10.10.1944
Neðri deild: 62. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 1589 í B-deild Alþingistíðinda. (4217)
148. mál, dýrtíðarráðstafanir
Áki Jakobsson:
Herra forseti. — Það er orðið nokkuð langt, síðan ég talaði í þessu máli síðast, en við umr. hafa komið fram ýmis atriði, sem mig langaði til að gera athugasemdir við. því var haldið fram, að hér hafi verið færð fórn af hendi bænda samkv. till. búnaðarþ. og bændur hafi riðið á vaðið í þessu efni til að vinna bug á dýrtíðinni. Ég er í hópi þeirra manna, sem ekki fá séð, að hér sé um fórn að ræða. Ég hef áður bent á það í ræðu, í hverju till. búnaðarþ. er fólgin. Þar er fallizt á að fella niður 9,4% hækkun á verói mjólkur og kjöts gegn því, að þeir, sem framleiða kjöt, fái útflutningsuppbætur á kjöt. Þetta er svipað og ef Alþýðusambandið féllist á að lækka kaup hjá járnsmiðum gegn því, að klæðskerar fengju hærra kaup. Búnaðarþ. hefur boðizt til að fallast á lækkun gegn því, að lítill hluti bænda fái útflutningsuppbætur. Þetta er ranglátt, og búnaðarþ. hefur ekkert umboð til að haga sér á þennan hátt. Þessi rangsleitni hefur vakið gremju hjá mjólkurframleiðendum. Ég verð að segja, að ekki er ástæða til að þakka mönnum fyrir svona háttalag, þó að þeir menn, sem fyrir þessu standa, telji sig eiga að njóta mikils þakklætis fyrir. Það er enginn greiði við þjóðina að koma á úlfúð bænda í milli eins og gert er með þessu og við höfum fengið staðfest með þeim fundarboðum, sem við höfum heyrt auglýst austan fjalls. Það hefur verið sagt hér af hv. 2. þm. N.-M., að bændur hefðu getað selt allt sitt kjöt á innlendum markaði, og hefði þá ekki verið þörf á uppbótunum. Það má alltaf segja, að allt mögulegt hefði verið hægt að gera, ef aðrar ástæður væru fyrir hendi en þær, sem eru. En það er vitað mál, að þeir menn, sem stjórnað hafa fyrir bændur, héldu kjötinu frá því að koma á markað að minnsta kosti hálfan annan mánuð, eftir að farið var að slátra, í þeim tilgangi að koma út úrgangskjöti frá fyrra ári, sem Englendingar vildu ekki leyfa innflutning á, en fram til þess, er slátrun hófst, var selt kjöt, sem ekki var ætt. Þetta voru verk þeirra manna, sem bændur hafa trúað fyrir sínum málum, og þeir töldu, að þetta væri bezta lausnin á málunum. Það kom fram hjá hv. þm. A.-Húnv., að það gæti komið heim við hagsmuni bænda að hafa lélegt ærkjöt á markaðnum til að fá markað fyrir hrossakjöt. Hv. þm. V.-Sk. hélt því fram, að tölur þær, sem ég fór með í útvarpsræðu minni, kæmu ekki heim við tölur þær, sem ég fór með í fyrstu ræðu minni. En þetta stafar af misskilningi hans. Ég reisti þessar tölur á grein, sem HermJ skrifaði í Tímann, þó að ég telji þar ekki alveg rétt farið með staðreyndir. Þar er talið, að þessi 9,4% lækkun nemi 10 millj. kr., og verði hún framkvæmd, þurfi að borga úr ríkissjóði 20 millj. kr., aðrir segja 25 millj. Þetta þýðir, að hefði þessi lækkun átt sér stað, þá hefði orðið að borga 30–35 millj. kr. úr ríkissjóði. Þetta er reist á því, sem HermJ fullyrðir í grein sinni.
