20.10.1944
Sameinað þing: 59. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 551 í D-deild Alþingistíðinda. (5458)
169. mál, kaup á efni í Reykjanesrafveituna
Jörundur Brynjólfsson:
Ég þarf í rauninni ekki að segja mörg orð um þetta mál, en get tekið undir við þá hv. þm., sem látið hafa uppi þá skoðun, að heppilegt sé að veita ríkisstj. allshefjarheimild um efniskaup til rafveitna og telja, að betra sé, að frá málinu sé gengið á þann veg en að tilgreindir séu einstakir staðir. Ég býst við, að verði sá háttur upp tekinn að tilgreina ákveðna staði, verði staðirnir orðnir nokkuð margir, áður en slík ályktun er búin að ganga gegnum Alþ., og er það vorkunnarmál. Mér þykir líklegt, að hefðu hv. þm. Rang. verið hér staddir í dag, þá mundu þeir hafa borið fram brtt. við þessa till. um að leiða rafmagn um Rangárvallasýslu. Þess vegna er það fjarri öllum sanni að ætla á þessu stigi málsins að tilgreina einstaka staði, og þó að eitthvað kunni að mæla með einum stað öðrum fremur, þá tel ég ekki rétt, eins og nú standa sakir; að fara að gera sérstaka samþykkt um þá. Það liggur fyrir athugun á allmörgum stöðum víðs vegar um landið; sem góðar horfur eru á, að unnt væri að koma raforku til. Það yrði því ærinn vandi fyrir Alþ. að ætla sér að ákveða staði með þó ekki betri upplýsingum um málið en það hefur enn þá. En hitt er annað mál, að það er mjög áríðandi, að þm. reyni að greiða fyrir því, að fólk víðs vegar úti um héruð landsins fái raforku í þjónustu sína.
Þegar ákvörðun var tekin um að veita raforku til Keflavíkur, þá hefur það ekki hjálpað lítið til, að sú ákvörðun var tekin og efni fékkst, að herinn hafði bækistöðvar sínar á Reykjanesskaga. Mér hefur verið tjáð, að það hafi nokkuð greitt fyrir því, að efni fékkst í þá rafveitu. Nú hefur verið tekin ákvörðun af hendi þingsins um framkvæmd þessa verks. Það er að vísu aðeins skyndiráðstöfun, en það er eðlilegt, að þessi mál séu nokkuð á reiki hjá okkur enn sem komið er.
Nú er starfandi mþn. í þessum málum, og ég vil mega vona, áður en mjög löng stund líður, að hún geti komið fram með till. sínar fyrir þetta Alþ. Þegar ég segi innan mjög langs tíma, meina ég, að það geti orðið innan hálfs mánaðar eða svo, að till. hennar verði tilbúnar til þess að leggjast fyrir Alþ. Ég vil því mega vænta þess, að Alþ. sýni áhuga sinn á því að greiða götu þeirra till., svo að löggjöf verði sett um þetta efni. Það er algerlega óhugsandi, að fast skipulag geti orðið á þessum málum öðruvísi en slíkar framkvæmdir fari eftir ákveðinni löggiöf. Alþ. hefur ekki enn átt kost á því, og er ég þó ekki með þessum orðum að ásaka þá hv. þm., sem eru flm. þessarar till. Það ber aðeins vott um, hve aðkallandi er, að hafizt verði handa um framkvæmd þessa verks, og áhuga hv. þm. og umbjóðenda þeirra að fá þetta mál leyst. Ég vil því beina því til hv. fjvn., sem vafalaust fær þessa till., að mjög æskilegt væri, að sú almenna heimild væri aðeins veitt í þetta sinn og að samþykkja ekki neinar sérstakar till. um sérstaka staði, heldur væri það látið á vald hæstv. ríkisstj., sem leitaði þá álits og till. þeirra manna, sem mest hafa með framkvæmd þessara mála að gera og hafa þá eðlilega mestan kunnugleika á þeim.
Hvað áhrærir það hérað, sem ég er fulltrúi fyrir, þá hefði reyndar ekki átt að þurfa af okkar hálfu að knýja mjög á stjórnarvöld landsins og þá menn, sem annast um þessar framkvæmdir, að koma því máli í höfn. Þegar löggjöf var sett um virkjun Sogsins og öðrum héruðum leyfðar þær miklu framkvæmdir að sækja orku þangað, þá var beinlínis gefið loforð um það, að við skyldum verða fyrstir orku aðnjótandi utan Reykjavíkur af héruðunum austan fjalls. Til þessa dags hafa héraðsbúar, sem þó var gefin von um að fá afl þetta skjótlega, aðeins notið ánægjunnar að sjá ljósadýrðina við orkuverið, en ekki fengið neina orku enn. Það má dálítið af því ráða, hvernig takast mundi til um slík mál, ef ekki yrði fastari skipan um þau en nú er orðin.
Ég ætla svo ekki að þessu sinni að fjölyrða um það frekar. Ég vil aðeins vænta þess, að hæstv. ríkisstj. og þeir menn, sem hún hefur í þjónustu sinni til að annast um framkvæmd þessa máls, geri af sinni hálfu hvað unnt er til að efna nú það loforð, sem einu sinni var gefið, að héraðsbúar í Árnesþingi fái raforku nú.
Ég tel, að að þessu sinni muni ég ekki þurfa að tala um þetta frekar. Ég mun bíða átekta, hvaða till. hv. fjvn. kann að gera. Ef mér þykir till. hennar verða á þann hátt, að ég telji ólíklegt, að málið verði afgr., mun ég bera fram brtt. um skipan þessara mála.