11.01.1950
Efri deild: 27. fundur, 69. löggjafarþing.
Sjá dálk 139 í B-deild Alþingistíðinda. (356)
81. mál, ríkisábyrgð á útflutningsvörum bátaútvegsins o.fl.
Haraldur Guðmundsson:
Herra forseti. Ég skal ekki fara mörgum orðum um þetta mál í heild eða frv. sjálft, eins og það liggur fyrir. Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem Alþ. mætir því um áramót að eiga tveggja kosta völ. Annaðhvort að gera þá í skyndi sérstakar ráðstafanir, sem kosta ríkissjóð allmikið fé, eða mega vænta stöðvunar á bátaútveginum að öðrum kosti. Þetta frv., sem hér liggur fyrir, er í rauninni aðeins um að afla sér nokkurs gálgafrests, ef svo mætti segja, og tryggja útveginum um tveggja mánaða skeið ákveðið verð fyrir afurðir sínar og gefa honum fyrirheit um, að slíkt hið sama skuli gilda áfram til 15. maí, ef ekki er fyrir lok febrúarmánaðar komin fullkomin löggjöf um þetta efni. Einnig nú stendur svo á, að Alþ. á ekki nema um tvennt að velja, þ.e. að gera eitthvað líkt því, sem gert var fyrr, eða horfa á bátaflotann stöðvast um svo og svo langan tíma. Ég get ekki látið vera að taka undir það, sem kom fram í Nd. og nokkuð örlar á hér í Ed., að undirbúningur þessa máls hjá ríkisstj. hefur tekið æði langan tíma, ef litið er til þess frv., sem hér liggur fyrir eingöngu, og vil ég ekki heldur leyna því, að mér finnst það að sumu leyti nokkuð furðulegt, þar sem svo er að heyra, sem ríkisstj. gangi með upp á vasann efnislega nokkurn veginn fullgerðar till. til löggjafar, sem leysi til frambúðar rekstrarvandamál bátaútvegsins, þá finnst mér furðulegt, að ríkisstj. skuli ekki láta neitt uppi um það, hverjar þessar till. eru. Tími til undirbúnings hefur verið allmikill og tveir af ráðh. ríkisstj., hæstv. atvmrh. og hæstv. utanrrh., eru báðir gagnkunnugir þessum málum af setu sinni í ríkisstj. Um þetta tjáir þó ekki að sakast, og verður að mæta því ástandi, sem nú er. Ég er því sammála öðrum hv. þm. um það, að einhverja lausn til bráðabirgða verður að finna. En ekki get ég látið hjá líða að drepa á það, að mér þykir það næsta undarlegt, að í sambandi við allar þær miklu umr. um ástand bátaútvegsins, sem fram hafa farið í þinginu nú og við áramót undanfarið, gætir þess lítt, a.m.k. af hálfu ríkisstj., að nokkur önnur leið sé fær til þess að bæta aðstöðu hans en sú, að ríkisstj. gangi í ábyrgð fyrir ákveðið afurðaverð. Ég hefði þó haldið, að það væri a.m.k. fullkomið athugunarefni, hvort ekki væri unnt að gera einhverjar þær breyt. á rekstrarfyrirkomulagi þessa þýðingarmikla atvinnuvegar, sem gæti létt honum baráttuna. Ég hygg, að varla verði um það deilt, að með ýmsum hætti mætti færa til betri vegar rekstrarfyrirkomulag bátaútvegsins og sameina þar ýmislegt og tryggja bátaútgerðinni sjálfri í ýmsum tilfellum milliliðakostnað, sem öðrum er greiddur, og fleira mætti til tína, en ég hirði ekki að tala um það nú. Ég vil aðeins benda á, að þetta er fullkomið athugunarefni, sem ég vil leyfa mér að óska, að ríkisstj. taki til athugunar í sambandi við till. sínar um varanlega lausn til frambúðar í þessum málum.