Þegar um ástand landbúnaðarins er að ræða, verða allir að viðurkenna, að hann er með öllu úreltur, þannig að allar líkur eru til, að hann verði til að kippa fótunum undan þjóðfélaginu, ef ekki tekst að bæta úr þessu. Með samkomulagi sex manna n. í fyrra kemur á daginn, að ef bóndinn á að njóta lífskjara, sem eru sambærileg við lífskjör iðnaðarmanna, verkamanna og launþega yfirleitt, verður að selja kjötið og mjólkina þessu háa verði. Ég hef tekið eftir því, að fulltrúar bænda fagna því alltaf, þegar um hækkað verð á landbúnaðarafurðum er að ræða, og telja sér það sigur. En samkomulag sex manna n. er aðvörun til þjóðarinnar um, að ekki sé hægt að halda áfram lengur á þennan hátt. Það þarf að gera stórfelldar ráðstafanir, að því er íslenzka landbúnaðinn snertir, án þess þó að rýra kjör bænda. Þetta er lærdómurinn, sem okkur ber að lesa út úr samkomulagi sex manna n. Við getum ekki staðið aðgerðarlausir í þessum efnum. Álit n. sýnir, að allt, sem búið er að ausa í landbúnaðinn síðastliðin 15 til 20 ár, hefur ekki gagnað til að koma þessum atvinnuvegi í það horf, að við sé unandi. Hv. þm. V.-Sk. sagði, að háa verðið á landbúnaðarafurðum væri okkur sósíalistum að kenna, því að 90% af framleiðslukostnaðinum væru vinnulaun. Ég gæti trúað því, að það sé nokkuð nálægt því að vera rétt, að vinnulaun nemi þessum hluta af framleiðslukostnaðinum, þó að það sé ef til vill fullmikið að segja, að þau nemi 90%. En það er rétt að gera sér ljóst, hvernig þessi vinnulaun eru reiknuð út. Fyrst er hækkað verð landbúnaðarafurða 1942, og vísitalan hækkar um 50 stig. Svo eru reiknaðar tekjur verkamanna eftir ákveðnum reglum hagstofunnar, og þar kemur þessi vísitöluhækkun fram. Þetta er svo lagt til grundvallar. Vísitalan hefur þannig orðið til að hækka kaupið, sem kemur svo aftur fram í verðlagsákvæðum sex manna n., að því er snertir kjöt og mjólk. Þetta er sem sagt afleiðing af dýrtíðarskrúfunni, sem fulltrúar þessir töldu sig vera að gera fyrir bændur og byrjað var á 1942. Ég vil ekki halda því fram, að bændur búi yfirleitt við þau lífskjör, að bæjarbúar hafi ástæðu til að öfunda þá. Ég álít ekki, að bændur búi við of góð kjör. En það sýnir okkur, hve hörmulega landbúnaðurinn er kominn. að bændur skuli ekki búa við betri kjör en raun ber vitni um eða vera samkeppnisfærir, þó að vörur þeirra séu seldar slíku geypiverði. Þetta er hið mikla vandamál. Það stoðar ekki að vera að rísa hér upp og snúa út úr orðum manna í því skyni að verja þetta. Það er hægt að fara með blekkingar, vísa til samþ. búnaðarþ., halda hrífandi ræður um fórnir bænda. Ef til vill er hægt að sannfæra einhverja um, að bændur hafi hér einir lagt eitthvað í sölurnar. En staðreyndirnar eru eigi að síður þannig, að þær verða ekki umflúnar. Þetta nálgast það allt að lenda í fullkomnu öngþveiti, þannig að allt þetta mikla kerfi n. og alls konar fyrirtækja, sem bændur telja, að þeir hafi komið upp sér til hagsbóta, hrynji í rústir. Það er ekki hægt að komast hjá því að snúa sér að því að bæta framleiðsluaðferðirnar. Eins og bent hefur verið á, er ekki alveg rétt að bera saman afköst sjávarútvegsins og landbúnaðarins. Við getum ekki ætlazt til, að landbúnaður geti orðið eins afkastamikill á Íslandi og sjávarútvegur. Við búum í hrjóstrugu landi, og vitanlega hlýtur það að verða til að auka framleiðslukostnaðinn. Það hefur verið bent á nokkur ríkisbú, sem sýna ekki betri afkomu en bú bænda. Mér er ekki kunnugt um. hvernig þau eru rekin. (PZ: Hvernig er með Hólsbúið?) Já, ég veit, að þar er halli á búskapnum, en það er vegna þess, að grasræktin er óframkvæmanleg á