23.02.1951
Neðri deild: 74. fundur, 70. löggjafarþing.
Sjá dálk 283 í C-deild Alþingistíðinda. (3494)
128. mál, Iðnaðarbanki Íslands
Emil Jónsson:
Herra forseti. Ég vil þakka hv. þm. Mýr. fyrir ágæta ræðu, því að hvað um allt annað, sem hann sagði, þá skal ég taka það til greina og trúa því, að hans yfirlýsing hafi verið gerð af heilum huga. En það er ekki hægt að segja, að meðferð þessa máls hér í deildinni hafi sýnt heilan huga hv. þm. og þó sérstaklega ekki hjá hv. þm. V-Húnv., því að hann hefur aldrei sett sig úr færi að leggja stein í götu þess. Þetta mál á sér langa sorgarsögu hér í deildinni. Það var afgr. af iðnn. þann 5. des., útbýtt síðan 7. des., tekið af dagskrá 11., 12. og 13., en var þó afgr. til 2. umr. þann 15. Síðan hefur hvorki gengið né rekið allt til þessa. Málið hefur verið af og til á dagskrá í 2 mánuði, eða frá miðjum des. til þessa dags, án þess að hægt hafi verið að þoka því í gegnum þessa deild. Það má hver trúa því sem vill, en ég er ekki gjarn á það, að það sé af eintómri velvild til málsins, að slík hefur meðferð þess verið. Ég býst við, að hv. þm. Mýr. segi rétt frá, að hann hafi ekki beitt sér gegn því, að það yrði tekið fyrir, en það hefur hv. þm. V-Húnv. gert og það mörgum sinnum. Hann hefur oft beitt sér gegn því, að málið yrði tekið á dagskrá, og það er næsta undarlegt, að forseti skuli hafa tekið tilmæli hans til greina. Ef það er til snefill af áhuga hjá þessum hv. þm. fyrir því að þoka málinu áfram, þá held ég, að þetta sé ekki vænlegasta leiðin til að koma því í höfn á þessu þingi. Okkur var sagt það hér fyrir jólin, að þinginu ætti að ljúka fyrir nýár, og því var nokkur efi hjá flm. þessa frv. um það, að málið næði fram að ganga. En nú er Alþ. búið að sitja um 2 mánuði eftir nýár —, og hver veit, hvað það situr lengi enn —, og ef það hefði verið til snefill af vilja til að þoka málinu áfram, þá hefði það verið hægt. En í stað þess hefur það setið á dagskrá í 2 mánuði, án þess að hægt hafi verið að þoka því nema til þessarar umr. Það hefur verið tekið út af dagskrá aftur og aftur, og alltaf hefur verið komið með einhverjar viðbárur. Að vísu hefur hv. þm. V-Húnv. og að nokkru leyti hv. þm. Mýr. líka lýst því yfir, að hann teldi það vænlegra, að málið yrði drepið, en í þess stað samþ. þál. um að fela ríkisstj. athugun þess á milli þinga. Mér skilst nú, að ríkisstj. sé að gera þá athugun og muni halda henni áfram, hvort sem þessi þáltill. verður samþ. eða ekki, því að við höfum margsinnis heyrt, að ríkisstj. sé nú að endurskoða bankakerfið og þessi banki muni koma þar með. Því er þessi þáltill. alveg þýðingarlaus. Þingið gæti að sjálfsögðu sýnt vilja sinn í þessu máli á annan hátt en með samþykkt þessarar þáltill., og það yrði þinginu til mikils sóma, ef það samþ. frv., en samþykkt þáltill. yrði því til stórrar vansæmdar. Það væri þá hreinlegra að segja blátt áfram, að málið eigi ekki að ganga í gegnum þingið, heldur en að fara þessa leið til málamynda. Hér var rétt áðan verið að útbýta í d. skýrslum um Iðnlánasjóð. Ég hef ekki séð þessar skýrslur fyrr og hef nú ekki gluggað nema lítillega í þær. En ég hef lesið nóg í þeim til þess að sjá, hve iðnaðurinn á afar erfitt uppdráttar í þessu landi, þegar um er að ræða fjárveitingar til hans. Iðnlánasjóður var stofnaður 1934 til að bæta úr brýnni þörf iðnaðarins fyrir lán út á hluti, sem ekki voru taldir veðhæfir. Síðan hefur verið smátutlað í þennan sjóð, og nú er