06.12.1948
Efri deild: 25. fundur, 68. löggjafarþing.
Sjá dálk 300 í C-deild Alþingistíðinda. (3664)
3. mál, menningarsjóður
Frsm. (Bernharð Stefánsson):
Herra forseti.
Menntmn. hefur athugað þetta frv. og mælir með samþykkt þess, en þó verður nú ekki sagt, að nm. séu sammála í einstökum atriðum, því að þeir hafa yfirleitt áskilið sér rétt til að bera fram brtt., enda 3 nm. gert það. Ég held þó, að n. sé sammála um að mæla með þessu frv., hvernig sem fer um brtt. Einn hv. nm., 3. landsk., var ekki viðstaddur, þegar málið var endanlega afgr, í n., en hefur verið á fundi, þar sem málið var til umr., og hygg ég, að afstaða hans komi fram í þeirri brtt., sem hann hefur flutt ásamt öðrum hv. þm.
Þetta frv., sem hér liggur fyrir, er nú ekki stórt fjárhagsatriði. Með lögum um breyt. á l. frá 1928, er sett voru 1936, voru Menningarsjóði tryggðar 50 þús. kr. tekjur á ári, ef ákveðnar tekjur hans næðu ekki þeirri upphæð. Þetta er fyrir löngu dauður bókstafur, því að tekjur af sektum fyrir áfengisbrot hafa verið miklu hærri og því ekki komið til greiðslu samkvæmt þessum lögum: Árið 1945 voru t. d. tekjur Menningarsjóðs 107.203.60 kr., og samkvæmt upplýsingum, sem menntmn. fékk hjá menntamálaráði, námu tekjurnar á síðasta ári 159.380.00 kr. Ef miðað er við tekjurnar 1947, þá hefði samkvæmt þessu frv. sjóðnum átt að hafa verið tryggðar 60 þús. kr. auk verðlagsuppbótar, eða 180 þús, kr., og áfengisverzlunin því þurft að bæta við 20.620.00 kr. En á þessu sama ári var breytt ákvæðunum um sektir fyrir brot á áfengislöggjöfinni, og því eru líkur á því, að áfengisverzlunin þurfi aldrei að bæta neinu við, til þess að tekjurnar nái því lágmarki, sem frv. gerir ráð fyrir.
Það má um það deila, hvort rétt sé að taka gjöld með svona sérstökum hætti, og gefst efalaust tækifæri til að ræða það síðar í sambandi við þá brtt., sem fyrir liggur. En þetta er ekki nýmæli, því að lögin um þetta eru 20 ára gömul. Menningarsjóður var stofnaður fyrir 20 árum með fé, sem kom inn fyrir sektir fyrir brot á áfengislöggjöfinni. Fyrstu árin hafði Menningarsjóður engar aðrar tekjur, enda voru verkefni hans þá minni, en 1936 voru sjóðnum tryggðar 50 þús. kr. lágmarkstekjur. Ég hygg, að allir séu sammála um það, að 60 þús. kr., auk verðlagsuppbótar, séu nú ekki meira en 50 þús. kr. voru 1936, einkum þegar þess er gætt, að þá voru kreppuár og tekjur ríkissjóðs hlutfallslega miklu minni, miðað við framlagið.
En þó að þess megi vænta, að áfengisverzlunin þurfi sennilega ekkert að leggja fram, þá er það nauðsynlegt fyrir starfsemi sjóðsins að hafa á einhverju föstu að byggja, þar sem áætlanir eru gerðar fyrir fram, einkum um bókaútgáfuna. Af þeim ástæðum er frv. þetta fram komið. Ég fyrir mitt leyti mæli með frv. óbreyttu. Þótt svo líti út, að aðrir séu mér ekki sammála um það, tel ég mig geta sagt, að öll n. sé sammála um það að tryggja Menningarsjóði ákveðnar tekjur. Þrátt fyrir það að sektir hafi hækkað, og hækki líklega enn meira vegna breyttra laga, þá er ekki alveg öruggt, að Menningarsjóður hafi þessar tekjur. Skeð getur, og það væri óskandi, að borgararnir yrðu svo löghlýðnir, að sektirnar lækkuðu. — Ég skal svo ekki orðlengja frekar um málið að sinni.