Siglufirði og KEA torveldar Siglufirði að fá keypt hey með góðu verði. Veðrátta er þannig, að oft er nær látlaus rigning mestallt sumarið. Um samgöngur er það að segja, að oft geta liðið þrjár vikur. þannig að enginn bátur komi til Siglufjarðar frá þeim stöðum. þar sem hægt væri að fá mjólk. Þess vegna höfum við lagt í það fyrirtæki að koma upp þessu búi. Ég efast ekki um, að rétt væri að leggja þetta bú niður, ef hægt væri að skapa öruggar samgöngur við nærsveitirnar, en fyrr er ekki rétt að gera það. Ég efast ekki um, að hægt er að nefna ýmis önnur bú, sem rekin eru með halla, en mér finnst furðulegt, að fullorðnir menn skuli bera það fram sem röksemd, að af því að eitt bæjarfélagsbú, þar sem vélar eru notaðar, hafi ekki skilað arði, beri að halda áfram að kroppa þýfið með gamla laginu. Hagnýting véla í landbúnaðinum hlýtur að verða til að minnka framleiðslukostnaðinn. Hv. þm. V.-Sk. sagði reyndar, að véltæknin væri ekki einhlít, og er það rétt. Kotbóndi, sem á erfiða jörð og rekur bú í smáum stíl, getur ekki hagnýtt sér vélar, svo að gagn sé að, og þær gætu meira að segja orðið honum til byrði. Tæknin er því ekki einhlít, þegar þannig er ástatt. Það þarf að færa saman byggðina, svo að hægt sé að hagnýta vélarnar í svo stórum stíl, að það borgi sig. Ef á að flytja lítið magn af vörum stutta leið, getur verið betra að kippa því með kerru og hesti en leigja bil, en þurfi að flytja mikið vörumagn langa leið. er allt öðru máli að gegna, og sama máli gildir um vélanotkunina í búskapnum. Kotbúskapurinn er í algerri mótsetningu við vélanotkun. Það þarf að færa byggðina meira saman, svo að samstarf manna geti orðið meira. Þetta sér hver heilvita maður. Þess vegna er það, að allar tilraunir Framsfl. til að koma á vélanotkun hafa komið að litlu gagni. því að flokkurinn hefur ekki komið auga á þessa staðreynd.
Hér hefur verið talað um það, að niðurgreiðslurnar væru ekki fyrir landbúnaðinn. Ég tók mikinn þátt í umr. á síðasta þ., þegar verið var að tala um að halda áfram niðurgreiðslum. Ég var þá með því að fella þær niður. Ég benti á, að það eru fulltrúar bænda, sem krefjast þess, að niðurgreiðslunum sé haldið áfram. og þeir gera það, þó að komin sé skýlaus yfirlýsing Búnaðarfél. um, að þetta sé algerlega í óþökk bænda. Það er ekki hægt að segja, að búnaðarþingið afbiðji þessar greiðslur og reyni að koma því þannig fyrir, að það séu greiðslur til neytenda. Það væru greiðslur til neytenda, ef niðurgreiðslurnar yrðu ekki til að lækka vísitöluna. Þær koma fram í lækkaðri vísitölu í sama mánuði eða mánuðinn eftir. Ef þær hefðu ekki þau áhrif, væri það styrkur til neytenda, en ekki, þegar lækkað kaup kemur í staðinn. Þetta er búið til af þeim mönnum, sem telja sig þjóna sínu pólitíska starfi með því að skapa innbyrðis deilur milli neytenda í bæjunum og framleiðenda í sveitunum.
Fulltrúar bænda segja, að ómögulegt sé að komast hjá, að taka upp þessa styrki, og telja þá í beinu sambandi við þær ráðstafanir, sem þingið hefur gert fyrir landbúnaðinn. Þeir telja, að ef þessar niðurgreiðslur fari ekki fram, minnki svo mikið salan á þessum landbúnaðarafurðum, að til stórvandræða horfi. Þá sé enn komið að því sama, að verðið á landbúnaðarafurðum verði orðið svo hátt, að fólkið í bæjunum verði að fara að spara sérstaklega við sig, meira að segja á þessum tímum eins og nú, þegar allir hafa næga atvinnu. Það er þetta, sem gerir að verkum, að óhjákvæmilegt verður að teljast, að þessar niðurgreiðslur upp á tugi milljóna, sem gerðar eru í því skyni að létta undir með landbúnaðinum, stafi af óþroskuðum atvinnuháttum okkar í landinu.
