13.12.1951
Neðri deild: 42. fundur, 71. löggjafarþing.
Sjá dálk 266 í C-deild Alþingistíðinda. (2728)
99. mál, Stofnlánadeild landbúnaðarins
Frsm. (Jón Pálmason):
Herra forseti. Þeir hv. þm., sem hér hafa talað um þetta mál, hafa gert nokkrar aths. í sambandi við frv., og skal ég fyrst snúa mér að því að minnast á það, sem hv. meðnm. mínir, hv. 5. landsk. og hv. 2. þm. Skagf., hafa tekið fram varðandi það, að þau þrjú frv., sem hér liggja fyrir þinginu og öll eru á dagskrá í dag og landbn. hefur afgr. öll, hefðu átt að sameinazt í eitt. Það má að vissu leyti til sanns vegar færa, að þetta væri mögulegt. En sannleikurinn er sá um þessi frv., að þó að þeim sé ætlað líkt verkefni, þá er það svo, að tvö þeirra byggja eingöngu á beinum framlögum frá ríkissjóði til þess að annast þetta verkefni, sem hér er um að ræða, en þetta frv., sem hér liggur fyrir, er á allt öðru sviði um fjáröflun, því að þessi eina millj. kr., sem í því er farið fram á úr ríkissjóði, er í raun og veru ekki hugsuð nema til þess að koma þessari nýju deild af stað. Annars þarf ekki að ætla, að það mundi verða fyrirstaða á því frá minni hlið, ef samkomulag gæti orðið um það meðal hv. þm., að þannig væri hægt að sameina sig um eitt frv. til þess að fullnægja því stóra verkefni, sem hér er um að ræða, sem þessi þrjú áminnztu frv. fjalla um, því að það er aðalatriðið að fullnægja þeirri lánaþörf, sem fyrir hendi er til jarðakaupa, bústofnskaupa og verkfærakaupa fyrir þá, sem eru að byrja búskap. Það er kunnugt, að öll veðlánastarfsemi í þessu landi hefur orðið svo að segja að engu síðan eignakönnunin var framkvæmd. Sú ráðstöfun, eignakönnunin, eyðilagði gersamlega allan verðbréfamarkað í landinu og þar með þá möguleika, sem áður voru á því, að eigendur fasteigna eða þeir, sem keyptu fasteignir, gætu fengið eðlileg veðlán út á eignirnar. Þess vegna er það, að aðalatriðið í þessu frv., sem hér liggur fyrir, eru ákvæði 5. gr. um það að gera tilraun með það að fá fjármagn, svo að verulegu nemi, inn í þessa deild, með því að það væri ekki skylt að telja það fé fram, heldur væri það skattfrjálst.
Hv. þm. V-Húnv. taldi í raun og veru allt þessu frv. til foráttu. Fyrst og fremst það, að vegna þess að þar væri ákveðinn langur lánstími, en ekki á öðru að byggja en sparifé, þá væri líklegt, að þarna kæmu fram meiri eða minni árekstrar á milli, og er náttúrlega ekkert hægt um það að fullyrða. Ég fyrir mitt leyti hef mikla trú á, að við fengjum talsvert fjármagn inn í þessa deild með því að undanþiggja þetta fé skatta- og útsvarsálögum og að það væri ekki mjög mikil hætta á, að þar þyrftu að verða stórir árekstrar. En annars er gefið mál, að bankastjóri Búnaðarbankans yrði að haga sínum lánveitingum eftir því, hve mikið fjármagn er í þessari deild á hverjum tíma, og er það algild regla, sem gildir um allar lánsstofnanir.
