18.03.1948
Neðri deild: 76. fundur, 67. löggjafarþing.
Sjá dálk 485 í C-deild Alþingistíðinda. (2683)
180. mál, Sinfóníuhljómsveit Íslands
Lúðvík Jósefsson:
Herra forseti. Í tilefni af ræðu hv. 4. þm. Reykv. vildi ég segja nokkur orð um þetta mál. Ég vil taka það fram strax, að ég er hlynntur þessu máli, sem hér liggur fyrir og er um það, að komið verði á fót symfóníuhljómsveit. Og ég get einnig fallizt á það, að þessari hljómsveit verði tryggt rekstrarfé með því að leggja nokkurn skatt á kvikmyndahúsin. Hins vegar verð ég að segja, að ég lít nokkuð svipað á þetta mál og hv. þm. Ísaf. og hv. þm. Borgf. Og ég, álít að allmikil rök hnígi að því, að það gjald, sem hér er gert ráð fyrir, að lagt verði á kvikmyndahúsin í landinu til þess að koma á fót þessari symfóníuhljómsveit, verði fyrst og fremst lagt á kvikmyndahúsin hér í Reykjavík. En það skiptir allt öðru máli um álögur á kvikmyndahúsin utan Reykjavíkur.
Í tilefni af þessari skoðun lét hv. 4. þm. Reykv. undrun sína í ljós og sagði, að hann teldi betra, að þm. væru þá alveg á móti málinu. En eins og ég sagði áðan, er ekki þannig farið með mig, og ég tel miklu skipta að koma upp þessari hljómsveit. En hins vegar sýnist mér allmikill munur á því að leggja þetta gjald á kvikmyndahúsin hér í Reykjavík eða annars staðar á landinu. Það er áreiðanlegt að þessi hljómsveit verður miklum mun meira fyrir Reykjavík en aðra kaupstaði landsins. Um þetta verður ekki deilt, þótt menn vilji smeygja sér fram hjá því með því að segja, að þessi hljómsveit geti komið í útvarpið og þannig náð til allra landsmanna. Það er rétt að því leyti getur hún náð til allra landsmanna. En það er líka gert ráð fyrir, að hún leiki í þjóðleikhúsinu, og það verður fyrir Reykvíkinga eina saman. Og það er líka gert ráð fyrir, að hún leiki fyrir Reykvíkinga í þeirra aðalsamkomusölum. Ég býst líka við því, ef þessi hljómsveit leikur í ríkisútvarpið, þá munt það greiða henni fyrir það nokkurt gjald.
Þá er eitt þýðingarmikið atriði í þessu máli, að hagnaður af kvikmyndahúsarekstri í Reykjavík og Hafnarfirði er allt annar og meiri en af öðrum kvikmyndahúsum landsins. Það er öllum ljóst, að þessir tveir staðir hafa allt önnur og betri skilyrði til síns rekstrar en önnur kvikmyndahús. Ágóðinn af kvikmyndahúsum er venjulega ekki mikill í öðrum, kaupstöðum landsins.
Þá er og þess að geta, að nokkuð víða úti um land er þannig komið fyrir starfsemi kvikmyndahúsa, að hagnaði af þeim hefur beinlínis verið ráðstafað til mjög nytsamra stofnana, og yrði þar með þessu gjaldi gengið á þær ráðstafanir.
Tekjum af kvikmyndahúsum hér í Reykjavík hefur verið allt öðruvísi háttað. Þau hafa, bætt stórfé og eru í höndum þeirra aðila yfirleitt og mér sýnist í það góðri aðstöðu, að ekki sé of mikið á þau lagt að greiða þetta gjald.
Þetta er afstaða mín, og ég álít mjög hyggilegt og gott að koma þessari hljómsveit upp og ég vil vinna að því. En verði meiri hluti fyrir því, að þetta sætagjald komi niður á öll kvikmyndahús á landinu, þa mun ég þó fylgja málinu. En mér sýnist slíkt ekki réttlátt, og mun ég greiða atkv. með þeirri brtt., sem hér er komin fram um að undanþiggja í þessu tilfelli kvikmyndahús utan Reykjavíkur.
Hv. 4. þm..Reykv. vildi fá bæði mig og aðra þm. utan af landi til kappræðna um það, hvernig skipt væri yfirleitt milli kaupstaða og landshluta annars vegar og Reykjavíkur hins vegar ýmiss konar fjárframlögum. Ef þm. yrðu við ósk þessa hv. þm., sem ég geri ekki ráð fyrir, þá yrði útkoman allmiklu öðruvísi en hann vildi láta í skína.
Þá vil ég í þessu sambandi minna á það, að skemmtanaskatturinn, sem nýlega hefur verið gerð breyting á, var ekki innheimtur alls staðar á landinu, heldur var hann bundinn við staði, sem höfðu yfir 1500 íbúa. En í þessu frv., sem hér liggur fyrir, er gengið mun lengra í því efni með þennan skatt en með skemmtanaskattinum. Hér er farið inn á þá leið að leggja á alla minnstu staði á landinu, sem eru að reyna að halda uppi hjá sér kvikmyndahúsrekstri með sáralitlum eða engum hagnaði, og það látið renna til Reykjavíkur. Ég er þess fullviss, að symfóníuhljómsveitina mun skipta mjög litlu máli, hvort þessi skattur er teygður svo út á landsbyggðina eins og gert er ráð fyrir í þessu frv. En hins vegar getur það skipt kvikmyndahúsin á hinum smærri stöðum nokkru máli að fá þennan skatt á sig.
Ég vona, að ég hafi gert grein með þessum orðum fyrir minni afstöðu til málsins. Ég mun fylgja þeirri brtt., sem hv. þm. Ísaf. hefur borið hér fram.