05.04.1954
Efri deild: 77. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 981 í B-deild Alþingistíðinda. (924)
179. mál, tekjuskattur og eignarskattur
Haraldur Guðmundsson:
Hæstv. ráðh. taldi, að stjórnarandstæðingar væru heldur vanþakklátt fólk, skildist mér, þeir hefðu sífellt verið að klifa á því, að tekjuskatturinn hvíldi langþyngst á launþegum, en þætti svo lítið til þess koma, sem þetta frv. gerði ráð fyrir að lækkunin á skattinum næmi. Ég hygg nú, að þetta sé ekki rétt, a.m.k. að því er mig snertir. Ég hef viðurkennt, að það væri spor í rétta átt, sú lækkun, sem er á skatti á lágtekjum, en hins vegar hvergi nærri nóg, og reynt að sýna fram á með tölum, að um þær lækkanir, sem þarna er um að ræða, muni í raun og veru ekkert í heimilishaldi þess fólks, sem þar er um að ræða. Og hæstv. ráðh bætti þar við nokkrum dæmum, að því er mér finnst, mínu máli til sönnunar.
Ég benti á það í minni fyrri ræðu, að hjón með 20 þús. kr. og tvö börn eiga samkvæmt gildandi l. að greiða 200 kr. í tekjuskatt, en þau lækka um 39% eða 78 kr. Það er alveg augljóst mál, — Ég segi það hreint eins og það er, — að hjón með 20 þús. kr. munar ekki neitt um 78 kr. á ári í lækkun á skatti. Skatturinn ætti enginn að vera, eins og ég gerði grein fyrir áðan, á þessu tekjubili.
Hæstv. ráðh. tók sem dæmi um stórfellda skattalækkun, að sjómaður með 35 þús. kr. tekjur, giftur með 2 börn, mundi lækka um 500 kr. á ári, ef frv. yrði samþ., hann greiddi nú í kringum 1000 kr., en kæmist niður í hér um bil 500 kr. Við skulum bera þessar 500 kr. saman við tekjur sjómannsins. Ef hann hefur 45 þús. kr., þá verður það 1% af tekjum hans, sem lækkunin nemur. Það er allt og sumt. Og ég stend við það, sem ég áðan sagði, að þetta munar, þegar litið er til annarra gjalda, sem á sjómenn eru lögð, svo að segja engu fyrir afkomu hans á árinu, og er þó þarna tekin langhæsta trappan.
Rökrétt afleiðing af þessum hugleiðingum mínum er sú, að á þessum lágu tekjum, þar sem skattur nú þegar er orðinn nokkuð lágur, — það er ekki hægt að segja, að þetta sé hár skattur, þá sé einlægast og eðlilegast að fella skattinn með öllu niður upp að vissu marki, upp að t.d. 15 þús. kr. fyrir einstaklinginn og upp að t.d. 35–37 þús. kr. fyrir meðalheimilí. Ég vil ekkert um það fullyrða, að það gerði stórkostlegan mun. Það fer eftir því, á hvaða skattstiga það er. En þá er viðurkennt það sem rétt er í þessu, að á þessar tekjur á ekki að leggja beinan skatt.
Ég skal minna hæstv. ráðh. á það, að þegar skattalögin voru sett 1935, þá var samkomulag um það okkar á milli, að meðalfjölskylda með 3500 kr. tekjur skyldi ekki greiða tekjuskatt, og við það var skattstiginn miðaður. Ég hygg, að 35 þús. kr. nú séu sízt hærri tekjur raunverulega en 3500 kr. voru þá. Í sumum tilfellum, ef menn búa við dýra húsaleigu, álít ég það sé lægri upphæð núna að notagildi, 35 þús. kr. Sé hins vegar um það að ræða, að maðurinn eigi ráð á húsnæði með gömlu verði, þá notast honum kannske 33 þús. kr. betur nú en 3500 kr. áður. En það væri alveg í samræmi við það, sem gert var 1935, ef tekjur á þessu bili, kringum 35 þús. kr. á meðalfjölskyldu, væru gerðar skattfrjálsar með öllu. Það var það, sem löggjöfin 1935 var miðuð við, svo að þetta er spor aftur á bak, sem nú er stigið.
Hæstv. ráðh. talar enn um stórkostlega lækkun á skatti á lágtekjunum. Hann ætlar sér að sanna tvennt, sem ekki fer saman: annars vegar, að skattarnir séu nú þegar orðnir lágir, og í öðru lagi, að lækkunin sé stórkostleg. En það getur hver maður séð, að 70–300 kr. skattalækkun getur ekki undir neinum kringumstæðum talizt stórkostleg, þó að prósenttalan verði þetta há með útreikningi hæstv. ráðh., enda skildist mér líka á hv. stuðningsmanni hæstv. ríkisstj., Þm. N-M. (PZ), að honum fyndist nú þessar lækkanir í raun og veru alveg ófyrirsynju. Með því hlýtur hann að hafa átt við það, að þær væru þýðingarlausar eða þýðingarlitlar fyrir þá, sem ættu að njóta þeirra, úr því að ekki væri lengra farið en hér er gert. Það er einlægast, og það, sem við munum leggja til, Alþýðuflokksmennirnir, er það, að það sé felldur niður skattur af tekjum upp að vissu marki, og þá sérstaklega með tilliti til þess, að einmitt fólk á þessu bili er skattlagt svo freklega gegnum óbeina skatta og önnur slík gjöld, að það er meinloka ein að vera að leggja á það beinan tekjuskatt á þær tekjur, sem sýnt er að ekki nægja til þess að lifa á. Hitt er svo rétt, sem ráðh. ekki sagði, að félögin sérstaklega og þá einstaklinga, sem hafa geysiháar tekjur, einkum atvinnu- og verzlunarfyrirtæki, munar vissulega um það. Eitt fyrirtæki, sem hefur milli fimm og sex hundruð þús. kr. í tekjuskatt á s.l. ári, fær a.m.k. lækkun eitthvað á annað hundrað þús. kr., og þessa aðila munar vissulega um það.
Þá gerði hæstv. ráðh. annan samanburð og sagði, að t.d. 10% lækkun á tekjuskatti þætti í öðrum löndum hér í nánd við okkur stórkostleg lækkun og því væri það sízt ofmælt hjá honum að tala um, að 20% væru mikil lækkun. En ég vildi benda hæstv. ráðh. á það, að í þeim löndum, sem hann mun hafa í huga í þessu efni, er tekjuskatturinn miklu stærri hluti af ríkistekjunum en hér. Ég ætla, að t.d. í Kanada hafi tekjuskatturinn verið um 60% af ríkistekjunum, þegar hann var lækkaður um 10%, og það er augljóst mál, að þá munar meira um það. Hér aftur á móti er tekjuskatturinn ekki eftir frv. meira en í mesta lagi 15% af ríkistekjunum, og er því augljóst mál, að svipuð prósentulækkun á honum hjá okkur hefur engan veginn sömu þjóðfélagsþýðingu og í þeim löndum, þar sem tekjuskatturinn er aðaltekjustofninn og er stærsti tekjustofn hlutaðeigandi ríkisheildar.