15.12.1937
Efri deild: 50. fundur, 52. löggjafarþing.
Sjá dálk 421 í B-deild Alþingistíðinda. (501)
107. mál, fiskimálanefnd o. fl.
*Jóhann Jósefsson:
Hv. 3. landsk. hélt hér ræðu alllanga um fiskimálan. og afrek hennar, og sérstaklega um afskipti mín af sölu fiskjar til Póllands. Ég veit ekki, hversu oft ég þarf að vitna í þessu máli gegn látlausu japli fiskimálan. á ósannindum um þetta mál. Ég hefi gert það bæði á Alþingi, í blöðum og í skýrslu til F. Í. S., en ég get gert það einu sinni enn fyrir hv. 3. landsk., svo hann hafi ekki ástæðu til oftar að endurtaka þessi ósannindi fiskimálan.
Það er rétt, að ég, eftir tilmælum ríkisstj. gegnum danska sendiráðið, athugaði möguleika fyrir sölu fiskjar til Póllands. Það er líka rétt, að ákveðið danskt firma, líka fyrir milligöngu danska sendiráðsins, benti mér á umboðsmann í Póllandi, sem S. Í. F. skipti við. Ég þóttist ekki hafa ástæðu til að óttast, að þetta væri neinn óreiðumaður, úr því S. Í. S. hafði valið hann sem sinn umboðsmann, sem ég ekki heldur veit, hvort hann hefir verið. Ég tilkynnti svo fiskimálan. um, að þessi maður væri fús að taka að sér sölu á fiski frá Íslandi, en lét þess jafnframt getið, að ef fiskur yrði sendur þangað, þá yrði fljótt að hefjast handa, því markaðurinn væri þarna takmarkaður. Þetta var í janúar 1935, og með því var mínum afskiptum af þessu máli lokið. Ekki er hægt að segja, að n. brygði fljótt við, því sending mun ekki hafa farið fyrr en í marz. Fiskimálan. leitaði ekkert til mín, en gerði alla samninga við Magnús Andrésson og Steady, og sýnir það, að eftir mínum ráðum var ekki farið að öðru leyti en því, að n. tók upp korrespondanse við firmað. Á Alþingi sagði ég svo frá sambandinu við þetta firma. Þá reis upp formaður fiskimálan., hv. 2. þm. Reykv., Héðinn Valdimarsson, og sagði að það hefði alls ekki verið Jóhann Jósefsson, sem útvegað hefði þetta samband, heldur fiskimálan. Hann hefði að eins skrifað nokkur bréf og sent skeyti, og svo punktum, basta og búið. En þegar illa fór með þessa sendingu, þá var það Jóhann Jósefsson, sem átti sökina. Ég þarf ekki að fjölyrða um þessa framkomu formanns fiskimálan. gagnvart mér, lítilmennska hans er svo augljós. Þegar útlit er fyrir, að ég geti grætt á þessu máli, reynir hann að níða heiðurinn af mér með skömmum, en svo þegar hallast á, þá á ég alla sökina. Ég veit, að hv. 3. landsk. er of vel innrættur maður til þess að endurtaka þennan óhróður um mig, þegar hann er búinn að fá réttar upplýsingar.
Hvernig fór svo með Ameríkuverzlunina? Ekki var það ég, sem þá stýrði penna fiskimálan. Þó urðu þar enn meiri mistök. Fiskimálan. reif þar niður það, sem bezti sölumaður okkar, Kristján Einarsson, hafði byggt upp fyrir S. Í. F.
Nefndin gerði meira en hrekja frá okkur þetta samband; hún hrakti einnig frá okkur velvilja og samúð landa okkar vestra, og allt þetta fyrir geðofsa formanns fiskimálan. Ég tel, að mikil mistök hafi orðið í Póllandi, en í Ameríku voru það ekki mistök, heldur var þar vitandi vits rifið niður það, sem búið var að byggja.
Hv. 3. landsk. var að dylgja um það, að tölur og skýrslur útgerðarmanna væru ekki réttar; hið sama var að heyra á hæstv. ráðh. En nú veit hv. þm., að á nýafstöðnum fundi útgerðarmanna réðst einn af stæltustu flokksmönnum hv. þm. á skýrslur útgerðarmanna og áætlanir, en var hrakinn lið fyrir lið, svo að hann gat ekki á þeim vettvangi sýnt fram á, að nokkur liður áætlunarinnar væri rangur. Þess vegna ætti hv. þm. að spara sér hér dylgjur um rangar tölur og áætlanir, þegar raunar enginn er til andsvara. Hv. 3. landsk. sagði ef ætti að taka kröfur útgerðarmanna alvarlega, — hann sagði ef, — já, ef ekki á að hengja myllustein um háls útgerðarinnar, ef ekki á að taka neitt tillit til fyrirsjáanlegs taprekstrar og bágborins fjárhags útgerðarinnar, m. ö. o. ef á að halda áfram að berja höfðinu við steininn, þá er það augljóst, að útgerðin getur ekki risið undir gjöldunum og fer alveg á höfuðið, samtímis því sem varið er 400 þús. kr. til nýrrar útgerðar. Ef þetta verður gert, væri það svipað því, ef Alþingi, sem veitt hefir fé til stofnunar nýbýla, skeytti ekkert um þær jarðir, sem fyrir eru í landinu, skipti sér ekkert af byggingum á þeim, en jysi fé í nýbýli.
Ég gaf ekkert tilefni til samanburðar á bátaútgerð og stórútgerð. Hann var í því sambandi að segja draum sinn um lækkun á kola- og salttolli, en það er ekki annað, sem liggur fyrir, en það, að hætta við að hækka toll á þessum vörum ásamt olíu, girðingarefni og tilbúnum áburði.
Að síðustu vil ég segja hv. 3. landsk. það, að ég tel það hafa miklu meiri þýðingu bæði fyrir sjómenn og verkamenn, ef hans flokkur og ráðh. reyndu að manna sig upp og opna augun fyrir því, sem er að gerast í sjávarútveginum, og reyna að gera þar eitthvað til umbóta, heldur en þó keyptir væru einn eða tveir togarar. Aðalatriðið er, að atvinnuvegurinn beri sig; annars fer allt í strand. Það tjáir ekki, þó bætt sé við einum eða tveimur togurum ofan á atvinnurekstur, sem ekki getur borið sig.
Þá voru hv. þm. og hæstv. ráðh. með mikla bjartsýnis spádóma. Ég vildi gjarnan óska, að þeir rættust ; ekki veitir af. Útlitið bendir bara ekki til þess að því er virðist. Ég get bent á tvær vörutegundir í útflutningi okkar, sem í fyrra um þetta leyti fóru hækkandi. Þessar vörur snerta mjög sjávarútveginn; það eru hrogn og lýsi. Þá fór verð á saltfiski aftur á móti lækkandi. Nú er verð á hrognum og lýsi aftur á móti lækkandi, og yfirleitt er talið, að verðlagið á heimsmarkaðinum fari lækkandi. Þeir, sem trúa því, að saltfiskur muni hækka í verði í næstu framtíð, eru bjartsýnir, ef tillit er tekið til reynslu síðastliðinna ára.
Ég skal láta máli mínu lokið með því að skora á hæstv. atvmrh. að beita sér fyrir því, að Alþ. og ríkisstj. gefi útgerðarmönnum skýr og góð svör við þeim kröfum, sem þeir hafa sent ríkisstj. og enn er eftir að svara.