03.11.1943
Neðri deild: 41. fundur, 62. löggjafarþing.
Sjá dálk 618 í C-deild Alþingistíðinda. (3073)
42. mál, dýrtíðarráðstafanir
Sveinbjörn Högnason:
Ég get ekki látið hjá líða að undrast þessar umræður. Hv. 3. þm. Reykv. byrjaði með því að segja, að flokksmerki væru svo auðsæ í nál. hv. frsm. minni hl. n., að óþarft væri fyrir mig að bæta þar nokkru við. Ég veit ekki, við hvað hv. þm. á, nema það sé, að við hv. þm. V.-Húnv. viljum standa við það, sem við höfum gert áður, og tel ég það gott flokksmerki. Hv. 3, þm. Reykv. og hv. þm. V.-Ísf. lögðu áherzlu á, að hvorki hefði verið gefin nein skuldbinding í fjhn. í fyrra eða með dýrtíðarlögunum til stj. um óbundnar hendur um fjárgreiðslur. Það hefur enginn haldið því fram. En í 4. gr. stendur: „Þó er ríkisstjórninni heimilt að ákveða lægra ver ð á einstökum vörutegundum gegn framlagi úr ríkissjóði“. Ef þessum grundvelli er kippt burtu, þá er samkomulaginu kippt burtu um leið. Ég hef ekki talað um skuldbindingu, heldur heimild til framkvæmda, ef 6 manna nefndin yrði endanlega sammála. Hér eru jafnt á ferðinni samningsrof, hverjum sem það kemur til góða eða öfugt. Þessu hef ég haldið fram, og ég tel það ómótmælanlegt. Ef einu er raskað, þá má eins raska öllu. Það eru samningsrof, hverjum sem það kemur í hag eða óhag, eins og ég sagði áðan. En það virtist hv. þm. Siglf. ekki skilja, og kem ég nánar að því síðar. Hv. þm. Ísaf. sagði, að dýrtíðarl. svo kölluðu væru engin framtíðarlausn á þeim málum. En til þess er fjárgreiðslnaheimildin í þeim að geta framkvæmt samkomulag 6 manna n., ef hún yrði sammála. Því verður grundvöllurinn að standa, sem starf þeirrar n. byggðist á, ef fara á eftir niðurstöðum hennar. Það er furðulegt hjá hv. þm. V.-Ísf., að um þetta gegni nú öðru máli en þegar l. voru sett á síðasta þingi. En það er annað. Samkomulag 6 manna n. leiddi í ljós, hve óréttmætan áróður flokkur þessa hv. þm. og aðrir hafa rekið gagnvart bændum á undanförnum árum. Það hefur verið stagazt á því, hvað þeir bæru mikið úr býtum fyrir afurðir sínar. Niðurstöður 6 manna n. leiddu í ljós það gagnstæða. M. ö. o., ef rannsókn leiðir í ljós, að eitthvað er óþægilegt fyrir aðila í málinu, þá á hann að hlaupa frá því.
Þá vil ég víkja nokkrum orðum að hv. þm. Siglf. Hann sagði, hvílík fjarstæða það væri, að ég álíti hér raunverulega um samningsrof að ræða, þar sem blað flokks míns hafi í sumar kallað þessar fjárgreiðslur neytendastyrki. En við teljum samningsrof, hvort sem við höfum hag af því samningsrofi eða ekki. Ef stórútgerðarfélög hafa hag af þessu, þá er það sama máli að gegna. Og ég er sammála hv. þm. um það, að það sé langt frá því, að bændur græði á þessum greiðslum. Miklu fremur eru þær þeim í óhag. En hér skiptir engu máli, hvort neytendur og stórútflytjendur græða og bændur tapa. Hér gildir að halda gerða samninga. En nú virðist sú hugsun vera farin að skjóta upp kollinum hér á þinginu, að sjálfsagt sé að rjúfa samninga, ef umbjóðendur fulltrúanna hafa hag af því.
En fyrst minnzt er á neytendastyrki, þá eru þeir augljósir, því að eins og nú er, fá bændur kr. 6.83 fyrir kjötið, en neytendur fá það á kr. 6.50. Að vísu er ódýrara fyrir bændur að framleiða fyrir sjálfa sig, en fyrir þeim hlunnindum er líka gert í niðurstöðum 6 manna n. með kr. 1.000,00 á frádrætti. En þeim er reiknað með kr. 6.83 upp í kaupgjald, en neytendur kaupa vöruna á kr. 6,50, eins og áður er sagt. Það er því augljóst, að hér er fremur um neytendastyrki að ræða en það komi framleiðslunni til góða. En það skiptir engu, hverjum það kemur í hag eða óhag, eins og áóur er sagt.