Svo vil ég víkja að þeirri brtt., sem ég flyt á þskj. 201. Fyrri brtt. er við 6. gr. frv., en 6. gr. er þess efnis, að ríkisstj. ábyrgist kjötframleiðendum verðlagsárið frá 31. ágúst 1949 til 1. sept. 1950 það, sem á kann að vanta, að þeir fái fyrir útflutt kjöt, sem til hefur fallið á því tímabili, það verð, sem lagt er til grundvallar í verðlagningu landbúnaðarvara það verðlagsár, sbr. l. nr. 94/1947. Ég vil fyrst segja um þessa till., að mér finnst hún koma eins og skrattinn úr sauðarleggnum inn í þetta frv. Það frv., sem ríkisstj. lagði fyrir Alþ., var eingöngu um bátaútveginn, og hefði ég talið æskilegra, að þetta væri flutt sérstaklega, en ekki í sambandi við þetta mál. Í öðru lagi er mér sagt, að flm. þessarar till. í Nd. hafi aðallega fært fram þau rök fyrir till., að hún væri skaðlaus, því að engin líkindi væru til, að kjöt yrði flutt út á þessu ári, miðað við reynslu síðasta árs. Mun þetta vera rétt. Í þriðja lagi er gert ráð fyrir því, að sérstök ákvæði gildi um þessa ábyrgð. Á hún að gilda allt verðlagstímabilið, jafnvel fyrir kjöt af þeim skepnum, sem slátrað er til 1. sept., en till., sem ég flyt, nær ekki nema yfir 2 mánuði. Tillaga mín er sú ein, að sömu tímatakmörk verði látin gilda að því er varðar ábyrgð á kjöti og ábyrgð á fiski, því að ég sé ekki ástæðu til að láta ekki sömu ákvæði gilda um báðar þessar vörutegundir. Ég held því nánast, að þessi gr. sé óþörf, og mun ekki greiða atkv. með því, að hún verði í frv.
Þá flyt ég brtt. við 13. gr., sem er þess efnis, að niður falli úr gr. orðin „að dómi ríkisstjórnarinnar“, en eftir gr., eins og hún er nú, er það á valdi ríkisstj. að meta það, hvort löggjöf, sem Alþ. kynni að setja fyrir febrúarlok um þau málefni, sem frv. fjallar um, er fullnægjandi til þess að leysa til frambúðar rekstrarmál bátaútvegsins. Ég tel fjarri öllum sanni, að Alþ. veiti nokkurri ríkisstj. slíkt vald sem hér er gert ráð fyrir. Við Alþýðuflokksmenn fluttum um það till., að þessi gr. yrði felld niður, og hefði ég talið það alveg eðlilegt, eftir að búið var að fella úr frv. öll ákvæði um tekjuöflun til að mæta útgjöldunum eftir febrúarlok, því að útvegsmenn eru engu bættari, þó að gr. standi með þeim ákvæðum, sem nú eru, ef ekki eru líka gerðar ráðstafanir fyrir tekjum og til að mæta þeim útgjöldum, sem af þessu leiðir. Ég flyt þó ekki brtt. um að fella gr. niður, en legg til, að sú breyt. verði á henni gerð, sem ég nefndi áðan, að það verði á valdi Alþingis eins að ákveða með löggjöf um það, hvort sú löggjöf, sem sett er, fullnægir því, sem ætlazt er til í gr. Ég er ekki stuðningsmaður ríkisstj. og minn flokkur ekki heldur, og ég fyrir mitt leyti get ekki greitt því atkvæði að veita henni það vald, sem ætlazt er til með gr., eins og hún nú er í frv.
Ég skal að lokum geta þess, að ég hef talið rétt að stuðla að því, að málið fengi sem skjótasta afgreiðslu í fjhn., og hef þess vegna unnið að því með öðrum nm., að málið yrði afgreitt úr n. með hraða, og ég mun fylgja frv., þó að till. mínar nái ekki samþykki, þar sem hér er um svo skamman tíma að ræða, sem þetta gildir, væntanlega ekki lengri, en næstu tvo mánuði.