Þá hefur það borið á góma að bera saman afurðakostnað í landbúnaðinum og afurðakostnað í sjávarútveginum. Í fyrri ræðu minni gerði ég það að nokkru leyti. Heildarframleiðsla kjöts er eitthvað á sjöunda þúsund tonn og mjólkur eitthvað um 30 þúsund tonn eða 30 milljón lítrar, en heildarframleiðsla sjávarútvegsafurða um 4 hundruð þúsund tonn. Sjómenn á landinu eru taldir 5 þúsund, en bændur rösk 6 þúsund. Við samanburð á þessu má náttúrlega sjá hver framleiðslumismunurinn er. Á hvern bónda er framleitt röskt tonn af kjöti og um 5 til 6 tonn af mjólk. en á hvern sjómann um 80 tonn af fiskmeti. Þetta er mismunurinn, en náttúrlega er hreinasta fásinna að halda fram, að þetta ætti að vera jafnt, en þó er enginn vafi, að landbúnaðurinn okkar er svo langsamlega fyrir aftan sjávarútveginn hvað framleiðsluhætti snertir, að það er algerlega óviðunandi. Að bera saman verðlag á landbúnaðarvörum annars vegar og sjávarafurðum hins vegar er alls ekki réttmætt. Það er kannske réttmætt að taka verðið, sem England borgar fyrir kjötið, og það, sem England borgar fyrir fiskinn. Þetta verðlag er ákveðið á erlendum markaði og án þess, að Íslendingar geti haft nokkur áhrif þar á, en verðið á landbúnaðarframleiðslunni hér er ákveðið af sérstakri nefnd, sem gefur fulltrúum bænda vald til að ákveða það og skapa nokkurs konar einkasölu. Verðið getur þannig farið upp fyrir það, sem kynni að vera, ef hér væri frjálst markaðsverð.
Ég hef athugað lítillega einmitt í sambandi við það, sem þm. V.-Sk. sagði, að það væru kaupskrúfuaðgerðir okkar sósíalista, sem orsökuðu hinn ákaflega aukna framleiðslukostnað. Ég ætla að athuga lítils háttar framleiðslukostnaðinn á mjólkinni og kjötinu, annars vegar skv. búreikningunum 1934 og hins vegar skv. niðurstöðum 6 manna n. 1943. Mjólkin var 18 aura líterinn og kjötið 1 króna kílóið 1934, en 1943 samkvæmt niðurstöðum sex manna n. var mjólkin kr. 1.23, en kjötið kr. 6.82. Það sér hver einasti maður, að hér er um sex- og sjöföldun að ræða, en kaupgjaldið hefur aðeins fjórfaldazt. (PZ: Hvar?) Meðaltal kaups á landinu hefur fjórfaldazt, en mjólk og kjöt sex- og sjöfaldazt.
Ég býst við, að þetta séu ekki óskemmtilegar tölur fyrir frambjóðendur bænda. Þeir geta sagt við umbjóðendur sína: Svona höfum við starfað. Ég veit líka, að verulegur hluti þessara kauphækkana fékkst haustið 1942, þegar verð á mjólk og kjöti var skrúfað upp úr öllu valdi. Ég býst við, að þessar tölur sýni, að það sé rangt með farið, að það séu eingöngu kauphækkanirnar, sem orsaka þetta dýra verð á landbúnaðarafurðum.
Þegar ég er að finna að of háu landbúnaðarverði, þá er óþarfi að leggja þann skilning í það, að ég vilji láta lækka það, án þess að einhverjar ráðstafanir séu gerðar og þannig, að bændur séu neyddir til að lifa miklu verra lífi en þeir gera núna og launafólkið í bæjunum gerir. Það er engin ástæða til að leggja þann skilning í athugasemdir mínar og okkar, sem búum í bæjunum og komum fram með sjónarmið bæjarbúa. Ég er sannfærður um, að enginn bæjarbúi sæi eftir að leggja fram jafnvel tugi millj., ef verulegt gagn væri í því og hægt væri með breyttum framleiðsluháttum að lifa góðu lífi í sveitunum, og það er hægt, ef sterkur vilji væri til þess.
Hv. þm. V.-Sk. taldi mjög ómaklegt af mér, að ég skyldi segja, að fulltrúar bænda virtust hafa eitt áhugamál hér á þ., að skrúfa upp landbúnaðarverðið eins og mögulegt væri. Ég get ekki betur séð en þetta sé algerlega staðfest með því, sem hér hefur farið fram. Þessi hv. þm. benti á, að búnaðarþingið hefði lækkað verð landbúnaðarafurða um 9.4 prósent, en ég hef fyllilega gert grein fyrir, að það er aðeins um verzlun að ræða, sem sé útflutningsuppbæturnar, og er þar engu skeytt um meiri hl. bændastéttarinnar. Ég álít, að þessi samþykkt búnaðarþings beri frekar vott um, að Búnaðarfélagið sé hætt að gæta hagsmuna bænda sem heildar og snúi sér að ákveðnum hluta bændastéttarinnar, hvort sem það stafar af því, að fulltrúar þeirra ráði meiru á búnaðarþingi, eða eitthvað annað búi undir, en að minnsta kosti er óánægjan austan fjalls ákaflega mikil, enda er sú reiði réttlætanleg og eðlileg. Þetta er nákvæmlega sama og ef Alþýðusambandið gerði samning um að lækka kaup járnsmiða um 10%, svo að kaup klæðskera hækkaði um 10% eða jafnvel 30%. Enda benda öll fundahöldin austan fjalls til þess, að einhver vafi muni vera hjá bændum um, að haldið hafi verið heiðarlega á þeirra málstað.
