04.02.1955
Sameinað þing: 32. fundur, 74. löggjafarþing.
Sjá dálk 1985 í B-deild Alþingistíðinda. (3204)
Fyrirspurnir um stjórnarráðstafanir o.fl.
Einar Olgeirsson:
Herra forseti. Það undraði mig, að hæstv. forsrh. skyldi ekki minnast meira á það ástand, sem ríkir í Vestmannaeyjum, þegar hann var að svara minni fsp. hér áðan. Og ég vildi aðeins í viðbót og til þess að leggja frekari áherzlu á það, sem hv. 9. landsk. (KGuðj) nú var að ljúka við að segja, taka það fram, að það er aldagömul hefð á Íslandi, að sjómenn geti fengið sinn hlut út. Það hefur allar þær aldir tíðkazt, sem sjávarútvegur hefur verið rekinn. Það, sem verið er að gera í Vestmannaeyjum, er raunverulega að neita sjómönnum um að fá út sinn hlut, og þetta er gert í skjóli þess, að hæstv. ríkisstj. er búin að afhenda stjórn Landssambands íslenzkra útvegsmanna rétt til þess að skattleggja landsmenn með bátagjaldeyrinum, og síðan tregðast þessir menn, sem hafa þessa skattlagningu með höndum, við því að láta féð, sem þeir heimta af landsmönnum, til réttra eigenda, til sjómannanna, þannig að það er ekkert smáræðis stefnumál, sem hér er um að ræða. Og það hefði einhvern tíma verið talað um rán, ef það væru aðrir en sjómennirnir, sem ættu í hlut, þegar svona er farið að.
Viðvíkjandi svo því, sem hæstv. forsrh. svaraði, þá vildi ég aðeins gera stuttar athugasemdir við það, fyrst þingtíminn verður svona stuttur núna.
Það hefur skapazt sú óvenja á síðustu árum að gera ekki neitt í sambandi við vinnudeilur fyrr en stöðvað hefur verið. Þetta er óvenja og hún ný. Þetta var ekki hér áður fyrr, og það er óvenja, sem er mjög dýr og mjög hættuleg og óþolandi fyrir þjóðina. Það er misskilningur hjá hæstv. forsrh., að ég hafi með þeim orðum, sem ég viðhafði, verið að fara fram á einhver afskipti umfram það, sem venja væri, og allt tal hans nm, að hann þyrfti að snúa sér til Alþingis í þessum efnum, er líka raunverulega út í hött. Það er engin þörf á slíku. Hæstv. forsrh., ef hann man fyrri daga, hefur hagað sér allt öðruvísi í þessum efnum, þegar hann hefur verið forsætisráðherra hér áður fyrr, heldur en honum finnst einhver venja orðin nú. Hann veit, að ríkisstj. þarf ekkert að snúa sér sérstaklega til Alþingis eða fá neina heimild hjá Alþingi til þess að fara að reyna að liðka mál í atvinnulífinu og hindra, að það komi til vinnustöðvunar, með því að tala á milli þeirra aðila, sem þar deila. Ef hæstv. ríkisstj., sem að völdum situr á hverjum tíma, skoðar það sem sitt verkefni að hjálpa til þess, að atvinnulífið gangi, og hjálpa til þess, að réttlátari skipting verði á þjóðartekjunum, þá skoðar ríkisstj. það líka sem verkefni sitt að tala við þessa aðila. Ég vil minna hæstv. forsrh. á, þegar hann var sjálfur forsrh. hér fyrir 10 árum. Þegar vinnudeilur voru þá í aðsigi, var meira að segja oft hvað eftir annað haft svo mikið við, að það voru settir þrír af ráðherrunum til þess að reyna að finna út, hvort ekki væri hægt að komast að sættum í þessum vinnudeilum. Það voru, held ég, meira að segja hvað eftir annað settir sömu ráðherrarnir í þetta, Pétur heitinn Magnússon, þáverandi fjmrh., Brynjólfur Bjarnason, þáverandi menntmrh., Emil Jónsson, þáverandi samgmrh. Og ég held, að í flestöllum tilfellum hafi bókstaflega tekizt að semja um þessi mál. Þarna var munurinn sá, að verkalýðsflokkarnir voru í ríkisstjórn með hæstv. forsrh. og ríkisstj. leit á það sem sérstakt verkefni sitt að efla atvinnulífið og halda atvinnulífinu gangandi, og hún skoðaði það, án þess að þurfa nokkuð að spyrja Alþingi þar um, sem sitt verkefni að reyna að vita, hvort hún af sinn hyggjuviti og sinni umhyggju fyrir landshag gæti ekki fundið ráð, sem aðrir menn fundu ekki. Og þá fann ríkisstj. slík ráð. Þess vegna er þessi óvenja, sem skapazt hefur upp á siðkastið, að gera ekki neitt í svona málum, fyrr en allt er stöðvað, valda þjóðinni stórtjóni með slíkum stöðvunum, það er óvenja, sem skapazt hefur á síðustu árum, eftir að farið er að gæta harðneskju í garð verkalýðsins í landinu og verkalýðssamtakanna, sem þekktist ekki á þeim árum.
