21.03.1957
Efri deild: 74. fundur, 76. löggjafarþing.
Sjá dálk 1166 í B-deild Alþingistíðinda. (1165)
206. mál, skattfrádráttur
Frsm. (Eggert Þorsteinsson):
Herra forseti. Frv. það til laga, sem hér liggur fyrir, er stjórnarfrv., komið frá hv. Nd. og fjallar um aukinn skattfrádrátt til handa skipverjum á fiskiskipum.
Það er kunnara en frá þurfi að greina, hverjum erfiðleikum það hefur verið bundið að fá menn til þess að stunda hin erfiðu og áhættusömu störf, sem unnin eru á íslenzka fiskiskipaflotanum. Hjá þjóð eins og okkur Íslendingum, sem byggjum nær alla útflutningsverzlun okkar á öflun sjávarafurða, er um geigvænlegt vandamál að ræða. Fjárhagsleg geta þessarar atvinnugreinar virðist hins vegar ekki hafa aðstöðu til þess nú að bæta svo um, að ungir og nýir starfskraftar laðist til starfans. Nægir í því sambandi að benda á hina gífurlegu fjárþörf fiskiflotans um hver áramótin á eftir öðrum, ef dæma má eftir því.
Skorturinn á vinnuafli til sjávarstarfa er bersýnilegastur á þeim fjölda Færeyinga og annarra erlendra sjómanna, sem ráðnir hafa verið undanfarin ár til starfa á togurum og vélbátum hér við land. Vegna yfirstandandi vertíðar hefur Sjómannafélag Reykjavíkur veitt leyfi fyrir 183 Færeyingum. Hér er þó aðeins talinn sá fjöldi, sem er á skipum, sem skráð eru frá félagssvæði Sjómannafélags Reykjavíkur, en auk þeirra eru fjölmargir erlendir sjómenn á togurum og fiskiskipum úr öðrum verstöðvum í landinu. En samkv. upplýsingum, er ég fékk nú í gær frá Landssambandi ísl. útvegsmanna, munu vera rúmlega 1000 Færeyingar á íslenzkum fiskiskipum, eftir því sem næst verður komizt.
Þetta gerist á sama tíma og vitað er, að fjöldi manna er á biðlista við ýmiss konar störf og þjónustu í landi, sem fjarlæg eru sjálfum framleiðslustörfunum. Þessa óheillaþróun verður að stöðva með aðgerðum þess opinbera. Aðrir aðilar virðast ekki megnugir þess að koma fram viðhlítandi málsaðgerðum, eins og högum er nú háttað.
Með setningu laga nr. 46 frá 1945 var af hálfu þess opinbera stigið spor í þá átt að bæta nokkuð aðstöðu þeirra, sem afkomu sína byggja á fiskveiðum, með því að ákveðin fjárhæð væri frádráttarhæf frá opinberum gjöldum vegna hlífðarfatakaupa og fæðiskostnaðar.
Með frv. því, sem hér liggur fyrir, er ætlað að stíga enn eitt skref í þessa átt og að sá mismunur, sem áður var gerður í þessum efnum á togarasjómönnum og á öðrum fiskimönnum, verði nú jafnaður. Auk þeirra, sem taldir eru í fyrrgreindum lögum, en það voru einungis hásetar, b átsmenn og 2. stýrimaður á togurum, skulu nú einnig matsveinar og aðstoðarmenn í vélarrúmi á togurum njóta frádráttar samkv. lögum þessum. Í 2. gr. þessa frv. er og gert ráð fyrir því, að öllum skipverjum, sem lögskráðir hafa verið lengur en þrjá mánuði á viðkomandi skattári, skuli við ákvörðun tekjuskatts veittur sérstakur frádráttur, 500 kr. fyrir hvern lögskráningarmánuð.
Í framsöguræðu þeirri, sem flutt var fyrir máli þessu í hv. Nd., var þess getið, að framangreind hlunnindi kæmu út þannig samkv. athugun skattstofunnar:
a. Háseti á togara, einhleypur og lögskráður í 10 mánuði, tekjuskattur hans væri 3575 kr., en verði samkv. lögum þessum 2375 kr.; útsvar hans 7670 kr., verður 6070 kr.
b. Stýrimaður á togara, giftur og á eitt barn, lögskráður í 11 mánuði, tekjuskattur hans var 6187 kr., verður 4260 kr., útsvar var 12360 kr., verður 10165 kr.
c. Skipstjóri á fiskibát, giftur, á þrjú börn, lögskráður í 6 mánuði, tekjuskattur hans er 15275 kr., en verður 14015 kr.; útsvar 21500 kr., en verðum 20400 kr.
d. Háseti á fiskibáti, einhleypur, lögskráður í 6 mánuði, tekjuskattur hans er 6932 kr., en verður 5890 kr. Útsvar hans er 11560 kr., en verður 10515 kr.
Ég tek þetta hér upp að nýju, ef það mætti verða hv. alþm. til einhverrar leiðbeiningar um það, hvernig lögin munu verka.
Erfitt er um það að segja, hver áhrif slík lagasetning kann að hafa til lausnar fyrrgreindu vandamáli. Margir vilja halda því fram, að Alþingi verði að fara sér hægt í slíkum hlunnindaveitingum til einstakra starfsstétta, því að þá muni fleiri á eftir koma. Mín persónulega skoðun er sú, að engin hætta sé í þessu fólgin, hvað þetta mál snertir. Sjómenn hafa hér á landi algera sérstöðu um áhættusöm og erfið störf, auk þeirra erfiðleika, sem það hlýtur að valda heimilislífi þeirra öllu, að þeir skuli einmitt stunda þessi störf. Aðrar starfsstéttir munu því eiga erfitt með um allar viðmiðanir í þessum efnum. Jafnvel þó að menn vilji gerast svo kaldrifjaðir að horfa fram hjá öllu þessu, stendur það þó óhaggað, að þjóðfélagsheildinni er lífsnauðsyn, að ávallt sé nægt framboð fullgildra sjómanna.
Ríkinu á því ekki að stafa nein hætta af þessum eða viðlíka ráðstöfunum hvað tekjustofna sína snertir. Ég vil engu um það spá, hvort hér er nægjanlega langt gengið um þessi sjálfsögðu hlunnindi nú til lausnar þessum vanda. En fagnaðarefni ætti það að vera öllum réttsýnum mönnum, að með samþykkt þessa frv. hefur Alþingi viðurkennt þessi nauðsynlegu framleiðslustörf og stigið enn eitt spor í þá átt að viðurkenna fólkið, sem þessi störf leysir af hendi.
Eins og nál. á þskj. 353 ber með sér, leggur n. einróma till, að frv. verði samþykkt, og eins og þar segir, var einn nefndarmanna, hv. þm. Vestm., Jóhann Þ. Jósefsson, fjarstaddur afgreiðslu málsins í n. vegna veikinda.
Það er eindregin ósk, n., að frv. verði samþykkt og að lokinni þessari umr. vísað til 3. umr.