Hv. þm. A.-Húnv. tók dæmi, sem hæstv. forseti okkar kom með um daginn, um greiðslu kaups. Það mun hafa verið um fyrir 25 til 30 árum algengt að borga vikukaup með fjórðungi smjörs, og taldist honum svo til, að sá maður, sem nú fengi 2 fjórðunga af smjöri, væri ekki nema á hálfu kaupi. En þessi samanburður sannar betur en nokkuð annað, hvernig skoðanir bændafulltrúa á þingi eru. Þeim finnst þetta rök fyrir sig að nefna þessar tölur, en þeir athuga ekki, að þarna er tvennt, sem á að hafa breytzt, ef þjóðin hefur ekki staðið í stað. Lífskjör almennings eiga að hafa batnað, en þau batna ekki öðruvísi en með hækkuðu kaupi, og framleiðslan á að hafa aukizt stórkostlega. Það hefur ekki farið fram nema að sáralitlu leyti, og þess vegna er dæmið svo óhagstætt. Og þó er miðað við verð á smjöri, sem er þrisvar sinnum hærra en smjör frá Suður-Ameríku. (IngJ: Góða smjörið, sem selt var hér í búðunum.) Smjörið var að vísu nokkuð slæmt, en ekki hefur það lækkað í verði við geymsluna. Það hefur ekki verið dýrara nýtt, því að frekar kemur geymslukostnaður á gamalt smjör. Þetta dæmi verður því að sýna okkur betur en nokkuð annað. hve landbúnaðurinn hefur tekið litlum framförum. Það er stórt spursmál, hvort nokkurt vit er í að halda smjörinu uppi í kr. 21,50 kg, þegar hægt er að fá það frá Suður-Ameríku fyrir 7 krónur og er svo selt hér fyrir 21 krónu til að halda við gömlum og úreltum atvinnuháttum. Ég er sannfærður um, að þetta getur ekki gengið til lengdar, ef ekki er tekið höndum saman um að bæta framleiðsluhættina.
Þegar við getum fengið vörur erlendis frá fyrir verulega lægra verð en hér heima, þá kemur að því, að hingað verður eingöngu flutt erlent smjör og aðrar erlendar afurðir og seldar á því verði, sem hægt er að fá fyrir þær. Þjóðin verður að gera eitthvað, því að það liggur ekkert annað fyrir en leggja árar í bát, ef hún getur ekki verið samkeppnisfær, fyrir utan allt það óheilbrigði, sem skapast í kringum að kaupa smjör frá Ameríku, sem hægt er að selja fyrir 7 krónur, en er selt fyrir 21 krónu, og borga svo uppbætur á allt saman. Það eru mörg dæmi til þess, hvernig bændur gætu freistazt til að nota klæki til að komast á ólöglegan hátt yfir fé úr ríkissjóði. Ég segi ekki, að það hafi verið gert, en það er opin leið að gera slíka hluti og óeðlilegt, að ástandið skuli vera slíkt.
Hv. 2. þm. N.-M. (PZ) er ákaflega hneykslaður á. að menn skuli vera svo ófyrirleitnir og tala svo lítilsvirðandi til bænda að kalla þá sauðbændur og kjötbændur. Þetta þótti honum regluleg ósvífni, að nokkur bóndi skyldi vera kallaður sauðbóndi eða kjötbóndi. Ég verð að segja, að þetta er furðulegt, að ekki megi kenna menn við þá framleiðslu, sem þeir stunda. Enginn hneykslast, þótt talað sé um síldarstúlkur. Enginn finnur að, þó að talað sé um fiskimenn, og þeir telja það engan vansa fyrir sig. Þetta er ósköp eðlilegt, að kenna menn við þá framleiðslu, sem þeir inna af höndum, og við þau störf, sem þeir stunda, og kemur á daginn full þörf á að hafa sérstök heiti á þessari stétt bænda yfirleitt.
