16.11.1943
Sameinað þing: 31. fundur, 62. löggjafarþing.
Sjá dálk 303 í D-deild Alþingistíðinda. (3420)
127. mál, fyrningar fiskiskipa o.fl.
Páli Zóphóníasson:
Herra forseti. Mér skilst, að orsök þessarar till. sé sú, að menn hafi komið auga á, að skipaeigendur, sem hafa eignazt skip sín eftir 1940, standi verr að vígi en þeir, sem hafa átt þau fyrir þann tíma, og vilji flm. jafna aðstöðumuninn með því að heimila þessum mönnum skattfrjálsan hluta af tekjum sínum til að afskrifa stríðsverð skipanna.
En ef þetta er réttlátt, hví er það þá ekki jafnréttlátt um margar aðrar eignir? Tökum t. d. bílstjóra hér, sem keypt hafa bíla sína fyrir 40 þúsund kr. nú á stríðsárunum, og berum þá saman við hina, sem eignuðust góða bíla fyrir 8 þúsund kr. fyrir stríð. Eiga þessir menn að fá að afskrifa sinn bíl, eins og hér er ráðgert um skipin? Eða tökum t. d. þá, sem byggt hafa nýbýli á þessum árum, en það er 4–5-falt dýrara en var fyrir 1939. Eiga þeir að fá að afskrifa þessa eign sína eftir þessum reglum? Þetta er alveg sambærilegt.
Hér eru byggð ótal hús, sem eru mörgum sinnum dýrari en fyrir 1939, og auk þess er húsaleigunni haldið niðri með l. Margir kaupa dýrar íbúðir og þurfa að hafa hærri tekjur en ella til þess að standa straum af að borga eftir þær. Á að veita sérstakan frádrátt frá skattskyldum tekjum til þess að afskrifa þessar íbúðir?
Hér er mikið vandamál, sem við stöndum andspænis, ekki aðeins gagnvart útgerðinni, heldur varðar þetta öll verðmæti, sem hækkað hafa í verði og menn hafa orðið að kaupa mörgum sinnum dýrar en þeir samborgarar þeirra, sem áttu þau fyrir stríð. Þetta misræmi þarf að jafna, en það verður ekki gert á þennan hátt, sem hér er lagt til.
Og eru nú hv. flm. vissir um, að allt komist aftur niður í það verðlag, sem gilti 1939? Það reyndist svo eftir fyrri heimsstyrjöldina, aá ekkert fór aftur niður í verðið 1914, og mér kæmi ekki á óvart, þótt skipin færu aldrei niður í verðið 1939. Að nokkru leyti hugsa ég, að eins verði um hús og bíla, en sá er munurinn, að ekkert er gert til að gera aðstöðu eigenda þessara eigna sambærilega við aðstöðu skipaeigenda. — Eins og ég sagði áðan, þá stöndum við hér gagnvart miklu vandamáli, en að því leyti standa skipaeigendur eins vel að vígi og aðrir, þótt þeir séu hér teknir út úr, að þeir hafa sömu hundraðstölu af stofnvirði til afskrifta. Mér er ekki ljóst, hvernig leysa á þetta með þessu móti, svo að lag sé á. Það er ekki hægt að taka eina starfsgrein þannig út úr. Annaðhvort af tvennu væri þá helzt til úrlausnar, að hið opinbera afskrifaði allar eignir, sem hærra verð væri á en 1939, eða bíða, þar til séð er, hvernig tímarnir leggjast eftir þessa verðbólgutíma, og taka þá fyrst til ráða, sem við þykja eiga, til að fá hlutina til að bera sig. En framtíðin mun bezt skera úr þessu. En ég er ákveðið á þeirri skoðun, að ekki sé hægt að taka þannig eina starfsgrein út úr nú.
Eitt er það og, sem þarf að gera skarpan greinarmun á, ef farið er inn á þessa braut. Það er, hvort um er að ræða nýjan hlut, t. d. nýtt skip, nýjan bíl, nýtt hús, nýja viðbót við hús o. s. frv., og afskrifa á af því, eða hvort um er að ræða hlut, sem fengið hefur hátt verð við að ganga kaupum og sölum.
Tökum t. d. nýjan og gamlan bíl, sem keyptir hafa verið á stríðsárunum. Báðir bílaeigendurnir standa verr að vígi en 1939, en þó vil ég láta gera á þeim ákveðinn mun. Hið sama vil ég láta gilda um skipin, en ekkert kemur fram í frv. í þessa átt. Ef afskrifað yrði verð gamalla hluta, mundi það mjög ýta undir óeðlilegar sölur og halda uppi háu verðlagi.
Í stuttu máli snertir frv. eða þáltill. ákaflega mikið vandamál, sem viðkemur ekki aðeins útveginum einum, heldur í rauninni öllu okkar þjóðlífi. Og þetta mein verður ekki læknað í heild, nema síður sé, með því að skera burt einn anga þess.