17.03.1948
Sameinað þing: 55. fundur, 67. löggjafarþing.
Sjá dálk 75 í D-deild Alþingistíðinda. (3184)
185. mál, skipting innflutnings- og gjaldeyrisleyfa milli landshluta
Samgmrh. (Emil Jónsson) :
Herra forseti. Það var nú eiginlega fyrst og fremst vegna niðurlags ræðu hv. frsm., að ég stóð hér upp til að segja nokkur orð. Hann sagðist ekki mundu gera till. um, að málið færi til n., en ég held, að þetta mál sé svo vaxið, að það sé mjög æskilegt, að því verði vísað til n., enda skildist mér á flm., að ef till. yrði uppi um það, mundu þeir ekki setja sig á móti því.
Fyrsta atriði, sem ég vildi taka fram um þetta mál, er að það fái þinglega afgreiðslu, verði vísað til n. og aflað þeirra upplýsinga um það, sem fáanlegar eru frá viðskiptan. og fjárhagsráði um það, hverjar till. þessir aðilar eru búnir að gera um lausn þessara mála og á hvern hátt þær mundu geta samrýmzt þeim till., sem hér liggja fyrir. Þetta mál er vissulega ekki eins auðvelt og það kynni að líta út fyrir við fyrstu sýn. Það er talsvert miklum vandkvæðum bundið, eins og nú standa sakir, að úthluta leyfum, svo að fyllsta réttlætis sé gætt, þegar allt er tekið með í reikninginn, sem taka þarf. Það er, eins og hv. þm. vita, svo komið, að verzlunin er viðkomandi einstökum vörum meira og minna bundin við ákveðin lönd. Og þess vegna þarf að því leyti að beina viðskiptunum í gegnum ákveðin viðskiptasambönd til þess að ná sem mestum árangri. Það er ekki sá möguleiki til frjálsra viðskipta nú orðið, sem áður var.
Og með þeirri clearing-verzlun, sem nú er uppi, þá er hringurinn þrengdur og vöruseljendum fækkað, svo að menn eru þar, eins og ég sagði, bundnir við svo að segja ákveðna seljendur í ákveðnu landi til að kaupa vöruna. Í l. um fjárhagsráð er svo ákveðið, að vörur skuli yfirleitt og að öðru jöfnu kaupa þar, sem hægt er að fá þær ódýrastar. Og getur það að nokkru leyti átt við innan þeirra takmarka, sem verzluninni eru sett, þó að í ákveðnum löndum sé. En mér virðist við fyrstu sýn, þó að ég hafi ekki haft tækifæri til að bera það nákvæmlega saman, að sú leið mundi ekki vera eins greið og áður, ef þessi þáltill., sem hér liggur fyrir, væri samþ. Mér virðist því vera hér slegið föstu til að byrja með, að ákveðið magn af innfluttum vörum skuli ákveðið á ákveðna landshluta, án þess að leita fyrir sér um það, á hvaða verði hægt sé að kaupa vörurnar, og síðan verði mönnum gefinn kostur á innan landshluta að keppa um neytendur. Mér finnst, að þetta fyrirkomulag mundi gefa möguleika til óheppilegra innkaupa á vörum, sem erfitt mundi vera að koma í veg fyrir, þó að menn væru allir af vilja gerðir. Mér virðist fljótt á litið, að hér sé blandað saman tveimur hlutum óskyldum í sjálfu sér, að sjá landsfjórðungunum fyrir vörum og að sjá verzlunarfyrirtækjum í þessum landsfjórðungum fyrir vörukaupum frá útlöndum, sem alls ekki er það sama, því að það er alls ekki vissa fyrir því fyrir fram a. m. k., að kaupandi á Norðurlandi t. d. geti keypt inn fyrir hagkvæmara verð heldur en annar á Suður- eða Vesturlandi. Mér finnst óþarfi að vera að binda þetta við ákveðna landshluta áður en vitað er, fyrir hvaða verð þessir aðilar geta flutt inn og boðið vörurnar. — Ég vil, að þessari þáltill. verði vísað til hv. allshn., sem athugaði, á hvern hátt skynsamlegast væri hægt að samræma óskir þessara manna, sem bæði hafa verið bornar fram á fundi hér í Reykjavík og hér á Alþ. fyrir munn þessara hv. flm., og reyndi að benda á leið til að leysa málið á sem skynsamlegastan hátt, og að um leið yrði aflað upplýsinga um það, hvað líður till. viðskiptan. og fjárhagsráós um það að setja fastar reglur um innflutninginn. Mér er kunnugt um, að þeir hafa verið að vinna að því undanfarið. Og ég hygg, að það mundi geta verið gagnlegt að fá upplýsingar um það. hversu þeim málum er þar langt komið.