21.03.1957
Neðri deild: 72. fundur, 76. löggjafarþing.
Sjá dálk 2080 í B-deild Alþingistíðinda. (2208)
83. mál, lax- og silungsveiði
Björn Ólafsson:
Herra forseti. Ég hafði nú ekki hugsað mér að hafa framsögu í málinu, en af því að ég sé, að hæstv. landbrh. er ekki staddur í deildinni og ég hins vegar var einn af þeim mönnum, sem stóðu að endurskoðun laganna, langar mig til að segja örfá orð við 1. umr. frv. í deildinni.
Það hefur ekki leikið á tveim tungum undanfarin ár, — en nú eru 15 ár, síðan laxveiðilögin voru sett, sem nú eru í gildi, — að mjög hefur verið aðkallandi að breyta lögum um lax og silungsveiði. Það hefur verið mjög áberandi, sérstaklega síðustu ár, að um talsverða ofveiði hefur verið að ræða í ýmsum ám, sérstaklega þar, sem netaveiði fer fram jafnhliða stangveiðinni. Á því er ekki nokkur vafi, að laxastofninn í ám, þar sem netaveiði fer fram, hefur farið þverrandi undanfarin ár. Nefndin, sem endurskoðaði lögin, — og í henni voru fræðimenn og menn, sem voru þaulkunnugir þessum málum, — var þeirrar skoðunar, að nauðsynlegt væri að setja skorður við ofveiðinni eins og hún ætti sér stað nú.
Nefndin lagði mikið verk í þessa endurskoðun. Ég hefði ekki trúað því að óreyndu, að lagabálkur, ekki stærri en þessi, krefðist slíkrar vinnu í endurskoðun eins og lögð hefur verið í þetta frv., sem hér liggur fyrir. Og ég komst þá að raun um, að það er aðeins á færi þaulkunnugra manna í þessari grein að endurskoða slík lög.
Meginbreytingin, sem gerð er með frv. þessu á núgildandi lögum, er aukin vernd fiskstofnsins, sem kemur fram í 19. og 35. gr. frv. Í 19. gr. er sú breyting, sem mestu varðar, og það er stytting á þeim tíma, sem stunda má netaveiði og stangveiði í viku hverri. Friðunartíminn er lengdur um einn sólarhring á viku.
Það er ekki nýtt, að þetta hefur komið fram, en það hefur sýnt sig á síðari árum, að þessi breyting er nauðsynleg. Til frekari skýringar ætla ég að leyfa mér að taka hér nokkrar setningar úr grg., sem varða 19. gr. Þar segir svo:
„Er lagt til, að vikufriðun fyrir hvers konar netaveiði sé lengd um 24 klukkustundir, úr 60 klukkustundum í 84, en fyrir ádráttarveiði úr fjórum sólarhringum í fimm. Samkvæmt gildandi lögum er stangarveiði eigi látin sæta vikufriðun, og þykir rétt að sá háttur haldist. Hins vegar er í frv. tekið upp það nýmæli, að eigi megi veiða með stöng nema helming hvers sólarhrings, og yrði því fiskur einnig friðaður fyrir stangarveiði 84 stundir á viku hverri til jafns við netaveiði, ef það ákvæði verður í lög tekið.“
Með þessu er því bæði stangarveiðin og netaveiðin takmörkuð, þannig að í raun og veru hafa þessar tvær veiðiaðferðir jafnlangan friðunartíma á viku hverri.
Hin aðalbreytingin er í 35. gr. Mikil deila hefur verið um það, hvernig mætti leggja net út frá bakka ár. Og ég held, að menn geri sér bezt grein fyrir því, hvernig þetta hefur hagað til, með því, að ég taki hér nokkrar setningar úr grg. um þessa grein:
„Þegar frv. til l. um lax- og silungsveiði frá 1930 var samið, mátti það heita föst regla, að garðar í veiðivélum væru lagðir beint út í ár frá bökkum. Ákvæði þess frv. miðaðist við þetta, eins og sést í 31. gr., en þar segir svo: „Lengd fastra veiðivéla frá bakka og út í á skal miðuð við“ o.s.frv., og síðar í sömu gr. segir: „Þó má bilið aldrei vera skemmra en fimmföld lengd veiðivélarinnar frá árbakka og út í á.“ Síðar var tekið að leggja girðingar eða girðingaspotta með gildrum langt úti í ám og ósasvæðum, og litu veiðimenn svo á, að ekki bæri að telja til veiðivélarinnar annað svæði en það, sem girt var. Veiðimálastjórnin hélt hinu fram, er hún taldi felast í anda og ákvæðum laganna. Varð af þessu dómsmál, og gekk dómur hæstaréttar á móti skoðun veiðimálastjórnarinnar. Nú hefur einn þeirra manna, er undirbjuggu lögin um lax- og silungsveiði, vottað það, að það hafi a.m.k. verið ætlun sín, að lengd lagnar í veiðivatni skyldi jafnan mælast frá bakka og út að enda lagnar að leiðara meðtöldum.
Þegar þessi hæstaréttardómur var felldur, sem hér er getið um, gerbreyttist netaveiðiaðferð á mesta laxveiðisvæði landsins, í Borgarfirðinum. Eftir að þessi dómur var upp kveðinn, hefur lagning neta farið, ef svo má segja, út í öfgar, og neðri hluti Hvítár hefur verið þvergirtur með netum, ekki aðeins frá föstum bakka að landi, heldur einnig frá eyrum út í alla ála. Af þessu hefur svo leitt, að fiskurinn hefur ekki haft eðlilegt frjálsræði til þess að komast upp í bergvatnsárnar. Af þessu hefur m.a. leitt ofveiði, sem valdið hefur því, að háværar raddir hafa komið fram um, að þessu bæri að breyta.
Aðrar breytingar í frv. má segja að séu ekki mjög stórvægilegar. Þar eru að vísu ýmsar breytingar, sem sprottnar eru af nýjum viðhorfum, svo sem fiskrækt o.fl.
Landbn. Ed. hefur athugað mjög nákvæmlega frv. þetta og lagði fram ýmsar till. í málinu, sem allar voru samþykktar. Að vísu skipti engin þeirra meginmáli. Mér sýnist, að flestar þeirra séu þó til bóta.
Frv. þetta er þaulhugsað af þeim mönnum, sem endurskoðuðu lögin. Sumir þeirra höfðu, eins og ég gat um í byrjun, mikinn kunnugleika á veiðimálunum, enda þar að auki sumir þeirra miklir lærdómsmenn. Það er þess vegna mikill vandi að breyta þessu frv. svo, að lagabálkurinn verði ekki fyrir skemmdum eða stangist við staðreyndir. Frv., eins og það liggur fyrir, verður því að minn áliti varla mikið bætt, og væri mjög æskilegt, að það gæti fengið skjóta afgreiðslu í deildinni, svo að það dagaði ekki uppi á þessu þingi.