01.03.1950
Sameinað þing: 29. fundur, 69. löggjafarþing.
Sjá dálk 163 í D-deild Alþingistíðinda. (3610)
124. mál, vantraust á ríkisstjórnina
Einar Olgeirsson:
Herra forseti. Góðir áheyrendur. Hæstv. utanrrh. var að reyna að láta líta svo út, að frv. þetta, sem hér er einkum rætt um, væri árangurinn af fræðilegum rannsóknum hinna færustu manna á þessu sviði og miðaði að því að stöðva dýrtíðina í landinu og stefndi að frjálsri verzlun. Allar þessar fullyrðingar eru jafnmikil fjarstæða og algerlega úr lausu lofti gripnar. Álit þeirra Ólafs Björnssonar og Benjamíns Eiríkssonar er fjarri því að vera fræðileg rannsókn. Álitið er gersamlega óraunhæft og óvísindalegt. Sannleikurinn er sá, að árangur þessarar fræðilegu rannsóknar, þ. e. gengislækkunin, var fyrir fram pantaður. Starfsmaður banka í Ameríku, Benjamín Eiríksson, var fenginn til að gefa út þetta recept ameríska auðvaldsins við kreppunni á Íslandi, recept um þá skerðingu lífskjara íslenzkrar alþýðu, sem Marshallsérfræðingur Bandaríkjastjórnar hafði þegar 1947 sagt að yrði að koma á næstu árum á Íslandi. Síðan var einn varaþingmaður íhaldsins með prófessorsnafnbót fenginn til að skrifa upp á receptið — og svo á það að kosta alla launþega á Íslandi rúmlega 70% niðurskurð á launum að taka inn þetta marglofaða lyf bandaríska auðvaldsins og þjóna þess. Hin „fræðilega rannsókn“ Benjamíns Eiríkssonar og Ólafs Björnssonar hefur verið tætt í sundur ögn fyrir ögn, bæði hér í þinginu af stjórnmálamönnum og á fundi í Stúdentafélagi Reykjavíkur af kunnustu hagfræðingum landsins. Það fer því fjarri því, að hér sé um einhverjar óhlutdrægar niðurstöður vísindamanna að ræða, heldur þvert á móti hlutdrægan áróður pólitískra erindreka íslenzka og ameríska auðvaldsins. Íhaldið reynir að koma þeim blekkingum inn hjá almenningi, að allir hagfræðingar séu sammála um hið mikla gildi þessa álits hagfræðinga sinna. Ríkisútvarpið ætti að útvarpa ummælum hagfræðinganna fimm á fundi í Stúdentafélagi Reykjavíkur, svo að þjóðin fái að heyra álit annarra hagfræðinga á þessum marglofuðu vísindalegu niðurstöðum og gæti sannfærzt um, að hér er ekki um nein bjargráð að ræða, heldur blekkingar einar saman. Það er sagt, að ráðstafanir þessar eigi að stöðva dýrtíðina í landinu, en það er blekking ein. Það á að auka dýrtíðina í landinu, svo að þorri manna kikni undir henni, til þess að auðmennirnir eigi hægara með að drottna yfir alþýðu landsins. Hv. þm. Str. spurði: Hverjir eiga sök á hruni íslenzkra fjármála? Ég skal segja honum það. Hvað er það, sem veldur því hruni, sem nú er að dynja yfir atvinnulíf Íslands? Er það það, að við séum ekki samkeppnisfærir um verð — eða er það hitt, að það vanti markaði, þótt við Íslendingar bjóðum fiskinn lægra verði en aðrir? Hv. 5. landsk. ræddi hér áðan um markaðsmálin. Enginn þm. mun treysta sér til að hrekja þau ummæli. Ég skal taka hér eitt dæmi enn um þessi mál. Dagblaðið Vísir birti fyrir skömmu svo hljóðandi fregn frá United Press: „Fregn frá Boulogne hermir, að fiskibátaeigendur þar hafi borið fram mótmæli út af uppskipun 145 lesta af þorski úr íslenzka togaranum Ingólfi Arnarsyni. Horfði svo í bili, að uppskipun yrði stöðvuð, en hún var þó leyfð, eftir að kaupendur fisksins höfðu lýst yfir því, að þeir mundu ekki flytja inn meira af nýjum fiski frá Íslandi.“ Hvað segir þessi frétt? Ekki það, að við séum ekki samkeppnishæfir, heldur að við séum að eyðileggja báta þar úti. En við erum útilokaðir frá mörkuðunum, þó að við getum undirboðið aðrar þjóðir. Ég skal segja hv. þm. Str., hverjir eiga sök á því hruni, sem nú er að skella yfir. Það eru mennirnir, sem þrátt fyrir aðvaranir okkar sósíalista fjötruðu Ísland 1947–48 við Marshalllöndin, sem eiga sök á því hruni. Það eru ekki mennirnir, sem árið 1945 tryggðu þjóðinni þau stórfelldu nýtízku tæki, sem nú eru undirstaða atvinnulífs okkar og geta gert okkur þess megnuga að undirbjóða keppinauta okkar á erlendum mörkuðum og vinna aðra nýja markaði, ef við fáum að vinna að því frjálsir og óhindraðir. Nei, sökina eiga þeir menn, sem eyðilagt hafa markaðina fyrir afurðir þessara stórvirku tækja, fullkomnustu atvinnutækja, sem Íslendingar hafa átt. Þeir eiga sök á því, að við erum króaðir inni í Marshallmörkuðum, hrynjandi mörkuðum kreppunnar, þessarar amerísku pestar, sem breiðist nú