28.03.1949
Sameinað þing: 55. fundur, 68. löggjafarþing.
Sjá dálk 997 í B-deild Alþingistíðinda. (1397)
42. mál, fjárlög 1949
Björn Kristjánsson:
Herra forseti. Ég á brtt. á þskj. 497, og vil ég segja nokkur orð um hana. Hún er um að veita 150 þús. kr. til sandgræðslu í Öxarfirði. Þeir, sem hafa farið um Norður-Þingeyjarsýslu framan við Ásbyrgi á leið til Austurlands, minnast þess, að landið austan við Jökulsá og suður með henni er eitt fegursta gróðurland, sem er til á þessu landi. Þar er mikill skógur og sauðfjárland hið bezta, sem nokkurs staðar er hægt að finna á þessu landi. Nú hagar svo til, að þegar lengra kemur til suðurs, til Hólsfjalla, þá er þar gríðarstórt öræfasvæði, sem er að mestu, annars staðar en norðan til, upp blásið, og sést þar varla stingandi strá. En nyrzt á sandinum, sem kallaður er Hólssandur, er nokkurt svæði, þar sem enn er mikið sandfok og geysimiklar sandbirgðir til þess að fjúka yfir þetta góða land. Það munu vera nokkuð mörg ár síðan sandfok byrjaði þarna á þessum slóðum, en langörust hefur eyðileggingin verið nokkur síðustu ár. Þeir, sem kunnugir eru og hafa farið þarna um með stuttu millibili, sjá harla mikinn mun á því, hvað sandurinn færist lengra og lengra í áttina til bæjanna. Munu það vera eitthvað 8 bæir, sem eru í hættu vegna þessa uppblásturs, sem er ekki nema örfáa kílómetra frá einum eða tveimur þessara bæja. Hinir eru lítið eitt lengra í burtu. Á öllum þessum bæjum hefur verið ræktað og framkvæmd mikil nýrækt sums staðar, og á þeim öllum hafa verið byggð steinhús til íbúðar og á mörgum útihús líka. Væri þess vegna mjög ömurlegt, ef sandfokið væri látið halda áfram óheft á þessu svæði, sem á varla sinn líka á þessu landi. Á hverju ári er varið stórfé til þess að rækta nýja skóga, og væri ömurlegt til þess að vita, ef það land, sem þegar er gróið, þyrfti á sama tíma að verða fyrir eyðingu sandsins.
Ég náði ekki í sandgræðslustjóra fyrr en í morgun, og sendi hann mér nokkrar línur, þar sem hann mælir mjög með þessu og staðfestir margt af því, sem ég hef sagt. Hef ég afhent hv. form. fjvn. afrit af þessu bréfi. — Ég veit, að ríkissjóður hefur í mörg horn að líta, og veit, hvað fjárhagur hans er illa kominn, svo að ég skil vel, í hve miklum vandræðum fjvn. er að reyna að finna leiðir til sparnaðar. Ég skil vel þessa afstöðu og finnst ég verða að biðja afsökunar á því að flytja þessa till., þegar ástandið er eins og það er, en get þó ekki látið hjá líða að gera það, enda er það gert eftir eindregnum óskum þeirra manna, sem þarna búa. Að sjálfsögðu yrði þetta mjög kostnaðarsamt. Sandgræðslustjóri hefur áætlað kostnaðinn 200 þús. kr., sem að vísu er ekki nákvæm áætlun, enda ekki hægt að vita um suma kostnaðarliði, t.d. flutning og slíkt. En ég fer ekkert fram á meira en 150 þús. kr., því að fengist sú upphæð, yrði reynt að fá innanhéraðslán til þess að borga þetta, í þeirri von, að Alþ. kynni síðar að veita styrk til þessarar sandgirðingar.
Ég sé svo ekki ástæðu til þess að fara um þetta fleiri orðum, en vænti þess, að þetta fái góðar undirtektir hjá hv. þm.