18.10.1943
Efri deild: 35. fundur, 62. löggjafarþing.
Sjá dálk 10 í C-deild Alþingistíðinda. (1755)
28. mál, kynnisferðir sveitafólks
Frsm. meiri hl. (Þorsteinn Þorsteinsson) :
Herra forseti. Út af því, sem hæstv. forseti sagði, þá finnst mér bezt að byrja á byrjuninni, og finnst þá réttast, áður en lagt er verk í að starfa að breyt. á frv., að sjá, hvernig fer um hina rökst. dagskrá. Ef hún nær fram að ganga, er óþarft að leggja í það meira verk. Þess vegna skal ég lýsa yfir því fyrir mig og meðnm. mína, að við viljum gjarna taka til athugunar milli 2. og 3. umr. till. hv. þm. Barð., ef hann vill taka þær aftur til 3. umr.
Hv. frsm. minni hl. n. var að reifa forsögu málsins hér á þ., en ég ætla ekki að fara að taka það fyrir hér.
Þá var það, sem hv. 2. þm. Árn. kom með. Hann vildi, að allt féð væri ríkisframlag, af því að það lægi svo mikil skriffinnska í því að leggja þetta á vörur. Ég segi fyrir mig, að mér þykir nóg um, hversu alltaf hefur klingt á bændastéttinni, að hún væri að betla um fé. Ef hún vill leggja það til, eins og ráð er fyrir gert í frv., því þá ekki að leyfa henni það? Það árar vel núna, það er rétt. Því þá ekki að láta fólk leggja þetta fé í sjóði fyrir samböndin til næstu ára? Þá safnast sjóðir, — sá munurinn frá því, sem hv. þm. Barð. vildi, — og féð verður geymt í samböndunum sjálfum, en ekki í samsulli á einum stað. Þá verður líka hægra að grípa til þess.
Um það, að ekki hafi verið ráðgazt um þetta við bændur, þá er það að segja, að bændur á búnaðarþingi hafa lagt til eindregið, að þessu yrði þannig fyrir komið.
Um það að fara að breyta þessu í utanfarar- eða skólastyrki, þá er langt frá því, að hægt væri að kalla það kynnisferðir.
Hv. 2. þm. Árn. hélt því fram, að afnot af sjóðunum kæmu misjafnt niður. En ég benti á, að þeirri reglu mætti fylgja að láta þá uppskera mest, sem mest legðu fram. Ef farið væri að fella við frv. brtt. hv. þm. Barð., yrði það afkáralegt. Eftir því mundi brtt. hans á a-lið 3. gr. ekki ná þeim tilgangi, sem hann ætlast til, því að greiðslan yrði af verðjöfnunarskyldri vöru. Aftur á móti er það, — það eru þau ósköp um kjötsölu, — ef taka á gjald af öllu kjöti, sem selt er, að þá verður það erfitt í vöfum og ómögulegt í framkvæmd. Ég veit ekki, hvert ætti að skila því gjaldi t. d., sem tekið er af hangikjöti, ef farið er með það til Rvíkur, –hvort heldur það ætti að ganga til ríkissjóðs eða Búnaðarfél. Þetta þarf allt lagfæringar við hjá hv. þm.
Þá er líka í brtt. þessa hv. þm. farið á víxl með það, hver á að greiða framlagið, hvort það er sá, sem selur eða kaupir vöruna. Þessi atriði þarf sem sagt í mörgu að laga.
Nei, ég held það sé heppilegast að hafa þá aðferð, sem ég stakk upp á. Sú breyt., sem mér finnst helzt geta komið til greina, er, að ríkissj. greiði hálft tillagið. Þá þyrfti að breyta 1. gr. þannig, að færa niður gjaldið um helming. Með því kæmi sama heildartalan. Þetta getur komið til mála að gera, ef það lítur út fyrir, að frv. verði fellt ella.
Þá vill hv. þm. Barð. leggja allt féð undir stjórn Búnaðarfélagsins. Það getur verið rétt og í samræmi við meðferð á öðru orlofsfé. En mér finnst það betur geymt hjá búnaðarsamböndunum. Ég er ekki hissa á landbn., en ég er hissa á hv. þm. Barð., sem er þm. fyrir hérað, þar sem búa rausnarmenn og ríkir, að hann skuli halda fram, að þeir geti ekki greitt það, sem munar á gjaldinu eins og það yrði samkv. frv. og eins og það yrði samkv. brtt. hans.
Ég tek það fram, að ég óska, að hv. þm. Barð. taki till. sína aftur til 3. umr., og milli 2. og 3. umr. getur landbn. athugað, hvað hægt er að aðhafast í málinu, — en að nú sé skorið úr um dagskrána, en ekki farið að taka fram í 2. umr., svo að henni verði ekki lokið.