Þá var það meginatriði í ræðu hv. þm. V-Húnv., að hann er algerlega andvígur því, sem í frv. er aðalatriðið, að gefið sé færi á því að leggja inn sparifé, sem ekki þarf að telja fram og er skattfrjálst, og vísar hann í því sambandi til frv., sem liggur fyrir hv. Ed. frá hv. þm. S-Þ., um skattfrelsi á öllu sparifé í landinu. En það er mjög mikill hængur á varðandi það frv., sem hv. þm. V-Húnv. fór ekkert inn á, því þótt það frá mínu sjónarmiði gæti mjög vel komið til greina að ákveða, að öll sparifjárinnlög í öllum lánsstofnunum skuli vera skattfrjáls, þá er það að athuga, að í frv., sem liggur fyrir hv. Ed., er það gert að skyldu að telja fram samt sem áður allt þetta fé og gefa skýrslur um það, alveg eins, þó að skattur sé ekki á það lagður, en eftir frv. því eiga bæjar- og sveitarfélög að hafa leyfi til að leggja á þetta fé útsvör eins og bæjar- og sveitarstjórnunum sýnist. Sem sagt, frv. það er frá mínu sjónarmiði ekkert annað en viðleitni frá einum forsvarsmanni sveitarfélags til þess að fá rýmra svigrúm til tekjuöflunar handa bæjar- og sveitarfélögunum en þau hafa nú, með því að láta ekki greiða skatt til ríkisins af þessu fé. Hér yrði því ekki, þó að það frv. yrði samþ., um að ræða neina aukna hvöt fyrir menn, sem vilja safna sparifé eða hafa tækifæri til þess, til að leggja það í innlánastofnun, frá því sem nú er, því að því frv. samþykktu mundu aðeins færast til álögur á því fé, þannig að af því yrði ekki greiddur skattur til ríkisins, en í þess stað þeim mun hærri útsvör.
Viðvíkjandi því, að það væri svo ákaflega hættulegt upp á öll skattaframtöl í landinu, eins og hv. þm. V-Húnv. var að tala um, að gefa færi á því, að menn legðu inn sparifé án þess að það væri talið fram og án þess, að af því væru borgaðir skattar eða útsvör, þá er það að segja, að þetta veltur alveg á því, hvað menn almennt álíta að það hafi mikla þýðingu að örva til sparifjársöfnunar, því að hugmyndin, sem á bak við þetta liggur, er fyrst og fremst sú að örva sparifjármyndunina og nota sér þá hvatningu til fólks til sparnaðar, sem í því felst, að þessar eignir séu undanþegnar sköttum, til þess að ná fjármagni í nauðsynlegar framkvæmdir. En eins og margir forstöðumenn peningastofnana, og þar á meðal bankastjóri Búnaðarbankans, hafa tekið fram við mig, þá er það svo, að það er ekki einasta hugsunin um skattana, sem vakir fyrir mönnum yfirleitt, þegar um peningainneignir er að ræða, heldur eru fjöldamargir svo gerðir, og ekki sízt aldrað fólk, að þeim er ákaflega illa við það að vita, að það séu alltaf einhverjir menn, yfirvöld eða nefndir, með nefið niðri í því, að þeir eigi nú þarna einhverja aura. Þess vegna álít ég, að það séu mjög mikil rök, sem styðji það, að það gæti haft sína þýðingu, að sú tilraun, sem hér er stungið upp á, gæti borið árangur til þess að afla fjár í það nauðsynlega verkefni, sem hér er um að ræða. Hitt er svo náttúrlega alltaf fyrir hendi, að menn geta í það endalausa flutt frv. eða tillögur um, að ríkissjóður leggi fram svo og svo margar milljónir í þessar eða hinar stofnanir, sem vantar peninga í. Til þess höfum við alltaf tækifæri. Ég er að sjálfsögðu samþykkur því, ef það er hægt, sem kemur fram í frv. þeirra hv. þm. Borgf. og hv. 1. þm. Árn., að ríkissjóður leggi fram svo og svo margar millj. kr. til landbúnaðarlánastarfsemi. En það er atriði, sem ég veit ekki, hvort hæstv. ríkisstj. gengur inn á. Ef svo væri, er það út af fyrir sig gott, og við, sem erum í landbn., getum að sjálfsögðu ekki annað en mælt með því, að slík frv. verði samþ., en þar er um þá einu fjáröflun að ræða, að ríkissjóður leggi þar fram fé.
