07.03.1946
Efri deild: 79. fundur, 64. löggjafarþing.
Sjá dálk 558 í B-deild Alþingistíðinda. (505)
5. mál, verðlagning landbúnaðarafurða o.fl. (heildarlög)
Gísli Jónsson:
Herra forseti. Þótt ég sé sammála hv. þm. N.-M. um það, að mál þetta upplýsist ekki mikið við langar umr., þá þykir mér rétt að mótmæla fáránlegu nál. á þskj. 523 — og um leið vildi ég benda honum á það, að hann þyrfti sjálfur að lesa meira og kynna sér mál þessi betur. Ég vil leyfa mér að benda þessum hv. þm. á það, að skv. l. nr. 3 frá 1943, um verðlag, er gengið svo langt, að það má ekki skipa neina menn til að ákveða verð, sem hafa hagsmuna að gæta. Ég hygg meira að segja, að þessi hv. þm. hafi sjálfur greitt atkv. með lögum þessum. Nú kemur þessi hv. þm. og heldur, að engri annarri stétt en bændastéttinni sé þröngur stakkur skorinn; þó er það eina stéttin, sem ræður verðlagi afurða sinna. Þegar menn eru að ræða mál, verða þeir að kynna sér það, sem sagt hefur verið um þau. Mig undrar, að jafngreindur og sanngjarn maður og hv. 1. þm. N.-M. er skuli hafa látið leiða sig út á svona hála braut með þessu nál. sínu, — hann virðist vera bergnuminn og veit ekki fótum sínum forráð. Það hefur verið bent á, m. a. af hv. 1. þm. Eyf:, hvort verkamenn fengju ekki að ráða kaupi fyrir vinnu sína. Í þessu sambandi vil ég spyrja, hvort gæfulegt yrði, að allar stéttir þjóðfélagsins réðu þannig yfir því öfluga tæki — verkfallsréttinum — og beittu honum svo án alls tillits til þess, hvað alþjóð er fyrir beztu. Mundi það sýna þroska bændastéttarinnar og væri það æskilegt, að pólitískir loddarar gætu rekið mikinn hluta þjóðarinnar út í þær bölvanlegu afleiðingar, sem verkföll hafa í för með sér? Og þetta vilja víst bændur, láta reka sig út í sama ástand og nú ríkir hjá verkalýðnum? (BSt: En hví ekki að laga það?) Ég vil gjarnan laga það, en ef það á að skapa bændastéttinni rétt til að verðleggja sína vöru, hvernig er þá hægt að standa á móti öðrum stéttum að gera hið sama? En það gera þær ekki nú. Útvegsmenn fá ekki að ráða verðlagi á vörunni, hvorki þeirri, sem seld er utanlands eða innan. Þeir eiga verðlagið undir öðrum, þar sem þeir eiga engan fulltrúa. Hið sama gildir um verzlunarstéttina, — því að hvaða nöfn, sem framsóknarmenn velja henni, þá lifir hún samt af þessari atvinnu sinni eins og aðrar stéttir, og hvað sem álagningu varanna líður, þá hafa samvinnufélögin stundum barizt í bökkum, svo að þeim hefði stundum ekki veitt af hærri. verðálagningu. Svo undrar mig, að hv. 1. þm. N.-M. skuli leyfa sér að setja þvílíka fjarstæðu og er í nál. hans á þskj. 523. (PHerm: Vill ekki hv. þm. lesa upp þetta, sem er svona voðalegt?) Jú, það er velkomið, með leyfi hæstv. forseta: „Svo sem nú er komið, skiptir það mestu máli, að breytt verði til og að fulltrúar, sem samtök bændanna sjálfra til þess velja, hafi fengið verðlagningarvaldið í sínar hendur, þá er að því kemur að ákveða verðið á þessa árs framleiðsluvöru. Það væri því mjög til bóta, ef inn í frv. væri sett ákvæði um það, að lögin giltu um ákveðinn tíma, t. d. til 1. sept. þ. á., en féllu þá sjálfkrafa úr gildi. En þar sem mér þykir heildarblær þessa frv. þannig, að bændastéttin geti ekki unað við slík lög, legg ég til, að frv. verði fellt.“ (PHerm: Er þetta bara ekki gott?) Ég skal benda á það, að eitt af okkar beztu skáldum hefur látið svo um mælt, að ef vel ætti að fara, yrðum við að hugsa hnattrænt. Ég held það væri gott fyrir Framsfl. að hugsa ekki alveg svona flokksrænt, — hann ætti að hugsa a. m. k. landsrænt, þótt hann hugsaði nú ekki stéttrænt. (BSt: Við hugsum ekki síður landsrænt en hv..þm. Barð.) — Ég legg því eindregið til, að frv. verði samþ. Það er eins og hæstv. ráðh. hefur bent á, að með þessum lögum er bændastéttinni gefið meira vald en hún hafði áður og meira vald en öðrum stéttum. Allur þessi úlfaþytur Framsóknar er aðeins til að rægja stjórnina, en það mega framsóknarmenn vita, að með þessu eru þeir að grafa sjálfum sér gröf. Það er því ekki annað en hatursfull öfundsýki Framsfl., er ræður gerðum þeirra, af því að þeir fengu ekki að vera með í ríkisstjórninni.