út um allt hagkerfi Vestur-Evrópu og veldur hnignun, atvinnuleysi og fátækt eins og 1931. Við Íslendingar vorum reknir eins og sauðir inn í Marshallkvíarnar 1947 og 1948 af smölum amerískra auðdrottnara, sem sátu í íslenzkum ráðherrastólum. Nú standa amerísku húsbændurnir með gengislækkunarsvipuna í höndunum. Þeir þykjast öruggir um, að enginn sleppi út úr Marshallkvíunum, sem þangað hefur verið rekinn inn. Það er efnahagslegt alræði ameríska auðvaldsins yfir Íslandi, sem verið er að framkvæma með þessu frv. Við erum með þessu móti að steypa okkur út í efnahagslegt öngþveiti. Gengislækkun þýðir, að dollarinn hækkar í verði, en það hefur aftur í för með sér, að erfiðara verður um alla fjárfestingu. Við getum ekki komið í framkvæmd ýmsum stórframkvæmdum, sem okkur er lífsnauðsyn að koma upp, eins og t. d. Sogsvirkjuninni. En séum við stöðvuð á þeirri braut, vitum við, hvað bíður okkar. Við vitum, hvað bíður okkar, þegar við erum komnir á vald ameríska auðvaldsins, og við vitum, að ameríska auðvaldið vill kaupa Ísland. Það heldur, að það geti keypt þjóðina fyrir Marshallgjafir, og það ætlar sér að kaupa fossana og ná undir sig iðjuverunum, sem hér verða sköpuð. En það vill kaupa allt þetta ódýrt — fá Íslendinga sem ódýra þræla. Þess vegna segir ameríska auðvaldið við þræla sína hér: Dollarinn skal standa hátt og hækka. Íslenzka krónan skal standa lágt og lækka, — og þjónarnir taka undir með húrrahrópum: Upp með dollarinn! Niður með krónuna! Það er innihald þessa frv.
Hv. 1. þm. S-M. var mjög hræddur um það í sinni ræðu áðan, að við mundum samþ. vantraustið, álíka hræddur og hann var í haust um, að við mundum kjósa forseta með Framsókn. Ég get ekki læknað hv. þm. af þessari hræðslu, en ég býst hins vegar við því, að við fáum eins og í haust skammir í Tímanum á morgun fyrir að samþ. vantraustið. En eitt vil ég segja hv. þm., að öll framkoma hans í þessu vantraustsmáli er vítaverð. Hv. þm. S-M. hefur enn engu svarað fyrirspurn hv. 5. landsk. um myndun nýrrar ríkisstj. Þessi þögn hans sýnir, hvert ábyrgðarleysi hans er í flutningi þessa vantrausts og hvaða hráskinnsleikur býr að baki þess. Nei, það, sem þessi hv. þm. ætlar að gera, þegar búið er að samþ. þetta vantraust, er að skríða í eina sæng með íhaldinu og síðan í bróðurlegu samstarfi við það að lækka krónuna — koma á gengislækkuninni. Það er sannarlega kaldhæðni, að þeir menn, sem svona koma fram, skuli ekki opna munninn án þess að guma af ábyrgðartilfinningu og ásaka aðra um ábyrgðarleysi. Það var vitað frá upphafi, að þessi hæstv. ríkisstj. hafði ekki traust Alþ. Það, að ekki skyldi vera búið að bera fram vantraust á hana, stafar einvörðungu af því, að þeir, er slíkt hefðu viljað gera, sáu ekki möguleika á myndun nýrrar stjórnar eða þótti stjórnin ekki enn hafa gert svo mikið af sér, að rétt væri að bera fram vantraust á hana, án þess að hafa hugmynd um, hvað við tæki. Við sósíalistar höfðum allra flokka sízt ástæðu til að hlífa þessari ríkisstj., en við höfum ekki viljað bera fram vantraust fyrr en hægt væri að mynda nýja ríkisstj. Við vildum mynda vinstri stjórn og höfum gert margar tilraunir í þá átt, eins og hv. 5. landsk. lýsti, en allt komið fyrir ekki. Nú er vantraustið komið fram og eðlilegt og sjálfsagt að greiða því atkv. vegna þess máls, sem það stendur í sambandi við, og eðlilegt að vantreysta ríkisstj., sem tekur við recepti frá Ameríku og miðar að atvinnuleysi og auknu valdi ameríska auðvaldsins hér á landi. Þá leið, sem hún þar leggur til að fara, viljum við fordæma með vantrausti. Þess vegna álít ég það líka heppilegast, að það komi greinilega fram, að það er vegna þessa frv., að Alþ. vantreystir ríkisstj., en hefur hins vegar ekki séð ástæðu til að koma fram með vantrauststill. fyrr. Ég vil því bera fram svo hljóðandi brtt. við vantrauststillöguna: „Á eftir orðunum „núverandi ríkisstjórn“ komi: sökum þess frv. til laga um gengisskráningu, launabreytingar, stóreignaskatt, framleiðslugjöld o. fl., sem hún hefur nú lagt fyrir Alþingi, og þeirrar stefnu í efnahagsmálum þjóðarinnar, sem þar kemur fram.“ Ég vona, að þessi brtt. verði samþ. Ég hef heyrt, að Alþfl. muni greiða atkv. með vantraustinu álíka efagjarn á heilindin, sem að baki því liggja, og við. Ég vil svo biðja hæstv. forseta að leita afbrigða fyrir till. minni.