist án ríkisábyrgðar, að þeir tækju þá málið til meðferðar utan þings. En slíkt væri vitanlega ekki hægt að gera utan þings, nema allir flokkar væru sammála.
Ég er því meðmæltur, að þetta mál gangi til fjvn. En af þeim ástæðum, sem ég hefi þegar getið um, þá myndi ég sætta mig bezt við, að málið yrði ekki afgr. á þeim stutta tíma, sem þingið á eftir að sitja. Þingið má til með að sýna hina mestu gætni við afgreiðslu slíkra mála og hér um ræðir, rétt áður en til kosninga er gengið, og ég álít, að það eigi að gera sem minnst að hví, að gera stórkostlegar bindandi ákvarðanir fram í tímann.
Auk þess er það að segja, að meðan stendur á umleitunum um lán án ríkisábyrgðar og ekki er vonlaust um, að það fáist, þá finnst mér, að það gæti spillt fyrir því, að sú lausn gæti fengizt, ef Alþingi samþ. í ótíma ríkisábyrgð á láninu.
Ég vil enda á því sama og ég byrjaði, að mér er ljóst, að þetta er svo stórt nauðsynjamál fyrir Akureyri og aðra staði norðanlands, að málið verður að leysast með einhverju móti. Og ég teldi það miður farið, ef fara ætti að hleypa þessu máli út í pólitískar deilur.