Ég skal svo að síðustu víkja að því, sem hv. þm. V-Húnv. talaði um möguleikann á því, að hægt væri að fá sparifjárinnlög, sem tryggð væru fyrir verðfalli. Þar erum við sammála, að slíkt væri nauðsynlegast. Og ég vil gjarnan hafa samvinnu við hv. þm. V-Húnv., ef hann vill vera með í því að bæta því í frv., að komið yrði á því fyrirkomulagi, að sett væri trygging gegn verðfalli á því fé, sem lagt væri inn í þessa lánsstofnun. Og sannleikurinn er sá, að það var það, sem vakti fyrir mér með síðustu málsgr. 5. gr. frv., en Búnaðarbankinn og líka Landsbankinn eru hræddir við að láta standa. Og ég skal játa, að það væri kannske hægt að finna þar miklu heppilegri leiðir en þar er stungið upp á til þess að tryggja, að það fé, sem þarna er lagt inn, væri tryggt fyrir verðfalli, sem hefur orðið gífurlegt á undanförnum árum á öllu sparifé. Og sannleikurinn er líka sá, að það hefur sýnt sig, að það hafa orðið mjög miklar breyt. á hugarfarinu hér á hæstv. Alþ. frá því, sem var hér fyrir nokkrum árum, varðandi einmitt sparifé, því að það var svo, að þing eftir þing lögðu tveir flokkar þingsins, Framsfl. og Alþfl., kapp á það að koma á sérstökum skatti, sem var kallaður vaxtaskattur, og það átti að vera til þess, að það væri ekki einu sinni nóg, að sparifé væri skattað eins og fasteignir, búfé og annað slíkt, heldur átti að leggja sérstakan skatt á vexti, sem fé manna bar. (SkG: Allt misskilningur.) Og hv. þm. V-Húnv. var mjög mikill forustumaður fyrir þessum till. (SkG: Það var enginn sérskattur.) Jú, það átti að vera skattur, sem sérstaklega væri tekinn af vöxtum sparifjár. (SkG: Hann átti að dragast frá öðrum sköttum.) Og grundvöllurinn fyrir þessu var sú hræðsla, sem kemur fram enn hjá hv. þm. V-Húnv. við það, að eitthvað af sparifé og verðbréfum kynni að verða dregið undan skattframtölum og að það væri unnt, með því að setja þennan vaxtaskatt á, að koma í veg fyrir, að þessir fjármunir væru dregnir undan í skattframtölum, enda vitum við, að mjög mikill eltingarleikur hefur verið háður við það að reyna að ná öllu, sem menn eiga, undir sem hæsta skatta. Og það er út af fyrir sig ekkert við því að segja að hvetja til þess, að framtölin séu rétt. En mér dettur ekki í hug, að við hv. þm. V-Húnv. getum orðið sammála um, hvort það er rétt að hafa nokkurt tækifæri til þess, að sparifé manna sé skattfrjálst, því að það er ekki gagn að því, að sparifé sé aðeins skattfrjálst til ríkis, ef leggja á í staðinn á það þeim mun hærri útsvör. En ég vona, að við verðum sammála um hitt, ef hann vill leggja til með mér, að setja einhver ákvæði inn í þetta frv. um það, að það sé líka tækifæri fyrir þá, sem legðu inn í þessa stofnlánadeild landbúnaðarins, — sem ég vona, að mætti verða mjög þýðingarmikil stofnun í framtíðinni fyrir okkar kæra landbúnað, — til þess að það fé, sem lagt væri inn í þessa deild, væri líka tryggt gegn gengislækkun eða verðbreyt., sem kynnu að koma fram og við getum auðveldlega gert ráð fyrir, að eigi sér stað, eins og nú horfir við í okkar landi.
Að öðru leyti skal ég ekki að svo stöddu fjölyrða um málið, en vænti þess, að það gangi fram og menn taki því almennt með sama velvilja og hv. landbn. hefur gert og ég fyrir mitt leyti er meðnm. mínum mjög þakklátur fyrir.