17.03.1950
Neðri deild: 68. fundur, 69. löggjafarþing.
Sjá dálk 448 í B-deild Alþingistíðinda. (770)
125. mál, gengisskráning o.fl.
Stefán Jóh. Stefánsson:
Herra forseti. Ég ætla ekki að fara út í deilur við hv. 5. þm. Reykv. út af köpuryrðum hans í garð Alþfl., það gefst seinna tækifæri til þess að gera það nánar. En út af því, sem hann sagði um afstöðu Alþfl. til kommúnista nú í stjórnarandstöðunni, þá veit ég, að flokk hv. 5. þm. Reykv. hefur ekki alltaf flökrað við samstöðu við þann flokk, þó að ég voni, að þar sé hjá mörgum í þeim flokki orðin hugarfarsbreyting.
En það, sem málefnalega skiptir máli hér og varð til þess, að ég fór að gera aths. við ræðu hv. 5. þm. Reykv., var út af þeim orðum, sem féllu hjá mér í sambandi við skiptinguna úr gengisgróðasjóðnum, ef svo mætti kalla, og stóreignaskatti til bygginga í kaupstöðum og kauptúnum. Það, sem ég gagnrýndi í gær og í dag, var heildarskiptingin, en það gefst tækifæri til að leiðrétta það með því að samþ. seinni lið 5. brtt. á þskj. 444.
En það, sem ég sagði aðallega í sambandi við brtt. meiri hl. fjhn. um að búta enn niður þennan 1/3 part, sem ætlaður var til bygginga í kaupstöðum og kauptúnum, milli tveggja aðila, þá taldi ég það sízt til bóta. Ég hef ekki annað en gott að segja um tilgang 3. kafla l. nr. 44 1946, um byggingar sveitarfélaga til að útrýma heilsuspillandi íbúðum, en ég veit þó um leið, að sá samanburður, sem tiltækastur er í Reykjavík á byggingum, sem búið er að lána í úr ríkissjóði samkvæmt þeim l., og byggingum verkamannabústaða í Reykjavík, sýnir, að verkamannabústaðirnir eru miklu hagkvæmari að flestu leyti, það er óhætt að slá því föstu sem fullkominni staðreynd.
Mér skilst á hv. 5. þm. Reykv., að hann hafi nú nauðugur viljugur orðið að samþ. aðra skiptingu á þessu fé, en hann hefði viljað sem þm. Reykv., bæjarfulltrúi og bæjarráðsmaður. Ég skil vel, að þar hefur hann orðið að semja við aðila, sem hefur orðið honum yfirsterkari eins og í sumu öðru. En út af því, sem hann sagði, að ef ég vildi leggja það til, að þingið felldi niður þau ákvæði, sem sett voru á sínum tíma um skyldu ríkissjóðs til 85% framlags til þeirra bygginga, sem sveitarfélögin reistu samkvæmt 3. kafla l. nr. 44 frá 1946, en framlagsskyldan aftur upp tekin, þá skyldi ekki standa á sér í því efni, þá vil ég segja það, að nú er hann stjórnarstuðningsmaður, en ég ekki. Mun hann þá vafalaust ræða við hæstv. fjmrh. og hæstv. viðskmrh., hvort þeir vildu fallast á, að ríkið legði fram þessi 85% af andvirði bæjarbygginga, og ef þeir veittu því máli góð svör, skyldi sízt af öllu standa á mér að fylgja því máli. Ég hygg þó, að hæstv. fjmrh. og hæstv. viðskmrh., sem er nýkominn úr starfi fjmrh., verði regir til að taka á sig þessa skilyrðislausu skyldu, eins og fjárhag ríkissjóðs og tekjuöflun er nú varið. En við vitum það báðir jafnt, að það er engu bæjar- eða sveitarfélagi til góðs að hafa í gildi dauðan lagabókstaf um, að ríkissjóður skuli leggja þetta og hitt fram, ef ríkissjóður getur það ekki. Það var með tilliti til þess, að burt var numin hin skilyrðislausa skylda ríkissjóðs til fjárframlaga, en 3. kafla haldið þó í gildi og gefið þar með undir fótinn, að ef Alþingi veitti fé í þessu skyni, skyldi það verða gert samkvæmt 3. kafla. Ég vil gjarna eiga þátt í, að þetta sé tekið upp. En þó að ég sé í stjórnarandstöðu, sé ég mér ekki fært að leggja til, að þessi skilyrðislausa skylda verði tekin upp, eins og fjárhagsástæður ríkissjóðs eru nú. En það skyldi gleðja mig mjög mikið, ef þess væri kostur, og ég veit, að það eru hæg heimatökin hjá hv. 5. þm. Reykv. að ræða við hæstv. stj., hvort það sé ekki fært.
Út af þeim orðum mínum, sem mjög virtust fara í taugarnar á hv. þm. og hann taldi hótun, þá vil ég ekki kalla það hótun, heldur alvarleg varnaðarorð, sem eru alls ekki töluð út í loftið. Ég þekki vel hug fólksins til sumra þeirra ákvæða, sem felast í þessum l., og ég álít hægt að taka úr þeim, án þess að nokkur skaði sé skeður fyrir íslenzka ríkið og þjóðfélagið yfirleitt. Það er þessi tregða, þessi skilningsskortur, þetta viljaleysi, sem ég aðvara hæstv. ríkisstj. að beita ekki, þó að hún hafi sterkan þingmeirihluta í augnablikinu. Það var gert í einlægum hug, og ég geri það enn.