búið að koma honum upp í 2 millj. króna eftir 16 ár. Hvað mundu fulltrúar landbúnaðarins segja, ef landbúnaðurinn ætti þarna í hlut, þeir fulltrúar, sem nú vilja taka 15 millj. kr. óumbeðið lán til landbúnaðarins? Ætli þeim þætti ekki ganga grátlega seint og erfiðlega að afla fjár til landbúnaðarins, ef eins væri ástatt fyrir honum og iðnaðinum? Þetta sýnir glögglega, að á 16 áum hefur ekki tekizt að tutla úr ríkissjóði nema 2 millj. kr. til iðnaðarins, eða að meðaltali rúmar 100 þús. á ári. Það er þetta, sem liggur eftir Alþ. í þessu máli, og þetta þing virðist ætla að líða svo, að ekkert rakni úr í þessu efni. Iðnaðarmenn fóru fram á það, að úr þessu yrði bætt á þessu þingi. En þeir fengu enga undirtekt hjá fjvn. Þeim var að vísu leyft að bera sínar óskir fram og það var talað vel við þá, en þeir fengu ekki grænan eyri, og það stendur enn, svo að framlag til iðnlánasjóðs hefur staðið í stað síðan 1946, og hefur þó margt breytzt síðan. Og þetta framlag nemur nú rúmum 100 þús. króna á ári. Samkv. yfirlýsingu hv. þm. V-Húnv. á iðnaðurinn ekki að vera á flæðiskeri staddur, því að hann taldi sig sýna fram á það, að iðnaðurinn hefði nú 80 millj. kr. til sinna afnota. Ég hef ekki fengið að sjá þá upphæð sundurliðaða, og það uggir mig, að það séu ekki allt iðnaðarmenn, sem eru taldir fyrir þeim lánum. En þessi tala sýnir okkur raunar ekki neitt, nema við höfum einhvern samanburð, eins og hv. 7. þm. Reykv. sýndi ljóslega fram á áðan. Hv. þm. V-Húnv. var staddur ásamt mér á fundi einnar bankastofnunar í gær, og hann veit ósköp vel, hve mikill munur var þar á lánum til iðnaðarins og lánum, sem veitt höfðu verið til sjávarútvegsins eða landbúnaðarins, og var þetta þó hvorki banki útvegsins né landbúnaðarins. Það mun láta nærri, að lán til sjávarútvegsins hafi verið þar 8 sinnum hærri en til iðnaðarins. En það virðist svo sem allt sé gert til að gera iðnaðinum erfiðara fyrir í þessu efni. Ýmist hefur verið talið, að hlutir iðnaðarmanna væru ekki veðhæfir fyrir lánum eða vörur þeirra og efni, og er þetta á annan veg en bæði hjá landbúnaðinum og sjávarútveginum. Það er þetta misrétti, sem iðnaðarmenn vilja fá leiðrétt, og þeir geta fengið þá leiðréttingu, ef þetta frv., sem hér liggur fyrir, fær að ganga á eðlilegan hátt í gegnum þingið. En meðferð þess hefur verið síður en svo eðlileg og virðist ætla að vera söm áfram. Ég hef ekki tekið það saman, hve frv. hefur verið oft á dagskrá, en ég hygg það muni vera um 30 sinnum, og minnist ég ekki, að nokkurt frv. hafi komizt í hálfkvisti við það í þessu efni. Hv. þm. V-Húnv. endurtók ummæli sín um það, að þetta frv. ætti ekki að ganga í gegnum þingið, fyrr en ríkisstj. hefði athugað málið nánar. Ég hefði nú haldið, að það væru þm. sjálfir, sem ættu að skera úr máli sem þessu, og það ættu þeir að gera með því að leyfa málinu að ganga á venjulegan hátt í gegnum þingið.
Að síðustu vildi ég segja það, út af því, sem hv. þm. Mýr. lét falla áðan um ummæli mín við fyrri umr. þessa máls, að ég minnist þess ekki að hafa þá sagt nokkuð í sambandi við þetta mál, sem ég tel ofmælt. Mér hefur virzt og virðist enn, að það sé einhver annarlegur kraftur, sem hefur dregið og vill draga málið á langinn eða vill það bókstaflega feigt, og það er þetta, sem ég er óánægður með og valdið hefur hinum óþinglegu töfum, sem orðið hafa á afgreiðslu þess. Ég vænti þess svo, að forseti láti það nú ekki dragast lengur að afgreiða málið úr deildinni.