26.03.1956
Neðri deild: 95. fundur, 75. löggjafarþing.
Sjá dálk 1341 í B-deild Alþingistíðinda. (1324)
162. mál, sala jarðeigna í opinberri eigu
Einar Olgeirsson:
Herra forseti. Ég vil leyfa mér að taka undir þær athugasemdir, sem fram hafa komið við þetta mál frá hv. 6. þm. Reykv. (SG).
Ég sé ekki betur en að hv. þd. mætti fara að fara ofur lítið gætilegar að í þeim málum, sem það varða að selja ríkisjarðirnar. Það hefur nú gengið svo undanfarið, að það hefur verið samþ. — að vísu gegn nokkrum atkvæðum, en venjulega ekki umræðumikið — að selja ábúendum þær ríkisjarðir, sem þeir hafa búið á, og það má margt færa því til gildis að gera það, a.m.k. ef það væri tryggt um leið, að slíkar jarðir lentu ekki í braski, ef það væri yfirleitt þannig að gert viðvíkjandi þeim þjóðjörðum, sem seldar eru, að manninum, sem þar býr á, og hans afkomendum væri tryggt að geta haft tiltölulega góðan aðgang að sinni jörð þar eftir. Svo er hins vegar yfirleitt ekki. Hættan í sambandi við slíkt er, að slíkar jarðir lendi venjulega í braski eftir nokkurn tíma og verði sprengdar upp í verði og verði smám saman illbúandi fyrir búandann á þeim.
Það er vitanlegt, að við eigum enn þá eftir að finna út þá aðferð við jarðeignarétt á Íslandi, sem tryggir þeim manni, sem vinnur við jörðina, fullkomlega notkunarréttinn af henni og hans afkomendum þannig yfirráðaréttinn, án þess að þeir geti gloprað jörðinni úr höndum sér til þeirra, sem á ýmsum tímum hafa aðstöðu til þess að kaupa hana.
Eins og ég gat um og eins og hv. 6. þm. Reykv. kom inn á, gat þetta verið umdeilt mál, þegar um var að ræða þjóðjarðir, þar sem ábúendur eru, sem sjálfir vilja kaupa, og þá sérstaklega ef þannig væri frá því gengið, að þeim og þeirra afkomendum væri tryggður notkunarrétturinn af jörðinni.
En hvaða ástæða er til þess að selja eyðijarðir? Ég mundi nú satt að segja vera þeirrar skoðunar, að núna, þegar svona margar jarðir fara í eyði í landinn, ætti ríkið ekki aðeins að selja þær eyðijarðir, sem það á, heldur að kaupa upp helzt allar jarðir, sem í eyði fara, eignast þær. Ég býst við, að það væri tiltölulega viðráðanlegt fyrir ríkið að gera það núna. Það þyrfti ekki að leggja fram margar milljónir króna til þess að kaupa upp allar seljanlegar eyðijarðir á Íslandi, en væri eðlilega með það farið, mundi það verða dýrmætt fyrir okkar eftirkomendur, þegar þessar jarðir fara að byggjast aftur eða notast á annan hátt, því að einhvern tíma kemur að því.
Ég hef áður fyrir alllöngu komið inn á það hér á Alþ., að ríkið ætti að eignast allar óbyggðirnar, og ég hef gert það í trúnni á það sama, að ríkið ætti helzt að kaupa allar eyðijarðir á Íslandi nú, að ég hef þá trú á þróuninni í okkar landi, að sá tími komi, jafnvel þó að það kunni að líða hálf eða heil öld þangað til, að þetta, sem í dag út af þeim þjóðfélagsháttum, sem ríkja hjá okkur, verður frekar lítils virði í peningum, verði dýrmætt fyrir okkur seinna meir. Við þurfum að hugsa um þetta land, þegar býr í því hálf milljón eða ein milljón manna, og um óbyggðir þess og eyðijarðir þess, þegar farið verður að nýta þetta allt saman öðruvísi og betur en nú er gert. Og þó að það sé máske víða svo nú, að menn kunni ef til vill að sækjast eftir jörðum og jafnvel leggja þær í eyði til þess að fá laxveiðiréttindi í sambandi við þær eða annað slíkt, þá verður það ekki aðalatriðið í framtíðinni.
Ég held þess vegna, að öll sú stefna, sem miðar að því að selja þær eyðijarðir, sem ríkið á nú, sé ákaflega óheppileg. Það ætti að stefna í þveröfuga átt, og það væri ekki sérstaklega dýrt að gera það nú sem stendur. Ég vil þess vegna eindregið taka undir þá tillögu hv. 6. þm. Reykv., að þetta frv. sé fellt.