18.12.1952
Efri deild: 43. fundur, 72. löggjafarþing.
Sjá dálk 332 í B-deild Alþingistíðinda. (549)
13. mál, dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna
Gísli Jónsson:
Herra forseti. Ég harma nú, að mínar till., sem ég bar fram hér í sambandi við afgreiðslu þessa máls við 2. umr., voru felldar. Ég vil þó þakka hæstv. dómsmrh. fyrir það, sem hann sagði hér í sambandi við þetta mál, þar sem hann lýsti því yfir, að till. mínar færu í rétta átt, en vegna útgjalda í sambandi við till. ríkisstj. um lausn vinnudeilunnar væri ekki gerlegt að missa neitt af tekjum ríkissjóðs, og það réð þess vegna hans afstöðu til málsins við atkvgr., en hins vegar var hann mér sammála í því, að nauðsynlegt væri að endurskoða söluskattslögin. Þó að ekkert hafi unnizt annað í sambandi við þetta mál heldur en slík viðurkenning frá einum hæstv. ráðh., þá er það a.m.k. spor í áttina til þess, að síðar verði gerð tilraun til þess að laga það, sem miður fer í þessari löggjöf hvað það snertir. En eins og ég gat um í mínum ræðum við 2. umr., þá sagðist ég mundu gera enn tilraun til þess að fá nokkra leiðréttingu á þessum málum, ef mínar till. yrðu felldar. Ég leyfi mér því að leggja hér fram skrifl. brtt., er hljóðar svo:
„Við 2. gr. Aftan við 1. málslið komi nýr málsliður, er orðist svo: Af hálfunnum iðnaðarvörum, sem seldar eru öðrum framleiðendum eða fluttar eru á milli deilda í sama fyrirtæki til frekari vinnslu, skal greiða söluskatt, er nemur 2% af bókfærðu andvirði varanna.“
Ég hygg, að það verði ekki mikið deilt um það, að þó að heildarskatturinn sé lækkaður hér um 1%, þá muni ríkissjóður ekki missa neitt við í tekjum, ef á sama tíma er fallizt á að taka söluskatt af þeim vörum, sem unnar eru á sama hátt og fluttar eru á milli deilda í sama fyrirtækinu. Og ég skal í sambandi við þetta aðeins leyfa mér að taka eitt dæmi. Það er m.a. brauðgerð. Ef bakari kaupir mjöl af heildsala, er lagt á það 7.7% innflutningsgjald. Ef hann síðar selur það til heildsala, því að hann gerir ekkert annað, en að halda uppi brauðgerðinni, án þess að hafa smásölu úti um allan bæ, eins og t.d. er með Rúgbrauðsgerðina, þá verður að greiða 3% gjald af brauðunum, eftir að búið er að baka þau, og þá um leið ekki einungis af vinnunni, heldur einnig af þeim hluta, sem keyptur hefur verið inn í heildsölu og áður hefur verið greitt 7.7% af. Síðan er lagt 2% í söluskatt á brauðin, þegar þau eru seld í smásölu. Ef hins vegar annar bakari hefur aðstöðu til þess að baka þessi brauð strax úr efni, sem hann kaupir frá heildsala, lætur það siðan til útsölu í sinni eigin búð, eins og mjög á sér stað, m.a. hér í Reykjavík, þá þarf hann ekki að greiða nema 2% í smásöluskatt af brauðinu. Nú er það svo, að þetta er ekki hægt að leggja raunverulega á kaupanda, því að nú er hámarksverð á brauðum. Og sá aðili, sem hefur orðið að leggja einnig á 3% skattinn, má ekki selja brauð hærra, þó að hann gæti það, og í þessu er, eins og ég hef marglýst, mjög mikið ranglæti. Ef aftur er farið hér inn á þessa till. mína um að leggja einnig á vöruna, þó að hún sé flutt frá einni deild í aðra í sama fyrirtæki, þá fær ríkissjóður þar 2% af þeirri vöru og þá ekki heldur nema 2% af hinni vörunni, sem unnin er í fleiri fyrirtækjum, og mundi þá ekki, að ég hygg, tapa neinu verulegu í tekjum og jafnvel engu, jafnvel græða á því.
Verði þessi till. felld, leyfi ég mér að bera fram til vara aðra till., sem hljóðar svo:
„Af hálfunnum iðnaðarvörum, sem seldar eru öðrum framleiðendum eða fluttar eru á milli deilda í sama fyrirtæki til frekari vinnslu, skal greiða söluskatt, er reiknaður sé af bókfærðu andvirði varanna.“
Það er þá aðeins til þess að ná samræmi í sambandi við álagningu skattsins, og þá fer ríkissjóður að hafa tekjur af þessu. En ég vil heldur, að ríkissjóður hafi frekari tekjur af söluskattinum, þegar hann þá kemur réttlátlega niður.
Ég sé ekki, hvernig þeir menn, sem hafa haldið því fram hér, að ekki væri undir neinum kringumstæðum hægt að samþ. mínar till., vegna þess að þær tækju spón úr aski ríkissjóðs, geta verið á móti þeim till., sem hér um ræðir, því að varatill. mín gerir það a.m.k. að verkum að færa nokkurt fé í ríkissjóðinn, á sama tíma sem hún réttlætir það misræmi, sem hér hefur verið á. Ég hef áður rætt um þetta mál og skal ekki misbjóða þolinmæði hæstv. forseta. Ég sé ekki ástæðu til þess að ræða það nánar, en vil mega leyfa mér að afhenda honum þessar till. Ég skal geta þess, að það var ekki tími til þess að láta prenta till., vegna þess að mér var ekki kunnugt um, að mínar till. mundu falla. Annars hefði ég talið miklu eðlilegra, að slíkar till. hefðu verið prentaðar, áður en þær væru teknar til umr., en þess er nú ekki kostur nú við þetta tækifæri. (Dómsmrh.: Vill ekki n. athuga þetta? — Forseti: Það er nú lítill tími til þess, nema þá að fresta málinu.)