11.02.1958
Neðri deild: 50. fundur, 77. löggjafarþing.
Sjá dálk 16 í C-deild Alþingistíðinda. (1653)

49. mál, veitingasala, gististaðahald o. fl.

Frsm. (Páll Þorsteinsson) :

Herra forseti. Þegar þetta mál var hér til 1. umr., var höfð um það stutt framsaga af hálfu n. af sérstökum ástæðum:

Ég mun því leyfa mér við þessa umræðu að fara um málið í heild nokkrum orðum.

Árið 1949 skipaði þáv. samgöngumálaráðherra mþn. til þess að endurskoða lög nr. 21 frá 1926, um veitingasölu, gistihúsahald o. fl. Nefndina skipuðu þessir menn: Brynjólfur Ingólfsson stjórnarráðsfulltrúi, sem var form. n., Jón Sigurðsson borgarlæknir í Rvík. og voru þeir báðir skipaðir án tilnefningar, Böðvar Steinþórsson, tilnefndur af Sambandi matreiðslu- og framreiðslumanna, Hörður Ólafsson lögfræðingur, tilnefndur af Sambandi veitinga- og gistihúsaeigenda, og Sigurjón Danívalsson, tilnefndur af ferðaskrifstofu ríkisins. Þessi mþn. samdi frv. um veitingasölu, gististaðahald o. fl., og var það lagt fyrir Alþingi 1951, en varð ekki útrætt á því þingi.

Samgmrn. hefur nú látið fara fram endurskoðun á ákvæðum þess frv. og gert á því nokkrar breytingar, svo sem skýrt er frá í grg., sem fylgir frv. því, sem hér liggur fyrir.

Lög þau, sem nú gilda um veitingasölu, gistihúsahald o. fl., eru meira en 30 ára gömul, og orkar varla tvímælis, að tímabært er að taka þau til endurskoðunar.

Frv. þetta miðar að því að bæta úr þeim göllum, sem vera þykja á gildandi veitingalögum, koma á betra eftirliti, en nú er með rekstri gisti- og veitingastaða eftir gæðum og um hreinlæti og aðbúnað í þeim í því skyni, að bættri skipan verði komið á slíka starfsemi.

l. kafli frv. felur í sér orðaskýringar. Þær sýna m. a., að ákvæði þessa frv. eru víðtækari en samsvarandi ákvæði voru í frv. 1951 og ná m. a. til gistiheimila og söluskýla.

Í II. kafla frv. er kveðið svo á, að enginn megi gera sér gististaðahald né veitingasölu að atvinnu, nema hann hafi til þess leyfi lögreglustjóra. Áður en lögreglustjóri veitir leyfi, skal hann leita álits sveitarstjórnar og heilbrigðisnefndar.

Til þess að geta fengið leyfi þarf umsækjandi að vera fjárráða, hafa forræði á búi sínu, hafa óskert borgaraleg réttindi, vera heimilisfastur á Íslandi og hafa ekki hin síðustu þrjú ár verið dæmdur til refsingar fyrir óleyfilegan innflutning, sölu eða veitingu áfengis.

Í III. kafla frv. eru ákvæði um, að ráðuneytinu sé heimilt að flokka gistihús eftir gæðum og auðkenna þannig, að hægt sé að átta sig á, í hvaða flokki þau eru. Lagt er til, að heitið gistihús verði löghelgað sem heiti á gististöðum vissrar stærðar og með ákveðnum búnaði. Í reglugerð, sem ráðuneytið setur, skal setja fyllri reglur um búnað gistihúsa.

Samkvæmt frv. mega þau fyrirtæki ein bera gistihúsnafn, hvort sem er einstakt eða í samsettu heiti, er hlotið hafa til þess sérstakt leyfi lögreglustjóra og þannig fengið viðurkenningu á því, að þau fullnægi vissum lágmarkskröfum um stærð og búnað. Jafnframt því að heimila gistihúsarekstur felur gistihúsleyfi einnig í sér heimild til að reka veitingastarfsemi fyrir dvalargesti og aðra í sambandi við gistihúsið.