Það hefur verið bent á í þessum umræðum, að kjötframleiðslan sé mjög mikil hér í landi og að það sé ekki hyggilegt fyrir íslenzku þjóðina að framleiða kjöt til að selja á erlendum markaði, og ég býst við, að í raun og veru séu allir sammála um það, þó að bændafulltrúarnir haldi öðru fram. Í eðlilegu ástandi sér hver maður, að Ísland getur ekki orðið samkeppnisfært um kjötframleiðslu á meginlandi Evrópu eða í Englandi, því að kjötframleiðslulöndin í Suður-Ameríku og Ástralíu geta framleitt það ákaflega miklu ódýrar en við. Jafnvel nú á stríðstímum, þegar fraktirnar eru margfalt dýrari og töluverður skipakostur frá Ástralíu og Suður-Ameríku skotinn niður af kafbátum, þá hefur okkur ekki tekizt að selja kindakjötið nema fyrir mjög lágt verð. og svo verða neytendur að borga mismuninn.
Þegar komnir eru eðlilegir tímar og framleiðsla skipa er komin í sama horf, þá sér hver maður, hvílík fásinna er að ímynda sér, að hægt sé að selja kjöt fyrir verð, sem boðlegt er fyrir íslenzka bændur, á erlendum markaði. Eina ráðið er að minnka kjötframleiðsluna þannig, að hún verði aðeins nægileg fyrir landið sjálft og þá, sem þurfa að kaupa matvæli á Íslandi. Þess vegna álít ég mjög óvarlegt fyrir okkur að verðlauna sérstaklega, að menn framleiði út í hreina vitleysu, sem við höfum ekkert með að gera.
Þá sagði hv. þm. V.-Sk. viðvíkjandi því, að óæskilegt væri að framleiða meira kjöt heldur en við höfum brúk fyrir, að svipað mætti segja um atvinnubótavinnuna, að það væri ekki æskilegt að láta menn vinna í atvinnubótavinnu að framkvæmdum, sem engin þörf væri á. Þetta sýnir náttúrlega í sjálfu sér, að þessi hv. þm. telur þessa kjötframleiðslu bænda atvinnubótavinnu, og það er hún út af fyrir sig, ef ástandið er þannig, að þessir bændur hafa ekkert annað fyrir sig að leggja, að þá fái þeir að framleiða kjöt, þótt kannske þurfi að henda því út í hraun á eftir og þessari framleiðslu því haldið uppi sem atvinnubótavinnu. En þá er rétt að athuga málið frá þeirri hlið. Eru það þá hyggilegar ráðstafanir að framleiða endilega kjöt? Á undanförnum 2–3 árum hefur ekki verið þörf fyrir atvinnubótavinnu og meira að segja svo mikil eftirspurn á vinnuafli, að til vandræða horfir. Ég veit t.d., að virkjunarframkvæmdir Siglufjarðarkaupstaðar við Fljótaá töfðust í sumar, vegna þess að það var hundrað mönnum færra við verkið en þurfti með og æskilegt var. Á þeim tímum, þegar svo mikil vöntun er á vinnuafli, er hart að láta bændur framleiða kjöt í atvinnubótavinnu, og ég get ekki fallizt á, að það sé réttmætt, sérstaklega þegar litið er á, að mjólkurframleiðslan er of lítil. Er þá ekki rétt að beina þessum kröftum að mjólkurframleiðslu, þar sem meiri þörf er fyrir mjólk en kjöt? Það fyndist mér mjög hyggileg ráðstöfun.
Ég get ekki meint, að hv. þm. V.-Sk. hafi talið óréttmætt að koma af stað atvinnubótavinnu á þeim árum, þegar tugir manna gengu atvinnulausir í Reykjavík og annars staðar á landinu. Ég skil ekki, að hv. þm. mæli með því að horfa aðgerðarlaus á menn svelta í hel. Þjóðin er ekki það fjölmenn. Ég get ekki lagt annan skilning í þetta en hann telji kjötframleiðsluna atvinnubótavinnu. Ég tel mjög óheppilegt að halda uppi þessari atvinnubótavinnu. Ef á þessum árum á að halda uppi slíkri vinnu og offra framleiðslunni með því að borga sérstakar premíur úr ríkissjóði fyrir það, sem framleitt er umfram það, sem við þurfum, þá er ég viss um, að þetta lendir í algerðu hruni. Það er ekki hægt til lengdar að taka tugi milljóna úr ríkissjóði á þennan hátt.
