30.10.1957
Sameinað þing: 7. fundur, 77. löggjafarþing.
Sjá dálk 476 í D-deild Alþingistíðinda. (2923)
197. mál, íslensk-skandinavíska samgöngumálanefndin
Fyrirspyrjandi (Magnús Jónsson):
Herra forseti. Eins og ég gat um áðan, er það rétt skilið hjá hæstv. fjmrh., að ég gerði að sjálfsögðu ekki ráð fyrir, að nein stórvægileg átök hefðu verið framkvæmd í þessu efni, eða þess væri að vænta, að þau vandamál hefðu verið leyst endanlega, sem um ræðir í álitsgerð íslenzk-skandinavísku samgöngumálanefndarinnar, og mig undrar því ekkert á því, að fram komi upplýsingar um, að ekki hafi tekizt að leysa sum þau vandamál. Það var höfuðatriði málsins, að það kæmi fram hér á Alþ., að þessu máli, sem sérstaklega var upp tekið af Norðurlandaráðinu með hliðsjón af Íslandi og sambandi þess við hin Norðurlöndin, væri gaumur gefinn og áhugi væri á að athuga nánar, hvaða tök væru af Íslands hendi að leysa þau vandkvæði, sem við er að fást og sérstaklega snerta Ísland.
Hæstv. ráðh. drap hér á nokkur meginatriði, — þrjú atriði, — sem sérstaklega hefði verið vísað til íslenzku ríkisstj. Að vísu eru þau atriði fleiri. Það eru ýmis önnur undir atriði, sem þar koma til greina, eins og t.d. í sambandi við gistihúsamálin, að þar er talað um, sem mjög er gert á Norðurlöndum, með hliðsjón af ferðum fólks, sem ekki hefur sterkan efnahag, að nota skólahús og aðrar slíkar opinberar byggingar sem gististaði. Þetta er auðvitað að segja má aukaatriði í málinu, vegna þess að höfuðvandamálið er það, að hér eru engin teljandi gistihús og enginn viðunandi gistihúsakostur. Hér í höfuðborginni, þar sem vandamálið er lang mest við að glíma, hefur, að því er mér skilst, heldur dregizt saman á undanförnum áratugum hótelrými beinlínis, miðað við rúmafjölda, í stað þess að það a.m.k. hefði þó átt að aukast í nokkru hlutfalli við stækkun bæjarins.
Ég er alveg sammála hæstv. ráðh. um það, að þess er ekki að vænta, að stór fjárframlög verði af ríkisins hendi lögð til gistihúsabygginga. En ég held, að það ætti þó að vera hægt að koma þessu máli töluvert áleiðis með því blátt áfram að gefa frjálsari hendur um gistihúsabyggingar, en gert hefur verið. Ég er ekki með því að saka neina hæstv. ríkisstj., hvorki núverandi né fyrrverandi, um það efni, en það er kunnugt mál, að ýmsir aðilar hafa gjarnan viljað byggja gistihús og alls ekki fengið til þess leyfi. Það auðvitað leysir ekki þann vanda, þó að smáupphæðir séu veittar úr sérleyfissjóði. Það eru ekki nema nokkrir tugir þúsunda, sem þar er um að ræða, og er auðvitað ekkert atriði í þessu máli.
En hitt atriðið, varðandi ferðamannagengið, það held ég að sé vandamál, sem ekki verði komizt hjá að íhuga töluvert rækilega. Í mínum stutta tíma hér hef ég auðvitað ekki tök á að ræða það í einstökum atriðum, en sannleikur málsins er sá, sem öllum hv. þm. mun vera kunnugt, að það er orðið gersamlegt hneykslunarástand í þessum efnum, og í sannleika sagt er þess naumast að vænta, að neinn maður, sem nokkra þekkingu hefur á þessum gjaldeyrismálum hér, láti sér hugkvæmast að fara í banka til þess að selja sinn gjaldeyri, því að gengið á honum er orðið fjarstætt, miðað við hið raunverulega gengi og eðlilega gengi gjaldmiðilsins, og þetta leiðir til þess, að það eru stöðugt eltir uppi ferðamenn til þess að ná af þeim gjaldeyri, þannig að það er engum efa bundið, að það eru stórar upphæðir, milljónir og jafnvel að það skipti milljónatug, sem fer þannig forgörðum, þ.e.a.s. lendir hjá einum og öðrum borgara þjóðfélagsins, af gjaldeyri frá ferðamönnum, sem hingað koma, vegna þess að það er svo óhagstætt verð, sem ferðamenn fá fyrir gjaldeyri sinn í bönkum. Sumar þjóðir, sem hafa jafnóhagstæða gjaldeyrisstöðu eða skráningu erlends gjaldeyris og við, hafa þegar innleitt hjá sér ferðamannagengi. Ég geri ráð fyrir, að það séu á því ýmsir erfiðleikar. En spurningin er hins vegar sú, hvort það sé ekki óumflýjanlegt að reyna að yfirstíga þá erfiðleika til að koma í veg fyrir það hörmungarástand, sem í þessum málum er, og að það sé í rauninni þjóðarskömm, það ástand, að það skuli vera eltir uppi erlendir ferðamenn, ef þeir nokkurs staðar sjást hér, til þess að reyna að snapa út úr þeim gjaldeyri. En þetta byggist á því, hversu hagstætt er fyrir fólk, ef það á erlendan gjaldeyri, miklu hagstæðara, en ef það á hliðstæða íslenzka mynt, sem samsvarar þessum gjaldeyri eftir skráðu gengi bankanna. Þetta verður ekki lagað með neinum boðum eða bönnum, það er alveg tilgangslaust, heldur með því einu að koma þarna á einhverju eðlilegu og skynsamlegu samræmi.
Ég geri mér alveg ljóst, eins og hæstv. ráðh. sagði, að á þessu eru auðvitað ýmsir erfiðleikar. En menn mega þó ekki allt of mikið mikla þá erfiðleika fyrir sér, en hins vegar er um að ræða óviðunandi ástand, eins og hér er beinlínis. Hitt atriðið er hér minna virði, að með því móti sé hægt að tryggja, að það koma inn í bankana verulegar fjárhæðir í gjaldeyri, og jafnframt þá um leið unnið gegn smygli, því að vitanlega magnast hættan á því, eftir því sem borgararnir hafa meira af erlendum gjaldeyri undir höndum.