17.01.1945
Neðri deild: 107. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 1198 í B-deild Alþingistíðinda. (2496)
253. mál, innheimta ýmissa gjalda 1945 með viðauka
Eysteinn Jónsson:
Ég sagði eitthvað á þá leið áðan, að ég ætlaði að geyma aðalumr. um þetta mál þangað til síðar, en ég gat þess, að mér virtist ríkisstj. ætla að hafa inn tekjur með auknum álögum á alinenning.
Ég skal nú benda á nokkra liði máli mínu til sönnunar. Má þar til nefna hækkuð lestagjöld og símgjöld, enn fremur stimpilgjöld og eignarskatt. Og loks er það frv. það, sem nú liggur fyrir efri deild. Það veit hvert mannsbarn, að það, sem þannig er tekið, hlýtur að koma á vörurnar, og þótt í fyrst verði reynt að sporna við, þá endar það aldrei nema á einn veg. Og það kemur strax niður á þeim, sem reka sjálfir sína verzlun, svo sem samvinnufélög og pöntunarfélög, en það mun vera um þriðjungur landsmanna. Og ef það er tilfellið, að verzlunargróðinn hafi verið svo mikill, þá átti stj. heldur að hækka verðlagið, en ekki að setja stóra vél í gang til að innheimta slíkan toll.
Ég skal nú ekki ræða öllu frekar um þetta nú. Ég hugði, að það, sem ég sagði áðan, mundi nægja, en vildi þó bæta þessum skýringum við.
Um horfurnar í heild er það að segja, að eftir þeirri áætlun, sem gerð hefur verið, þá eru útgjöldin um 140 millj. kr.
Móti þessu eru svo 100 millj. kr. á fjárlögum og þær 10 millj. kr., sem eru í sjóði. Þá vantar 30 –40 millj. kr. Nú er lagt fram tekjuöflunarfrv., sem nemur 15 milljónum kr. Hitt vantar. Þess vegna segi ég, að það þurfi að eiga sér stað eitthvað óvenjulegt og ófyrirsjáanlegt, ef þetta á að ganga, en ekki til þess, að það gangi ekki. Þetta er gott dæmi þess, hve fjármálaástandið er nú óþolandi í landinu. Og það eina, sem hægt er að gera, er að fá tilslökun af hendi þeirra stétta, sem hinir þrír þingflokkar og stjórnarflokkar standa saman af.
Ég hefði ekki gengið lengra í skattaálögum og deili ekki á stj. fyrir að afla ekki meiri tekna í heild. En fyrst hún ræður ekki bót á ástandinu á annan hátt, þá áfellist ég hana fyrir að láta hér staðar numið. Það er alveg auðséð, að þessi málefnaafgreiðsla ber dauðann í sér. Það er alveg fyrir neðan allar hellur að ætla sér nú að leggja út á næsta ár vitandi vits þannig að eyða öllum þeim tekjum, sem inn í ríkissjóðinn koma í bezta tilfelli, og eftir öllum líkum að dæma með því að þurfa að taka eyðslulán eða eyða þeim fjármunum, sem ríkið á. Og ekki það þýðingarminnsta í þessu sambandi er það, að þó að þessu sé þannig komið og þannig fyrirhuguð afgreiðsla fjármálanna, þá er enginn eyrir á fjárl. ætlaður til þeirrar nýsköpunar í atvinnu í landinu, sem hæstv. ríkisstj. hefur lofað að gangast fyrir og styðja. Það eru engar óvenjulegar fjárveitingar á fjárl. til verklegra framkvæmda. Rétt ríflega til verklegra framkvæmda á sama hátt og verið hefur, en enginn eyrir til nýsköpunar. Þær till., sem komu um það að bæta á fjárl. tekjum vegna nýsköpunar, voru felldar, og þær slíkar fjárveitingar, sem áður voru á fjárl., voru teknar út af þeim. M.ö.o. allar þessar milljónir, sem fyrirhugað hefur verið að ná inn í ríkissjóðinn á þessu ári, sem er að byrja, eiga að ganga til þess að greiða starfsmannahald, með þeim launum, sem ætlað er, og til þess að halda í horfi venjulegum framkvæmdum og til þess að borga niður dýrtíðina og til að gera aðrar ráðstafanir til þess, að sú rétta dýrtíð í landinu komi ekki fram og atvinnuvegirnir geti flotið áfram fyrst um sinn. Til þess að standa undir þessu, en ekki til þess að standa undir nýsköpun, verða nú lögð á landsmenn 20 millj. kr. gjöld í sköttum og tollum, sem reitt eru saman með hinum ólíklegustu aðferðum, sem hvergi eru notaðar annars staðar en þar, sem allt er á heljarþröm í fjármálum. Sú aðferð að leggja á almennt viðskiptagjald hefur ekki verið höfð nema hjá þjóðum, sem komnar eru í fjárhagslegt öngþveiti. Og þó vantar um 15 millj. kr. til þess, að gera megi ráð fyrir því, að þetta geti staðizt.
Það er þetta, sem ég vildi benda á, og það er þetta, sem sýnir, að ekki er hægt að halda áfram á þessari braut. Og ef hæstv. ríkisstj. hefði viljað eiga tilverurétt, þá á hún að beita sér í þá átt að lagfæra grundvöllinn undir þessum málum þannig, að hægt sé að ráða við þau. En það er þetta, sem ríkisstj. hefur ekki gert enn, og það, sem hún sýnist ekki ætla sér að gera. Og það er fyrir það, sem hún er sérstaklega ámælisverð, auk þess sem þær tekjuöflunaraðferðir, sem notaðar eru í sambandi við þessi mál, eru stórkostlega ámælisverðar, þó að ég ræði það ekki nánar nú, af ástæðum, sem bæði ég og hæstv. fjmrh. höfum minnzt á.