10.01.1945
Efri deild: 98. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 1259 í B-deild Alþingistíðinda. (3103)
214. mál, útsvör
Gísli Jónsson:
Ég skal vera stuttorður. Ég verð að lýsa afstöðu minni vegna þeirra mörgu brtt., sem ég hef flutt á þskj. 713. Það, sem frv. þetta fer fram á, er það, hvort eigi að lögfesta það að leggja á útsvar, áður en það er fallið undir greiðslu, og mér hefur skilizt, að það væri gert vegna þess, að hægara sé að fá jafnari greiðslur með því móti en ella, og þegar hv. 6. þm. Reykv. upplýsir, að menn séu glaðir yfir þessu, þá hygg ég, að það sé réttur skilningur, að menn séu glaðir yfir því að mega jafna þessu í 10 greiðslur, en ekki yfir hinu að hafa orðið að greiða þetta fyrir fram. Ég hélt, að það væri orðið samkomulag um þessa brtt., þannig að í stað þess að greiða fyrir fram eins og gert er ráð fyrir í l., þá mætti ákveða vissa greiðsluupphæð 1. hvers mánaðar. Kæmi þetta í sama stað niður fyrir bæjar- og sveitarfélög að öðru leyti en því, að þau yrðu að bíða 3 mánuðum lengur eftir greiðslum heldur en þau gera nú. Þetta er sanngjörn till. En nú hefur hv. 6. þm. Reykv. lýst því yfir, að hann gæti ekki fallizt á þetta, og harma ég það. En verði þessi till. mín felld, hef ég flutt varatill. við hana, að í stað orðsins „helmingi“ í 1. málsgr. a-liðar komi: 40%. Það er einnig þarna undir a-lið sömu gr., að í stað orðanna „meira en álagt útsvar“ komi: meira en honum bar. — Ég skal ekki dvelja við það, en ég sé ekki, hvers vegna á að ganga svo mjög á rétt skattþegnans, að hann eigi ekki kröfu á endurgreiðslu á vöxtum af því fé, sem hann er búinn að greiða samkvæmt l. Hann á eins mikinn rétt á því eins og bæjarsjóður á rétt á því, sem hann fær of seint greitt. Þetta eru að vísu smámunir fyrir hvorn aðila, en það er ekki hægt að hafa samkomulag um þessi mál, ef annar aðilinn fer alltaf það, sem hann getur komizt, og metur aldrei sanngirni eða réttlæti hins aðilans, þó að hann standi undir öllum þessum greiðslum. Vona ég, að hv. 6. þm. Reykv. fallist á, að þetta verði lagfært. Þá er 29. gr.; þar hef ég lagt til, að rétt væri að halda eftir af kaupi útsvarsgjaldenda. Mér finnst, að hér sé gengið langt í því að koma réttinum yfir á þriðja aðilann, sem ekki kemur þetta mál neitt við. Hann á að ábyrgjast greiðslur, og það er hægt að beita lögtaksrétti gagnvart þeim aðila, sem á að sjá um greiðslurnar. Það er ætlazt til þess, að kaupgreiðandi beri ábyrgð á þessu eins og sínu eigin útsvari; og þar finnst mér gengið svo langt, að það komi ekki til mála, að slíkt sé lögfest. Í sambandi við þetta vil ég benda hv. 6. þm. Reykv. á það, að hann minntist á þetta við fyrri umr., að þetta væri sami réttur og ríkissjóður hefði til þess að innheimta ríkisskattana, en það er ekki rétt. Þessi réttur er ekki í skattal. hann er settur í reglugerð, sem ráðuneytið hefur gefið út, og enginn dómur hefur fallið um það, hvort reglugerðin er nánari takmörkun laganna sjálfra. Ég hef athugað þetta og borið það undir lögfræðinga, og þeir telja enga sönnun fyrir því, að dómur mundi falla á þá leið, að menn væru skyldugir til að ábyrgjast slíkar greiðslur, eins og hér er ætlazt til. En ef þetta verður samþ. hér, horfir málið öðruvísi við. Ég skal ekkert um það segja, hvort ástæða hefur þótt til þess að fara í mál út af þessu, en ég segi fyrir mig, að ég vildi gjarnan fá dómsúrskurð um þetta, og ég tel, að það fari í bága við skattalög frá 1935. Það er tekið fram síðar í l., að þessi ábyrgð geti skapazt á hendur kaupgreiðanda fyrir smáyfirsjón starfsmanns, t.d. ef hann hefur ekki tilkynnt, hvenær starfsmaður hefur farið. Ég sé ekki annað en þess háttar vanræksla geti leitt til þess, að kaupgreiðandi verði að setja upp víðtæka vátryggingarstofnun til þess að tryggja sig gagnvart slíkum áföllum að greiða meginið af þeim sköttum, sem kaupþegar ættu að greiða og bæri skylda til að greiða, ef þessi ákvæði verða ekki sett í l. Hv. 6. þm. Reykv. viðurkenndi, að hann gæti fallizt á, að b-liður yrði samþ., en síðan hef ég lagt fram brtt. um, að liðurinn falli niður, enda er vafasamt, að hann fái staðizt í lögum. Svo er e-liður 29. gr., að á eftir meginmáli e-liðar komi: og ber sveitar- eða bæjarstjórnum að hafa ákveðið hlutföllin í kröfu sinni. Ég tel eðlilegt, að ekki sé raskað því, sem ætlað er að ná með l., í meginatriðum. Svo kemur, að síðari málsl. f-liðar falli niðúr. Ég