09.03.1954
Neðri deild: 59. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 210 í C-deild Alþingistíðinda. (2375)
163. mál, olíuflutningaskip
Fjmrh. (Eysteinn Jónsson):
Hv. síðasti ræðumaður var að segja hér kosningasögu gamla, sem ég hélt nú satt að segja að hann væri orðinn dauðleiður á að kyngja, og hún var um það, að Olíufélagið h/f hefði, eins og hann orðaði það, orðið að skila aftur 700 þús. kr., sem það hefði ætlað að draga sér — að því er manni skildist óleyfilega — í flutningsgjöldum. Það er rétt, að það komi hér fram, að hið rétta í þessu máli er, að það er hægt að hafa tvenns konar samninga um leigur á olíuflutningaskipum, annars vegar að hafa samninga til langs tíma með fastri fragt, hins vegar að semja um skip fyrir hverja ferð. Olíufélagið h/f komst að þeirri niðurstöðu í fyrra, að það mundi vera heppilegra að segja upp samningi, sem áður hefði verið um „langa fragt“, og semja um hverja ferð til þess að fá þannig lægri fragtir. Félagið sótti um að fá að leggja þann mismun, sem við þetta sparaðist, til hliðar til að reyna að eignast olíuflutningaskip. Á meðan á afgreiðslu á þeirri umsókn stóð, kom eitt skip, og mismunurinn, sem sparaðist á þeim farmi, var í kringum 700 þús. kr. Þessu fé var svo ráðstafað til olíukaupendanna, af því að ekki var búið að fá leyfið til þess að leggja féð til hliðar. Þetta er það rétta um málið, og þetta veit hv. 11. landsk. þm. mjög vel.
Þá sagði hv. þm. enn fremur, að Olíufélaginu h/f væri ekki vel treystandi, því að það hefði fallið dómur um, að það hefði lagt meira en einni milljón of mikið á einn olíufarm. Málavextir í því máli eru kannske nokkuð flóknir, en reyna má að gera málið einfalt. Þegar gengisbreytingin varð, skuldaði Olíufélagið mikið fé fyrir olíu. Annað félag, sem hefur nokkurt samstarf við Olíufélagið, átti á hinn bóginn kröfur óinnheimtar á útlendinga fyrir selt benzín og seldar olíur. Þegar Olíufélagið gerði upp þessi viðskipti við verðlagsyfirvöldin, áleit það, sem rétt var, að hinn umdeildi farmur væri ógreiddur, enda var hann það, og að þær kröfur, sem hitt félagið átti á útlenda aðila, væru eins og hver annar óinnkominn gjaldeyrir þessu óviðkomandi. Verðlagsyfirvöldin lýstu því yfir, að þau teldu þetta rétt uppgert. Síðar var þetta mál tekið upp af öðrum aðilum, og undirdómur féll og komst að annarri niðurstöðu en verðlagsyfirvöldin, komst sem sagt að þeirri niðurstöðu, að gengishagnaður á þessum útistandandi óinnkomnu kröfum ætti að renna inn í verðlagningardæmið, þegar olíufarmurinn var verðlagður, þótt hjá öðru félagi væri. Ég skal ekki fara að ræða þennan dóm hér, en það, sem hér hefur í raun og veru gerzt, er það, að það hefur verið dæmt ólöglegt, að H. Í. S. fengi gengishagnað af útistandandi kröfum í erlendum gjaldeyri. Óneitanlegt er samt, að allir aðrir, sem áttu óinnkominn gjaldeyri, og það meira að segja þótt menn ættu hann í erlendum bönkum og væru ekki búnir að skila honum í íslenzku bankana fyrir gengislækkunina, hafa alveg óátalið tekið sinn gengishagnað, hvað þá að nokkrum hafi dottið í hug, að þeir, sem áttu óinnheimt andvirði útflutningsvara, þegar gengislækkunin varð, skuli skila gengishagnaði sínum. — Ég vildi bara segja þessi orð til skýringar út af því, að hv. 11. landsk. þm. var að blanda þessu hér inn í, sem er vitanlega málinu algerlega óviðkomandi.