08.12.1950
Efri deild: 32. fundur, 70. löggjafarþing.
Sjá dálk 216 í C-deild Alþingistíðinda. (3322)
52. mál, fræðsla barna
Karl Kristjánsson:
Herra forseti. Af því að ég á nokkurn þátt í brtt., langar mig til þess að segja örfá orð.
Það er rétt athugað, hvers vegna þessi brtt. er komin fram við till. menntmn. Hún er komin fram út af því, hve ástandið í fjármálum skólabygginganna er slæmt, og sér þar raunar ekki fram úr skuldunum. Og víðs vegar úti um land hefur verið stofnað til skulda, sem ekki verður mögulegt að borga.
Við, sem með þessi mál höfum farið, höfum treyst á vonir fræðslumálastj. — vonir, sem hafa ekki getað rætzt, og höfum við því orðið hálfgerðir eða jafnvel algerðir óreiðumenn. Þetta alvarlega ástand stafar m. a. af því, að hraðinn í þessum málum er orðinn meiri en svo, að fjárveitingavaldið treysti sér til þess að fylgja honum með styrkjum. Það þarf að vera greinilegra í löggjöfinni, hver réttur þeirra er, sem skóla reisa. Það hefur verið litið svo á, að menn gætu byggt í samráði við fræðslumálastj., hvenær sem þeim sýndist, og ættu svo heimtingu á greiðslu strax. En Alþingi hefur hins vegar litið svo á, að það væri ekki þörf á því að greiða styrkinn nema eftir efnum og ástæðum, og hafa skuldir því safnazt fyrir. Aðalatriðið er, að ekki sé hægt að treysta á annað fé en það, sem veitt er í fjárlögunum, eins og á sér t. d. stað í sambandi við hafnar- og vegalög. Og rétt væri, að fjvn. og Alþingi skiptu fénu, ef fræðslumálastj. reynist ekki nógu sterk til þess að samstilla framlögin og fjárhagsgetuna. Alþingi getur að vísu látið fræðslumálastj. fara með þetta mál, en það getur líka tekið upp skiptinguna, hvenær sem er.
Það þarf kannske að flokka framvegis fjárveitingar til að ljúka skuldunum, sem safnazt hafa undanfarið. Ástandið er þannig, að það kallar brýnt að, og þeir, sem hæverskastir hafa verið í eftirgangsmunum á undanförnum árum, eru margir hverjir illa staddir.
Það er nú komið mjög greinilega í ljós eftir lögskýringar hæstv. dómsmrh., að öryggisleysið í þessum málum er orðið óþolandi, þar sem löggjöfin um þessi efni er svo óskýr. Mér virðist því einsætt vera, að það þurfi að taka málið út af dagskrá eða fresta umr. um það og gera breyt. á þeim ákvæðum l., sem við höfum hér verið að ræða um, þannig að unnt sé að tryggja öryggi skólahéraðanna, sem með þessi mál fara, í sambandi við fjárveitingar. Þá virðist mér það auðsætt, að það verði að koma fram í löggjöfinni, að sá aðili, sem hefur fengið heimild til að fara af stað með skólabyggingu, hafi fengið fjárveitingu til þess beint gegnum Alþ. og eftir ákvörðunum fræðslumálastj. og að framlögin séu veitt alveg eftir ákveðnum reglum.
Ég vil eindregið styðja þá bendingu, sem kom frá hæstv. dómsmrh., að málið verði betur athugað í n.