23.02.1951
Efri deild: 76. fundur, 70. löggjafarþing.
Sjá dálk 450 í C-deild Alþingistíðinda. (3726)
187. mál, húsaleiga
Flm. (Haraldur Guðmundsson) :
Herra forseti. Samkvæmt l. frá 25. maí 1950, nr. 56, þá eiga að falla úr gildi 14. maí n. k. öll ákvæði húsaleigul. um atvinnuhúsnæði og öll ákvæði l. um leiguíbúðir, sem eru í því sama húsi sem húseigandi býr sjálfur í. Hins vegar eiga ekki fyrr en 14. maí 1952 að falla úr gildi hin almennu ákvæði um leiguíbúðir á þeim stöðum, sem l. taka til. Þó er bæjarstjórn heimilt að ákveða, að þau ákvæði um leiguíbúðir í þeim húsum, sem húseigandi býr sjálfur í, framlengist, ef bæjarstjórn gerir um það sérstaka samþykkt. Það var öllum ljóst, þegar ákveðið var að afnema húsaleigul. frá 1943, að það mætti búast við stórkostlegum erfiðleikum fyrir allan þann mikla fjölda fólks, sem býr í leiguhúsnæði, og það olli því, að ekki þótti fært að láta l. falla niður öll í einu, heldur í þremur áföngum, þannig að tími ynnist til að búa sig undir þær breyt., sem að höndum bæri, þegar ákvæðið um leiguhúsnæði í húsum, sem húseigandi býr sjálfur í, fellur úr gildi 14. maí n. k. Nú þegar er verið að segja upp a. m. k. 270–280 íbúðum, sem svo er ástatt um, að þær eru í sama húsi og húseigandi býr í, og er talið, að það fólk, sem þarna er um að ræða, sé eitthvað talsvert á annað þúsund. Auk þess er fullyrt í því bréfi, sem hér fylgir með sem fylgiskjal frá stjórn Leigjendafélags Reykjavíkur, að því fari fjarri, að þar komi öll kurl til grafar, það sé búið að segja fleirum upp en þeim, sem gefið hafa sig fram á skrifstofu húsaleigunefndar.
Bæjarstjórn Reykjavíkur mun hafa haft þetta mál til umræðu, þ. e. a. s. hvort framlengja skyldi ákvæði l. um þessar sérstöku íbúðir eitthvað fyrst um sinn. Till. kom fram um það efni í bæjarstj. Með henni greiddu 7 atkv. af 16, en 9 sátu hjá. Mun þá forseti bæjarstjórnar hafa úrskurðað, að till. hafi ekki hlotið nægilegt fylgi, og var hún því felld með hjásetu meiri hl. Þetta er nokkuð óvenjuleg og einkennileg afgreiðsla, að hliðra sér hjá því að taka afstöðu, en niðurstaðan varð sú hin sama, að vernd sú, sem leigjendum er veitt með gömlu húsaleigul. hefur ekki fengizt framlengd af bæjarstjórn og enn er ekki séð, að það sé ætlunin að gera breyt. í þessu efni.
Ég hygg, að það sé enginn vafi á því, að fyrir mjög margt af því fólki, sem búið er að segja upp, séu tvenns konar erfiðleikar fram undan, annars vegar að fá þak yfir höfuðið og hins vegar að mæta þeirri húsaleiguhækkun, sem tvímælalaust hlýzt af því, þegar svo mörgu fólki er sagt upp samtímis. Þeim ákvæðum, sem að nafninn til eru í l. um hámark húsaleigu, er ómögulegt að beita, þegar svo mikill hörgull er á húsnæði, að menn verða að sætta sig við afarkosti til að hafa þak yfir höfuðið. Það, sem farið er fram á í þessu frv., er því það, að ákvæðið um leiguíbúðir, sem eru í sama húsi og húseigandi býr í sjálfur, framlengist um eitt ár, þ. e. til 14. maí 1952, þannig að um þær íbúðir gildi hið sama og um leiguíbúðir almennt í bænum. Breyt. sú, sem gerð er á l. samkvæmt frv., er ekki meiri en þetta, og það er gert í trausti þess, að fyrir þann tíma gefist tóm til þess að mæta þeim erfiðleikum, sem niðurfelling húsaleigul. hlýtur að skapa, og enn fremur í trausti þess, að bæjarstjórnarmeirihlutinn fyrir þann tíma ráði það við sig, hvort það er hægt að láta l. falla úr gildi öll í einu eða hvort hann telur ástæðu til að framlengja ákvæðin óbreytt eða gera einhverjar ráðstafanir, sem gætu gert svipað gagn. Það er enginn vafi á því, að 1952, þegar l. falla öll úr gildi, verða margar þúsundir manna hér í þessum bæ á einum og sama tíma að standa andspænis því annaðhvort að afla sér nýrra íbúða, eins auðvelt og það er, eða taka stórkostlegri hækkun á húsaleigu, nema hvort tveggja sé, bæði að flytja og taka stórkostlegri hækkun. Þegar gengislækkunin var samþ. á s. l. vetri, þá var rætt um það af fyrirsvarsmönnum hennar, að sjálfsagt væri og nauðsynlegt að gera einhverjar hliðarráðstafanir til þess að létta mönnum þá byrði, sem gengislækkunin lagði á menn. Ein af þessum hliðarráðstöfunum var einmitt að greiða fyrir mönnum um húsnæði og annað, sem þau mál snertir. Sú eina ráðstöfun, sem gerð var í þessum efnum, var niðurfelling húsaleigul. og stórkostleg aukning á vandræðum þeirra manna, sem að sjálfsögðu ættu að eiga sitt húsnæði. Ég skal játa það, að húsaleigul. hafa marga vankanta og koma harkalega niður á einstaka húseigendum, en slíka vankanta mætti sníða af án þess að stofna til slíks vandræðaástands sem gert er með afnámi l. Hér er ekki farið fram á nema það, að í eitt ár gildi sömu ákvæði um þær íbúðir, sem hér greinir, þar sem húseigandi býr í húsinu, eins og almennt í bænum það eina ár, sem enn er eftir. Ég vil vænta þess, að það vinnist tími til að afgr. þetta aðkallandi mál á þessu þingi, og legg til, að frv. sé vísað til hv. heilbr.- og félmn. að lokinni þessari umr.