verð að segja, að það er ákaflega hart að gera kaupgreiðanda ábyrgan fyrir útsvarinu, af því að hann hefur ekki lesið þessa auglýsingu eða hlustað á hana í útvarpinu. Ég veit ekki, hvort þessir menn hafa gert sér það ljóst, hve umfangsmikið það er að greiða kannske millj. kr. á ári í kaupgreiðslur til kannske 5–10 þús. manna. Það er lagt svo mikið starf á hendur þessum mönnum, að þeir verða að setja upp sérstaka skrifstofu, ef þeir eiga ekki að verða fyrir þungum búsifjum af þessum ráðstöfunum. Ég sé ekki annað en það sé hægt að gera þetta miklu einfaldara án þess að bæjarsjóður tapi nokkru. Síðan hef ég lagt til við g-lið, að í stað orðanna „samkvæmt d- og e-lið“ og út þann málsl; h-liðar komi: samkvæmt d- og e-lið og tilkynna sveitarstjórn, að svo hafi verið gert, innan tveggja virkra daga frá útborgunardegi. Skal upphæðin handbær til útborgunar, hvenær sem sveitarstjórn vitjar þess á útborgunartíma kaupgreiðanda. — Ég sé ekki, hvers vegna ekki er hægt að ganga inn á þessa breyt. Hvað er hér á ferðinni? Treysta sveitarstjórnir sér ekki til þess að láta sækja útborganir þær, sem kaupgreiðandi á að gjalda? Ætla þær að þvinga kaupgreiðendur, þegar þeir eru búnir að innkalla féð, til þess að skila fénu, og í næsta skipti á hann að fá að greiða dráttarvexti af því, ef hann uppfyllir ekki þessi skilyrði? Andi l. er sá að ganga á rétt kaupgreiðenda, og það er ómögulegt að fá leiðréttingu á því. Ég get t.d. ekki skilið, að það geti valdið erfiðleikum fyrir bæjarsjóð Reykjavíkur að senda sína innheimtumenn til þess að taka þetta gjald á útborgunartímum viðkomandi fyrirtækis að öðru leyti en því, að það er vitanlega auðveldara að láta færa sér þetta inn á borðið. Andi laganna er ekki þannig, að það sé talið nauðsynlegt, að þessir aðilar þurfi að hafa fulla samvinnu til þess að koma þessum málum í viðunandi horf. Viðvíkjandi h-lið hef ég lagt til, að á eftir orðunum „svo sem segir í i-lið“ í k-lið 4, falli niður, en í stað þeirra komi nýr málsl., er orðist svo: Þá skal hann greiða 100–500 kr. sekt, ef sannað er, að vanræksla hans hafi bakað sveitarsjóðnum tjón. Ég get fellt mig við það, ef af einhverra aðila hálfu eru ekki uppfyllt landslög, varðandi það að greiða sektir, en það er sitthvað, hvort maður á að greiða sekt eða hvort hann er sektaður þannig, að fyrirtæki hans gæti orðið gjaldþrota fyrir slíkar vanrækslur, en það væri sannarlega ekki til hags fyrir bæjarsjóð. Ef þessu væri beitt, væri það bara til að spilla samkomulaginu milli þessara aðila. Síðan hef ég lagt til við 3. gr., að hún orðist þannig:
Kaupgreiðandi þeirra, er í 6. gr. B 1 getur, skal eftir því, sem unnt er og lög þessi mæla fyrir um, aðstoða bæjar- og sveitarstjórnir við innheimtu útsvara, enda sé honum heimilt að reikna 4% innheimtugjald af því fé, sem hann þannig innheimtir. — Það er nauðsynlegt, að þetta sé gert með fullu samkomulagi. Nú er ég ekki að setja þetta 4% innheimtugjald til þess að auðga þann, sem innheimtir þetta gjald, heldur set ég það til þess, að viðkomandi bæjar- og sveitarstjórnir kasti ekki frá sér skyldum sínum til þess að spara sér þennan greiða. Það er ekki nema sanngjarnt, að innheimtumaðurinn fái þetta í innheimtulaun. En þetta ætti að vera trygging fyrir því, að þeir menn geri skyldu sína við innheimtuna, en kasti ekki skyldunni á hinn aðilann. Ég verð að segja, að ég er undrandi yfir því, ef hv. 6. þm. Reykv. getur ekki fallizt á þetta atriði, þó að það sé eitthvert fjárhagslegt atriði fyrir bæjarfélagið, því að það þarf ekki að hugsa til þess að geta innheimt 15–20 millj. án þess að bera einhvern kostnað af innheimtunni. Ég vil því fastlega mælast til þess, að n. í heild geti fallizt á, að þessar brtt. verði samþ. Ég vil svo að síðustu leyfa mér að geta þess, að ef málið hefði ekki verið lagt fram af n., að mér skilst til þess að fyrirbyggja, að málið fengi meðferð í n., eins og venja er, hefði ég borið fram víðtækar brtt. við fyrri kafla l., en það mun ég ekki gera við þessa umr., sú brtt. þarf að koma til umr. á Alþ., áður en þessi l. fara úr þinginu. Mun ég því ekki tefja málið hér með þeirri brtt., heldur koma henni á framfæri í Nd., og er það viðurkenning til hv. 6. þm. Reykv. fyrir þá nærgætni, sem hann sýndi með því að vilja tala við mig um málið í n. Ég skal svo ekki orðlengja um þetta frekar og mun ekki taka aftur til máls nema sérstakt tilefni gefist til.