Ég held þess vegna, að víð verðum alvarlega að athuga, hvað það er, sem þarna er að gerast. Hæstv. forsrh. viðurkenndi, að ég mundi hafa haft rétt að mæla, að það mundi vera allmikill gróði hjá þeim skipafélögum, sem nú hafa stöðvað sín skip í staðinn fyrir að láta þau færa landsmönnum björg. Ég hélt því fram, að hreinn gróði af einn einasta skipi í einni einustu ferð til útlanda fram og aftur á einum einasta mánuði væri um ein milljón kr., og hæstv. forsrh. gerði enga athugasemd við það, enda býst ég við, að það sé alveg rétt. En ef svona skipafélög græða á einu skipi á einum mánuði eina milljón, þá er það anzi hart, að út af nokkrum hundruðum eða örfáum þúsundum króna máske yfir árið skuli vera stöðvaður svo að segja flutningaskipastóll landsmanna. Og nú upplýsir forseti Alþýðusambands Íslands, að það hafi meira að segja aldrei komið fram nein tilslökun frá hálfu þessara stórgróðafélaga, sem njóta sérréttinda þar að auki af hálfu ríkisins. Hvernig stendur á svona ósvinnu? Og hvernig stendur á því, að ríkisstj., ef hún hefði einhvern áhuga fyrir atvinnulífi landsmanna, skuli ekki grípa þarna inn í? Hvað er þarna á bak við? Er Vinnuveitendafélag Íslands og auðmennirnir hér í Rvík að gera leik að því að stöðva atvinnurekstur landsmanna með einhvern annarlegan tilgang? Þetta ber engan keim af venjulegri vinnudeilu af hálfu atvinnurekendanna þarna. Og ég held satt að segja, að sumum atvinnurekendunum sé alveg um og ó að stöðva svona skip, þeir séu jafnvel knúðir til þess af einhverju valdi á bak við. Ég held þess vegna, að það sé ekkert óeðlilegt, þó að svona mál komi hér til umræðu á Alþingi, strax og það kemur saman, þegar það lítur út fyrir, að annarleg öfl ætli að fara að stjórna okkar málum og skapa svona vandræði í landinu.
Ég skal ekki fara inn á þau almennu mál, sem ég nú að vísu fór ekki verulega inn á í minni fsp., en hæstv. forsrh. kom inn á, um kauphækkunarölduna. Ég vil aðeins taka það fram, að hvað snertir deiluna á skipunum, þá er ekki um neina kauphækkunaröldu að ræða. Eftir því sem mér skilst, þá er aðeins um það að ræða, að matsveinarnir og þjónarnir á skipunum fái samsvarandi samninga og gerðir voru við þeirra stéttarfélaga í landi í sumar, þannig að það er afleiðing af samningunum, sem gerðir voru í sumar, sem þarna er verið að færa til samræmis, en alls ekki verið að vekja neina kauphækkunaröldu, ef svo er.
Viðvíkjandi hins vegar því, sem forsrh. sagði um almennar kauphækkanir og kauphækkunarölduna, verð ég nú að segja það, að það var nú mun skaplegra hljóðið í honum en í hans áramótaræðu. Hann talaði nú um, að ríkisstj. hefði mikinn ótta. Ég vildi nú segja við hæstv. ríkisstj.: Vertu ekki svona hrædd. Það er engin ástæða til þess að óttast, þó að verkamenn í landinu fái ofur litla kauphækkun. Þjóðfélagið okkar þolir það vel. Til allrar hamingju er það það vel útbúið með stórvirkum tækjum og öðru slíku, að það þolir það ósköp vel, að verkamenn hafi meira en 31 þús. kr. á ári fyrir 8 tíma vinnu á dag. Við skulum þess vegna ekkert kvíða því, og ríkisstj. þarf ekkert að kvíða því. Ef við erum sjálfir staðráðnir í því að láta ekki annarlegum öflum takast að stöðva okkar atvinnulíf, eins og nú hefur verið gert í Vestmannaeyjum, stöðva okkar flutningaskip, eins og annarleg öfl eru að gera hérna núna, þá er engin hætta á því, að okkar króna þurfi að falla. En ef það eru annarleg öfl, sem hafa hug á því að stöðva, að fella okkar krónu, þá eru þau annarlegu öfl að verki í róðrarbanninu, sem var í janúar í Vestmannaeyjum, og í þeirri undarlegu harðneskju og skeytingarleysi um þjóðarhag, sem fram kemur í stöðvun flutningaskipanna af hálfu skipafélaganna núna.
Viðvíkjandi því, sem minnzt var á spursmálið um vöruverð og þess afstöðu, þá vil ég aðeins minna hæstv. ríkisstj. á, að það var samkv. till. núverandi stjórnarflokka, að það vald var tekið af Alþingi og ríkisstj. að ákveða vöruverðið í landinu. Það voru núverandi stjórnarflokkar, sem afhentu valdið til hækkunar vöruverðs í hendur einkaaðilanna í þjóðfélaginu, gáfu laust, hvað mikið mætti leggja á vöruna, og skópu þannig að miklu leyti þá dýrtíðaröldu, sem nú hefur vaxið svo gífurlega og er ægilegust á því sviðinu, þar sem svarti markaður ríkisstj. hefur orðið tilfinnanlegastur, á sviði húsaleigunnar og húsnæðismálanna.
Ég vildi aðeins gera þessar athugasemdir við ræðu hæstv. forsrh., en ég vil vonast til þess, að það verði tækifæri til þess mjög bráðlega af hálfu hæstv. ríkisstj. að ræða þessi mál, ef þau leysast ekki nú um helgina.