Fulltrúar bænda hafa staðið sig ákaflega vel að hafa náð 80 milljónum úr ríkissjóði og eru á góðri leið með að ná 20 millj. í viðbót. Þeir geta verið ákaflega hreyknir, þegar þeir tala við umbjóðendur sína, en það er skammgóður vermir að pissa í skó sinn. Ég er líka hræddur um, að þeir séu farnir að sjá það sjálfir, a.m.k. virðist það á patinu, sem kom fram í samþykktum búnaðarþings, því að sú ályktun virtist ákaflega lítið hugsuð og lítið tillit tekið til hagsmuna bænda. Það mun fara um bændur hrollur, þegar þeir sjá, hvað þessir fulltrúar þeirra eru að fara með þá. Og svo eru allir þessir styrkir til landbúnaðarins, sem miða að því að hindra alla atvinnuþróun í landinu.
Eðli hins borgaralega þjóðfélags er, að framfarir í atvinnulífinu fari fram með þeim hætti, að sá, sem hefur betri tæki, geti framleitt ódýrar og útrýmt þeirri verri framleiðslu með ófullkomnari tækjunum. Með því að tryggja bændum ákveðið verð fyrir vörurnar algerlega án tillits til framleiðsluaðferða og algerlega án tillits til þess, hvort framleitt er með nýtízku tækjum eða sams konar tækjum og landnámsmenn notuðu, þá er aðeins stuðlað að því að stöðva allar framfarir í framleiðsluháttum þjóðarinnar. Slíkir styrkir verða til þess eins að stöðva framfarir í framleiðsluháttum þjóðarinnar, og ef þessu verður haldið lengur áfram og svarað með enn auknum styrkjum í hvert sinn, er lendir í vandræðum með þessi mál, þá sér hver maður, hvar þetta lendir að lokum. Við stöndum frammi fyrir því, að á Íslandi hefur verið rekin styrkjapólitík síðastl. 15–20 ár, sem beinlínis hefur hindrað atvinnuframfarir í landinu. Þar með er þó ekki sagt, að engar atvinnuframfarir hafi ekki átt sér stað, en þær hafa verið miklu minni heldur en þær hefðu þurft að vera, ef þessir styrkir hefðu ekki verið viðhafðir, af því að með þeim hætti eins og þeim hefur verið varið verður ástandið tilfinnanlegra fyrir hina fátækari í sveitunum. þeir verða undir í samkeppninni við hina voldugri, búa hér við skort og allsleysi og flosna loks upp af jörðum sínum, eftir að hafa barizt þar fyrir brauði sínu í mörg ár. Slík þróun hefur átt sér stað í Bandaríkjunum í þessum málum, þar sem um hundrað þús. manns hafa beinlinis farið á vergang. Það þýðir því ekki að streitast á móti atvinnuþróuninni, hún kemur yfir okkur með alls konar kvölum, eins og átt hefur sér stað í Bandaríkjunum til þessa, ef bændur halda áfram á þessari leið, ef þeir halda áfram að styrkja úrelta atvinnuhætti. En verði hins vegar breytt um stefnu, ef þessir styrkir, sem kastað er í landbúnaðinn, verða hagnýttir til þess að hjálpa bændum upp á við með því að skipuleggja atvinnuframfarirnar í sveitunum, þá væri hægt að komast yfir það þrengingatímabil, sem óhjákvæmilega kemur, ef við höldum áfram svona styrkjapólitík, sem leiðir bændur út í upplausn, því að að því kemur, að ríkissjóður getur ekki borgað, samþ. verða einskis virði, af því að peningar eru ekki til. Þá fara hin almennu lögmál að verka og þeir, sem minnstar hafa jarðirnar, að flosna upp. Það, sem nú þarf því að gera, er að byrja strax á því að færa byggðina saman. Það þarf að skapa sveitaþorp. Þar með er ekki sagt, að það þyrfti að breyta eignarfyrirkomulaginu, en þessu hefur ávallt verið ruglað saman. Því hefur verið haldið fram, að með þessu þyrfti að knýja bændur, hvort sem þeir vilja eða vilja ekki, til að ganga inn í samvinnufélög eða reka sameiginlegan rekstur. Þetta er fjarstæða, því að slíkt kæmi ekki til mála og gæti aldrei blessazt, fyrr en bændur óska þess sjálfir. Það, sem hægt er að gera án þess að brjóta eignarréttarprinsip bænda. sem fulltrúar þeirra telja, að þeir séu fylgjandi, það er að koma upp sveitaþorpum, þar sem