Um vínveitingar fer þó eftir áfengislögum. Skilyrði fyrir því að fá gistihúsleyfi eru þau m. a. samkvæmt frv., að í gistihúsinu starfi að staðaldri maður, er hafi öðlazt viðurkenningu á því að hafa sérþekkingu til að starfa í gistihúsi með því að hafa lokið brottfararprófi í matreiðslu, framreiðslu eða gistihúsastjórn á innlendum eða erlendum skóla, sem ráðuneytið viðurkennir.

Í IV. kafla frv. eru ákvæði um veitingahús, gistiheimili, gistiskála, greiðasölu og söluskýli. Samkvæmt frv. gildir nafnið veitingahús um veitingastaði af tiltekinni stærð, útbúna til að láta í té ákveðna þjónustu við veitingasölu og hafa fyrirskipaðan búnað. Gistiskáli nefnist staður, þar sem er aðstaða til gistingar, en takmörkuð þjónusta látin í té. En gistiheimili eru samkvæmt frv. þeir gististaðir, er selja gistingu og greiða í atvinnuskyni, en eru að einhverju leyti í sambandi við heimili gestgjafa. Nafnið greiðasala er samheiti um alla þá staði, þar sem seld er næturgisting. Söluskýli er staður, þar sem seldir eru gosdrykkir, öl og sælgæti og sala er ekki háð reglum sölubúða um lokunartíma og annað.

Í reglum, sem ráðuneytið setur, verður greint nánar, hvaða kröfur skuli gerðar til gististaða og hvers flokks þeirra um sig. Sjálfsagt er að gera kröfu til þess, að á öllum gististöðum sé gætt hreinlætis og hollustuhátta, en að öðru leyti verður að gera minni kröfur til hinna smærri gististaða, heldur en gistihúsa um þjónustu og allan búnað.

Í V. kafla frv. er lagt til, að ferðaskrifstofa ríkisins hafi með höndum eftirlit með starfsemi gisti- og veitingastaða.

Í VI. kafla frv. eru ákvæði um gjald fyrir leyfi, sem veitt eru til þeirrar starfsemi, sem frv. fjallar um. Gert er ráð fyrir, að leyfið verði að endurnýja á fimm ára fresti gegn 200 kr. gjaldi hvert sinn. Á það að auðvelda aðstöðu lögreglustjóra til þess að hafa yfirumsjón með starfsemi leyfishafa í hverju lögsagnarumdæmi fyrir sig og opna honum leið til þess að fylgja eftir aðfinnslum, ef þörf þykir.

Það nýmæli er í þessum kafla frv., að veita á ráðherra heimild til að ákveða sameiginlegan opnunar- og lokunartíma fyrir alla veitingastaði eða fyrir hverja einstaka grein veitingastarfsemi. Er talið nauðsynlegt, að hægt sé að tryggja, að gisti- og veitingastaðir loki ekki almennt, t. d. á hátíðisdögum, en að því hafa verið nokkur brögð, viðskiptavinum til mikils óhagræðis.

Ákvæði 21. og 22. gr. miða að því að tryggja, að þessi löggjöf raski ekki tilfinnanlega aðstöðu þeirra manna, sem nú stjórna eða vinna við gististaðahald og veitingastarfsemi. Þar er m. a. ákvæði um, að hver sá, sem við gildistöku þessara laga rekur gistihús með eigi færri en 20 rúmum fyrir gesti, geti fengið útgefið sér til handa bráðabirgðaleyfi til að halda rekstri áfram á sama stað til ársloka 1962, þótt gistihúsið fullnægi ekki þeim skilyrðum, sem sett verða um stærð og búnað. Með því er núverandi leyfishöfum veittur frestur til þess að ráða bót á því, sem á skortir, eða að öðrum kosti að breyta nafni fyrirtækisins og falla undir þá flokka, sem veita minni þjónustu og minna er krafizt af.

Hv. samgmn., sem flytur þetta frv. að beiðni ráðuneytisins, hefur kynnt sér efni þess á milli umræðna, og eru nefndarmenn sammála um að mæla með því, að frv. verði samþykkt, en einstakir nefndarmenn hafa þó tekið fram, að þeir áskildu sér rétt til þess að fylgja brtt., sem fram kynnu að koma.