15.04.1946
Neðri deild: 111. fundur, 64. löggjafarþing.
Sjá dálk 843 í B-deild Alþingistíðinda. (980)
7. mál, skipakaup ríkisins
Atvmrh. (Áki Jakobsson) :
Herra forseti. Við Landssmiðjuna hefur verið gerður samningur um smíði 12 báta. En síðan hefur Landssmiðjunni verið tjáð, að óskað væri, að hún tæki ekki fyrir smíði fleiri en 4 báta, nema eftir sérstökum fyrirmælum ríkisstj. aftur. Það er þannig búið í bili að stöðva smíði á 8 bátum hjá Landssmiðjunni, þannig að það eru þá 27 bátar, sem bindandi er búið að gera samninga um smíði á. Nú er það þannig viðkomandi tilboðum frá öðrum löndum í smíði báta, að þau eru, þegar þau koma fyrst, oft stórlega mikið fyrir neðan tilboðin um íslenzku bátana. En þegar búið er að setja fram allar kröfur um að breyta bátunum frá upphaflegu tilboðunum frá útlöndum, setja inn allar kröfur Íslendinga um styrk og útbúnað bátanna og um hvers konar tæki, sem bátunum þurfi að fylgja, þá er verðmunurinn ekki svipað því eins mikill á þessum bátum og innlendu bátunum sem í upphafi, er tilboð hafa komið um smíði bátanna. Og þar við bætist svo það, að það er miklu meiri vissa fyrir því, að bátarnir verði tilbúnir á tilsettum tíma, ef bátarnir eru smíðaðir hér heima og það er ekkert lítið fjárhagsatriði. Ég fyrir mitt leyti er sannfærður um það, að íslenzku skipasmíðastöðvarnar væru búnar að skila frá sér kannske langflestum sænsku bátunum, ef þeim hefði verið falið að gera það. Það kom að vísu ekki að sök, þó að þeir kæmu ekki fyrir síðustu síldarvertíð, af því að hún var svo ill. En hefði hún verið góð, þá hefði verið öðru máli að gegna um þetta. Þá hefði það verið mikilla peninga virði að fá bátana fyrir þá vertíð. Og enn er óvíst um helming þeirra báta og kannske meira, hvort þeir koma fyrir næstu síldarvertíð. En þannig er ástatt um bátana, sem smíðaðir eru hér heima, að það er hægt að segja um það svo að segja nákvæmlega fyrirfram, hvenær þeir verði tilbúnir. Það er því fyrir þessar sakir margt, sem mælir með því að smíða báta hér heima, jafnvel þó að það verði eitthvað dýrára en ef þeir væru smíðaðir erlendis. Og að líkindum er þó hagkvæmara að smíða þá hér. Ég er þess vegna ekki viss um, að rétt sé að hætta við að smíða báta hér, þó að burt sé horft frá því öryggi, sem það skapar okkur atvinnulega út af fyrir sig, að við gerum þetta upp á okkar spýtur. Það er að vísu nóg atvinna nú í landinu. En það getur komið sá tími að við þökkum fyrir að geta gert sem allra mest sjálfir fyrir okkur: Enn fremur má geta þess, að við smíði bátanna í Svíþjóð hafa þeir á engan hátt neitt fullkomnari tæki til þess að smíða þessa báta en við. Þilskipasmíði er unnin sem handverk nær því um allan heim. Það er ekki hægt að koma við fullkomnum og afkastamiklum vélum við smíði þessara báta. Það er hægt fremur við smíði járnskipa. Ég tel þess vegna ekki, að að því liggi nægileg rök, að við ættum að hætta sem mest við smíði þessara báta hér hjá okkur. Þó hefur ríkisstj. ákveðið þetta, að láta ekki smíða hjá Landssmiðjunni, a. m. k. ekki strax, nema 4 báta, og sjá til, hvernig útkoman verður á þessu. Annars er eftirspurn eftir þessum bátum mjög mikil. Og ég tel miklar líkur til þess, að hægt verði að selja þá áfram.
Ég vil taka undir það með hæstv. forseta, að það er ekki ástæða til þess að fresta þessu máli við þessa umr. Það má alltaf koma að brtt. við 3. umr., sem væntanlega yrði þá á morgun. Og skal ég þá gefa þær upplýsingar, sem hér hefur verið óskað eftir.