27.04.1959
Neðri deild: 117. fundur, 78. löggjafarþing.
Sjá dálk 1247 í B-deild Alþingistíðinda. (1157)
65. mál, virkjun Sogsins
Frsm. meiri hl. (Pétur Pétursson):
Herra forseti. Frv. það, sem hér um ræðir, er komið frá Ed. Í hv. Ed. hafði verið gerð sú meginbreyting á frv., eins og það var lagt fyrir upphaflega, að í stað þeirra skilmála væntanlegra skuldabréfa, að þau endurgreiðist í hlutfalli við breytingar á rafmagnsverði, var ákveðið, að þau skyldu greiðast í hlutfalli við breytta vísitölu framfærslukostnaðar.
Vegna þeirrar breytingar, sem þarna hefur á orðið í hv. Ed., tel ég rétt að fara nokkrum orðum um málið í heild.
Frv. var upphaflega flutt af hæstv. fyrrv. fjmrh. eða öllu heldur hv. fjhn. Ed. eftir ósk ráðh., en hann hafði aftur á móti hlutazt til um, að málið var flutt, eftir ósk stjórnar Sogsvirkjunarinnar. Málið liggur einfaldlega þannig fyrir, að fjármagn til virkjunar Efra-Sogs hefur verið útvegað, að undanskildum þeim 30 millj., sem hér er talað um að taka að láni eða veita heimild til að taka að láni, en eins og kunnugt er, þá er þessi framkvæmd öll talin kosta nær 200 millj.
Það fé, sem hér er farið fram á að fá heimild til að taka að láni, mun vera ætlað aðallega til að greiða tolla og söluskatt. Það mætti að vísu segja, að eigendur Sogsvirkjunarinnar, ríkissjóður og bæjarsjóður Reykjavíkur, ættu máske að leggja fram þetta fé, en þessir aðilar hafa ekki talið sér fært að gera það, nema þá með því að leggja á nýja skatta, og sjálfsagt vilja allir reyna að komast hjá því.
Meiri hl. fjhn. telur sjálfsagt að reyna að útvega þessar 30 millj. kr. að láni, og mér virðast raunar allir nm. vera sammála um það út af fyrir sig. Ágreiningurinn er fyrst og fremst um það, með hvaða kjörum þau lán skulu tekin, sem hér um ræðir.
Þess hefur verið farið á leit við seðlabankann, að hann ábyrgist sölu á þeim skuldabréfum, sem hér er um að ræða. Svo sem fram kemur í bréfi seðlabankans, sem meiri hl. hefur leyft sér að prenta á þskj. 437, treystir bankinn sér ekki til að tryggja sölu þessara bréfa nema með því skilyrði, að bréfin skuli endurgreiðast í hlutfalli við breytingu rafmagnsverðs í Reykjavík. Að sjálfsögðu má gera ráð fyrir, að rafmagnsverð hækki eitthvað, þegar hin nýja viðbót Sogsvirkjunarinnar tekur til starfa, og framkvæmdastjórn seðlabankans telur, að bréf með þeim skilmálum, að þau séu endurgreidd í hlutfalli við breytt rafmagnsverð, séu miklu seljanlegri til almennings heldur en ef þau væru tryggð með hinni almennu framfærsluvísitölu.
Spurningin er því í raun og veru um það, hvernig bréfin þurfi að vera, til þess að þau séu sem seljanlegust og mestar líkur til þess, að almenningur taki þátt í kaupum þeirra. Meiri hl. fjhn. telur raunar engan aðila hæfari til þess að meta það en seðlabankann. Kjarni málsins er, að Sogsvirkjunin þarf að fá það lán, sem hér er um að ræða, og hér er hægt að tryggja sölu tiltekinna bréfa, og allir hljóta að vera sammála um það, að ekkí megi tefjast það verk, sem verið er að vinna við Sogið. Nú þegar er ástandið þannig í rafmagnsmálunum, að bæði áburðarverksmiðjan og sementsverksmiðjan geta ekki unnið full afköst vegna rafmagnsskorts. Framkvæmdum þessum verður því að halda áfram, ef þeim á að verða lokið á komandi hausti, eins og gert hafði verið ráð fyrir.
Meiri hl. fjhn. telur, að þar sem stjórn Sogsvirkjunarinnar hefur óskað eftir því að taka umrætt skuldabréfalán með þeim skilyrðum, sem upphaflega voru í frv., þegar það var lagt fyrir hv. Ed., þá sé rétt og eðlilegt, að frv. sé fært í sina upphaflegu mynd, og flytur brtt. þar að lútandi á þskj. 438.