30.01.1947
Neðri deild: 62. fundur, 66. löggjafarþing.
Sjá dálk 1331 í B-deild Alþingistíðinda. (1611)
141. mál, innflutningur og gjaldeyrismeðferð
Lúðvík Jósefsson:
Herra forseti. Ég hef flutt brtt. við þetta frv. ásamt hv. 2. þm. Reykv. Þessar brtt. eru á þskj. 345.
Ég hefði viljað flytja till. um frekari breyt. á þessum l., en taldi þó eigi tök á því á þeim stutta tíma, sem um er að ræða til afgreiðslu málsins, en það þarf að afgreiða fyrir mánaðamót. En það er alveg ljóst, að því er mér virðist, að l. þarfnast miklu róttækari breytinga en þeirra, sem eru á þskj. 345.
Alþingi hefur nú a. m. k. tvívegis sett tímatakmark við þessi l. með það í huga, að þau yrðu endurskoðuð. En þrátt fyrir það að tvisvar áður hafi tímatakmark verið sett, hefur þessi athugun ekki enn farið fram. Önnur þessi framlenging var á þessu þingi, og viðkvæðið er alltaf það sama, að ekki hafi unnizt tími til að athuga þessi l.
Ef skipuð hefði verið n. til að athuga þessi mál og sú n. hefði beðið um frest til að athuga málin, hefði ég skilið þetta. En það er greinilegt, að það er ákveðin andstaða gegn því að láta slíka athugun fara fram. Ég býst við, að sagt verði, að þessi dráttur stafi af því, að ekki hefur enn tekizt að mynda stjórn og hún muni taka þessi mál til meðferðar, hver sem hún verður. En þetta skiptir raunar litlu máli. Þessi athugun verður að fara fram í n., og sú n. gæti nú verið búin að ljúka störfum. Ég álít þessi l. mjög gölluð og álít það ekki koma til mála að láta þau standa áfram, án þess að í þeim sé tímatakmark og halda þannig öllum gáttum opnum um ófyrirsjáanlegan tíma. Tímatakmark er líka nauðsynlegt, til þess að Alþingi geti ekki skotið sér undan afstöðu til málsins.
Það er ekki um það að villast, að almenn óánægja ríkir með fyrirkomulag viðskiptamálanna og störf viðskiptaráðs. Framkvæmdir þess hafa margir gagnrýnt og hefur m. a. komið fram eindregin ósk frá sjávarútvegsmönnum, að breyting verði á gerð. Réttur útvegsmanna hefur verið fyrir borð borinn. Þeir skapa að langmestum hluta þann gjaldeyri, sem við höfum til umráða, en ráða engu um notkun hans, en þar hefur verzlunarstéttin fyrst og fremst ráðið, og viðskiptaráðið hefur verið spegilmynd vilja heildsalanna, og hafa þeir ráðið mestu. Hins vegar er það sanngirniskrafa, að útvegsmenn eigi fulltrúa í viðskiptaráði og ráðstafi þeim gjaldeyri, sem þeir skapa.
Það hefur verið skýrt hér frá, að n. frá fiskframleiðendum kom á fund fjhn., og er í nál. meiri hl. fjhn. greint frá því, að sú n. óski þess, að ákveðnar breyt. séu gerðar á l. og lagt fram frv. um skipun þessara mála. Í þeim till. felast þrjú meginatriði, skýr og sanngjörn, sem vel má afgreiða, og þessar þrjár till, eru þær, sem við hv. 2. þm. Reykv. höfum flutt og eru prentaðar á þskj. 345. Þessar till. eru um það, að í stað þess, að viðskiptaráð sé skipað fimm fulltrúum, verði það skipað 7 fulltrúum, þannig að Landssamband íslenzkra útvegsmanna hafi þar tvo fulltrúa, Verzlunarráð Íslands einn, Samband íslenzkra samvinnufélaga einn, Alþýðusamband Íslands einn, Farmanna- og fiskimannasamband Íslands einn og einn af hálfu ríkisstj., er sé form. n. Nú er þessu svo háttað, að af 5 mönnum í viðskiptaráði eru tveir beinir fulltrúar stærstu innflytjendanna, heildsalanna og Sambands íslenzkra samvinnufélaga. Útvegsmenn eiga þar engan fulltrúa og ekki heldur sjómenn eða verkamenn. Ég álít, þótt skipa mætti ráðið betur, að þá sé rétt að breyta hér, eins og n. útvegsmannanna lagði til, að þessi aðili fái þar fulltrúa, og það er alveg óþarfi að bera því við, að ekki sé nægur tími til þess.
Önnur till. í brtt. okkar er orðrétt frá útvegsmönnum, að sölu- og innkaupafélög framleiðenda skuli að öðru jöfnu hafa forgangsrétt til gjaldeyris vegna kaupa á vörum þeim eða tækjum, sem nauðsynleg eru vegna framleiðslunnar. Þetta, að öðru jöfnu, er tiltölulega einfalt ákvæðisatriði, og álít ég eðlilegt, að þessi krafa útvegsmanna komi fram.
Þá er þriðja till. útvegsmanna, og hafa útvegsmenn lagt áherzlu á hana. Nú er ákveðið í l., að Landsbankinn og Útvegsbankinn hafi einir rétt til kaupa á gjaldeyri, og er hér lagt til að skylda bankana til að kaupa allan gjaldeyrinn, sem útvegurinn hefur völ á, en það hefur komið í ljós, að bankarnir hafa færzt undan eða neitað að kaupa gjaldeyri frá ákveðnum löndum.
Þetta eru meginbreyt., sem útvegsmenn leggja til, og ákvæðin, er felast í þeim, miða til bóta, og ég legg áherzlu á, að d. samþykki þessar breyt. Þó álít ég, að l. þurfi frekari breyt. við, en ekki vinnst tími til frekari meðferðar fyrir mánaðamótin. Ég hef gert hér grein fyrir brtt. okkar hv. 2. þm. Reykv. á þskj. 345, og ég vil að endingu segja þetta, að þótt þessi l. framlengist á morgun, þá ætti að takast að afgreiða ekki flóknari till. en þær, sem ég hef lýst, þótt endurskoðun þessara l. færi fram, áður en langt um líður.