bændur gætu sameiginlega hagnýtt sér sláttuvélar, dráttarvélar, plóga eða hvað af landbúnaðarverkfærum sem er, þar sem hver bændafjölskylda gæti fengið rafmagn, bæði til framleiðslu og heimilisþarfa, og þar sem komið væri fyrir vatnsleiðslum og skolpræsum, alveg eins og borgarbúar eru aðnjótandi. Það hefði verið hægt að skapa mörg svona þorp, þar sem tugir bænda hefðu getað búið og notið allra sömu þæginda eins og borgarbúar, fyrir allt það fé, sem búið er að greiða úr ríkissjóði til bænda án nokkurs árangurs. Eins og nú er komið, þegar bílaframleiðslan er orðin svo mikil, að framleiddir eru margir bílar á hverri mínútu í Bandaríkjunum, og eftir stríð, þegar það þykir ekki meira að kaupa sér bíi heldur en það þótti að kaupa sér hjólhest fyrir 20 árum, þá skiptir það ekki svo miklu máli, þótt verkafólkið sé flutt á milli býlanna við heyvinnu á bílum, því að nú er hægt að fara 10 km á skemmri tíma en áður var farin 1–2 km leið, og þannig getur bóndinn stytt fyrir sér vegalengdir í ýmsum tilfellum. — Allt þetta er hægt án þess að skerða eignarréttarprinsip bænda, en það kemur fram, að þetta er ekki það, sem fyrir bændafulltrúunum vakir. Þeir tala um, að við séum sérstakir fjandmenn bænda, af því að við erum mótfallnir áframhaldandi styrkjum úr ríkissjóði. sem þeir nú heimta, en ég tel hins vegar, að dæmið standi öfugt. Við viljum útvega bændum öll sömu þægindi og borgarbúar njóta, en bændafulltrúar þeirra ekki, og það á eftir að sýna sig, hvorir eru meiri bændavinir, þeir, sem sjá ekkert annað en úreltar vinnuaðferðir, eða hinir, sem vilja gerbreyta landbúnaðinum. Ég þori óhikað að halda því fram, að við værum þegar búnir að koma upp mörgum, stórum landbúnaðarþorpum og um leið veita bændum hér miklu skemmtilegra líf fyrir miklu lægra verð en nú er búið að verja í þessa styrki til bænda, ef þessum styrkjum hefði verið varið á annan veg. En það er eins og þröngsýnin vilji loða við þessa fulltrúa bænda. Þeir vilja ekki horfa á þær breytingar, sem eru að gerast, og allar framfarirnar. Það er nú komið í ljós. að hinir gömlu og góðu tímar, þegar menn sættu sig við allt, sem að þeim var rétt, eru liðnir hjá, því að nú er fólkið farið að gera kröfur til að lifa eins og menn. Þannig erum við einnig með því marki brenndir, að okkur er ómögulegt að sætta okkur við það, að af því að landnámsmenn höfðu í þá daga það fyrirkomulag að dreifa sér um allt land og gátu haft einhverja ræktun, þá hljóti það að vera eina færa leiðin fyrir íslenzkan landbúnað. Þessi þröngsýni bændafulltrúanna er eitt af því böli sem við eigum við að stríða, en ég hef hins vegar grun um, að þetta sé ekki eingöngu þröngsýni. Þeir eru hræddir um, að viðhorf bænda verði öðruvísi, ef þeir fara að búa saman í þorpum, — að þeir fari að reika í pólitíkinni, ef á hverjum bæ fari að sjást fleira en eitt dagblað, að þeir muni snúa baki við Framsfl., en skipi sér í aðra flokka strax og þeir koma í þéttbýlið, því að þá fái þeir að sjá þjóðfélagið frá öðrum sjónarhóli — og að þeir sjái þá, hversu skammsýna pólitík fulltrúar þeirra hafa rekið. Ég er hræddur um, að það sé eitur í beinum bændafulltrúanna að færa byggðina saman, af því að bændur geti við það breytt um lífsskoðun, og ég get vel trúað því, að þeir geti ekki hugsað sér, að bændur verði aðnjótandi sömu lífsþæginda og borgarbúar. Ég býst líka við því, að reynslan eigi eftir að skera úr því, hverjir eiga eftir að berjast gegn því að skapa bændum svipuð lífskjör eins og borgarbúar njóta. Ég er hræddur um, að það verði fulltrúar þeirra, en get þó vonað, að það verði ekki. Skora ég því á þá, að þeir taki höndum saman við okkur bæjarbúa um að framleiða vörur sínar allmiklu ódýrar heldur en áður.