04.09.1942
Sameinað þing: 14. fundur, 60. löggjafarþing.
Sjá dálk 110 í D-deild Alþingistíðinda. (1063)
19. mál, raforkumál
Steingrímur Aðalsteinsson:
Herra forseti. — Ég er nú einn af þessum nýju þm. hér á Alþ. og er þess vegna ekki kunnugur þeim vinnubrögðum, sem viðhöfð eru hér. En ég verð að segja það, að mig furðar dálítið á þeirri meðferð, sem höfð er á því máli, sem nú liggur fyrir á þskj. 19, þ. e. a. s., að það skuli eiga að afgreiða það frá þinginu með þáltill., sem ekki hefur einu sinni verið vísað til n. Þetta mál er þó svo umfangsmikið, að ef að framkvæmdum yrði í samræmi við það, sem till. virðist ætlast til, þá mundi það hafa í för með sér útgjöld, sem að vísu er ekki hægt að segja með nokkurri vissu, hvað mundu verða mikil, en þó virðist það liggja í augum uppi, að þau mundu skipta hundruðum milljóna kr. Og til marks um það, að aðalflm. þessarar till. lítur þannig á, að þetta sé ekkert smámál, vil ég lesa hér ummæli, sem hann hafði í Ed., þegar þar var til meðferðar frv. um raforkusjóð. Hann hafði um það þau ummæli, að það væri aðeins lítill partur úr frv., og ég skildi það þannig, að með því ætti hann við það, að sú fjárhæð, sem þar er gert ráð fyrir að leggja til í þessu skyni og nota til raforkuframkvæmda í landinu, væri ekki nema lítill hluti þess fjár, sem þyrfti til þess að koma nauðsynlegustu raforkubyggingum í framkvæmd. Hér var þó um 10 millj. kr. fjárhæð að ræða. Ég held líka, að mönnum blandist ekki hugur um það, ef það ætti að framkvæma þá hugmynd, sem í þáltill. felst, þá mundi það kosta hundruð millj. kr. Þess vegna furðar mig á því, að slíkt mál skuli eiga að afgreiða hér frá þinginu á þann hátt, sem hér er. Það á ekki einu sinni að athuga málið í n. Að öðru leyti vildi ég leyfa mér að gera nokkrar aths. við þáltill. eins og hún liggur hér fyrir. Það hefur komið mjög fram á Alþ., bæði nú og áður, að þm. virðast hafa mikinn áhuga á því að virkja fallvötn landsins og leiða þá orku sem víðast um landið, og er ekki nema gott eitt við því að segja, því að fólkinu í dreifbýlinu er mikil þörf á því að fá raforkuna til þeirra hluta, sem hér er talað um. Ég er líka síður en svo á móti þessari hugmynd, en ég held, að þetta yrði ekki framkvæmt á þann hátt, sem talað er um í till. Eins og ég gat um áðan, þá mundi það kosta of fjár að virkja fallvötn landsins og leiða orkuna til þeirra staða, sem talað er um, út um allar byggðir landsins, eins og byggðin er nú. Það fyrsta, sem þarf að gera í þessum efnum, er það að athuga möguleika á því að færa byggðina saman, á þann hátt yrði þetta ódýrara og auðveldara.
Ég vildi þess vegna leyfa mér að bera hér fram nokkrar brtt. við þá till., sem hér liggur fyrir á þskj. 19. Fyrsta brtt. er á þá leið, að í 1. málsgr. till. komi ,,í sveitum landsins“ í stað „dreifbýli“.
— Þetta er að vísu orðabreyt. en táknar það, að till. beri ekki með sér, að það eigi að veita raforkunni til innstu dala og yztu annesja. Í öðru lagi í sömu málsgr., að niður falli orðin „er hefjast svo fljótt sem unnt er að fá efni til þeirra“. Þetta er í samræmi við það, sem ég sagði áðan, að það er ekkert vit í að hefja framkvæmdir á þessum grundvelli. Ég held, að það sé ekki tímabært að ákveða, hvenar framkvæmdir skuli hefjast, og legg því til, að þessi orð falli niður. Í þriðja lagi í 2. málsgr. till., að á eftir orðunum „rafmagnseftirlit ríkisins“ komi: og Búnaðarfélag Íslands. Þetta er í samræmi við það, sem ég sagði áðan, að nauðsynlegt væri að rannsaka, hvort ekki mætti færa byggðina saman. Í fjórða lagi, að í stað orðsins „landsmanna“ komi: allra landsmanna. Þetta er einnig í samræmi við það, að gert verði ráð fyrir, að landsmenn færi sig saman með byggðina.
Ég vil leyfa mér að leggja þessar brtt. hér fram og þykist þegar hafa gert grein fyrir því, hvað felst í þeim, sem sagt það, að það verði sem bezt tryggt, að landsmenn allir geti orðið aðnjótandi þeirra miklu lífsþæginda, sem rafmagnið veitir.
Mér virðist nauðsynlegur undirbúningur betur tryggður, ef þessar brtt. verða samþ. Ég vil því mælast til þess, að þessar brtt. verði samþ.