Þá var hv. þm. Siglf. að tala um sorgleikinn með 15,5 milljónirnar í verðuppbætur frá 1942. Ég verð að segja, að hafi hann nokkurn tíma hitt á rétta orðið, þá var það nú. Þessar tölur benda okkur á mikinn sorgleik í stjórnmálum okkar undanfarið. Ég veit, að hv. þm. skilur, hví þessar tölur eru svo háar. Er þessar verðuppbætur voru samþ. hér á þingi, þá visi enginn fyrir, að vísitalan mundi hækka um helming á því ári. En sú varð raunin á, að flokkur þessa hv. þm. studdi stj. á þessu tímabili, sem tvöfaldaði dýrtíðina. Uppbæturnar voru því ekki aðeins greiddar til bænda. Það fóru áreiðanlega tugir milljóna til verkamanna í kaupgreiðslur vegna hækkunar á vísitölunni. Hv. 2. þm. Reykv. sagði í fyrra, að tekjur verkamanna hér í bæ mundu hafa verið um 100 milljónir það ár. Vísitalan var þá komin upp í 260, svo að rúmur helmingur af þessum kaupgreiðslum til verkamannanna hefur legið í dýrtíðaruppbót, eða rúmar 50 milljónir. Þetta er sami sorgarleikurinn og með verðuppbæturnar, sem urðu svo miklar vegna hækkunar á vísitölunni.
Viðvíkjandi því, að þessar verðuppbætur hefði fremur átt að nota til að koma á umbótum. í sveitunum, svo að kreppan léki þær ekki eins hart, þá er ég miklu öruggari um, að þessar 15.5 milljónir hafi bændur notað í því skyni að tryggja framtíðina en verkamenn hafi notað sínar liðugu 50 milljónir til að tryggja framtíð sína hér. En það er alltaf hægt að krefjast þess af einni stétt, að hún byggi upp fyrir framtíðina. En það mætti með sama rétti krefjast þess af öðrum stéttum, t. d., að verkamenn byggðu hér verkamannabústaði.
Þá taldi hv. þm. raunalegt, hve landbúnaðurinn væri hér óþroskaður og ófullkominn, og tók því til sönnunar dæmi um smjörinnflutning frá Suður-Ameríku. Ef til vill óskar hv. þm. eftir því, að vinnuaflið sé launað hér eins og þar í landi, þar sem er næstum þrælahald, eftir því sem ég veit bezt, og á ég þá einkum við „litaða“ menn. Vitanlega fer verð vörunnar mikið eftir kaupgjaldinu. Eða t. d. í Japan. Ef til vill óskar hv. þm. eftir svipuðu vinnuhaldi og þar er og lækka laun verkamanna hér í samræmi við kaupgjald þar. Þá væri sennilega hægt að lækka íslenzka smjörið.
En veit hv. þm., að smjör frá Bandaríkjunum, sem sennilega notar meiri véltækni í landbúnaði en nokkurt annað land, að það smjör mun kosta jafnmikið og íslenzkt smjör frá hinum. óþroskaða landbúnaði hér.
Það er annars furðulegt að hlusta á þessa menn stagast á því, að íslenzk framleiðsla sé ekki samkeppnisfær við erlendan markað, með þeim gerólíku kauptöxtum, sem hér eru, ef borið er saman við önnur lönd, eins og t. d. Japan, þar sem borgað mun vera sem svarar einni krónu á klukkustund. Þetta eru furðulegar blekkingar æ ofan í æ.
Hv. þm. hentaði nú að kalla alla íslenzka bændur kotbændur. En það er annað hljóð í strokknum, þegar verið er að tala um alla stórbændurna, sem hirði uppbæturnar. Þetta sýnir ljóslega skilning þessara manna á málefnum bænda. Ef fara á þessa leið, þá eru þm. að brjóta niður samþykkt frá síðasta þ. Með því brjóta þeir skarð í þann garð, sem búið er með ærnum kostnaði að byggja upp.