10.11.1944
Sameinað þing: 63. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 351 í D-deild Alþingistíðinda. (5060)
177. mál, rannsóknarstöð á Keldum
Fjmrh. (Pétur Magnússon):
Ég vil aðeins leyfa mér að láta hv. Alþ. vita um, hvað gerzt hefur í þessu máli, síðan það kom síðast saman. Eins og tekið er fram í grg. þáltill. og hv. frsm. tók fram, þá lá fyrir kostnaðaráætlun s. l. sumar, sem þáv. landbrh. hafði með sér til Ameríku, og talaði hann við stjórn Rockefellerstofnunarinnar. Þessi áætlun er samin af Birni Sigurðssyni, þeim manni, sem mest hefur unnið að þessu máli og teljast má aðalhvatamaður þess.
Eftir að stjórnarskipti urðu í haust, átti ég tal við Björn Sigurðsson, og hann skýrði mér frá, að þessi kostnaðaráætlun, sem gerð var í sumar, hafi verið gerð í mesta flýti, og við nánari athugun hafi hann komizt að þeirri niðurstöðu, að á henni þyrfti að gera nokkrar breytingar. Ég bað hann að taka málið til athugunar eins fljótt og auðið væri. Gerði hann það og afhenti mér í síðustu viku nýja kostnaðaráætlun, sem reyndar var nokkru hærri en sú, sem gerð var í sumar. Ég hef útdrátt úr henni fyrir framan mig, og er heildarkostnaðurinn áætlaður 1 milljón og 900 þús. kr., eða fullum 400 þús. kr. hærri en áætlað var í sumar.
Þessi kostnaðaráætlun og lýsing Björns Sigurðssonar af hinni væntanlegu rannsóknarstofnun var send til íslenzku ræðismannskrifstofunnar í New York. Var ræðismaðurinn beðinn um að fara með þessi gögn til Rockefellerstofnunarinnar, tala við stjórnendur hennar og fá upplýsingar um, hvaða frekari gögn þyrfti. Það er rétt að geta þess í þessu sambandi, að teikning af þeim húsum, sem ætti að reisa, hefur verið gerð fyrir nokkrum árum, en hún er nú talin ónothæf, og ekki hefur unnizt tími til að gera nýja teikningu. Það er því nokkur ástæða til að ætla, að kostnaðaráætlun sé eigi nákvæm og megi gera ráð fyrir, að byggingarkostnaðurinn verði ef til vill meiri en áætlað var.
Ég álít því, að nauðsynlegt sé, svo framarlega sem þessi till. á að ná fram að ganga, sem ég vil vænta, að hækka nokkuð heimildina frá því, sem gert er ráð fyrir í till., a.m.k. upp í 850 þús. kr., og tel ég ekkert því til fyrirstöðu að hækka hana upp í milljón kr. Það gefur að skilja, að ríkissjóður verður að standa straum af öllum kostnaði, ef ráðizt verður í bygginguna á annað borð, en hins vegar getur það haft áhrif á styrkinn frá Rockefellerstofnuninni, ef of lágt er áætlað, því að Rockefellerstofnunin mun ekki veita hærri styrk en nemur ríkissjóðsframlaginu. Ég mun því hlutast til um, að við síðari umr. þessa máls komi fram brtt. í þá átt að hækka heimildina til fjárveitingar í þessu skyni.
Viðvíkjandi því, sem hv. frsm. sagði um rekstrarkostnaðinn, þá vil ég aðeins láta þess getið, að ég er ákaflega hræddur um, að fjvn. sé of bjartsýn, er hún áætlar rekstrarkostnaðinn aðeins 15–16 þús. krónur. Ég er hræddur um, að hann verði mun meiri. Hins vegar er ófært að setja fyrir sig, þó að rekstrarkostnaðurinn ykist að mun, þegar þess er gætt, að á fjárlagafrv., sem liggur fyrir Alþ. núna, eru áætluð meira en hálfrar þriðju milljónar kr. útgjöld í sambandi við sauðfjársjúkdóma, sem miðar þó ekki að því að taka fyrir rætur þessa meins. Þegar þess er gætt, þá er náttúrlega ekkert atriði, þó að rekstrarkostnaðurinn færi nokkuð fram úr því, sem hv. frsm. hefur getið til, því að þessi kostnaður er fram lagður með það fyrir augum að ráða bót á meinsemdinni.
Auðvitað getur enginn sagt fyrirfram, hvort þessar tilraunir muni bera nokkurn árangur, en hitt er nokkurn veginn víst, að ef ekkert er aðhafzt, þá stefnir út í óefni, og þessi tilraun er því fullkomlega þess verð, að hún sé gerð, þó að um verulegan kostnaðarauka verði að ræða.