07.04.1960
Efri deild: 58. fundur, 80. löggjafarþing.
Sjá dálk 1891 í B-deild Alþingistíðinda. (538)
127. mál, lánasjóður íslenskra námsmanna erlendis
Sigurvin Einarsson:
Herra forseti. Mál þetta, sem hér er flutt, er tvímælalaust mikið nauðsynjamál og að mínum dómi sjálfsagt að greiða fyrir því, að það gangi fljótt í gegnum hv. d. Ég vil aðeins segja örfá orð við 1. umr., vegna þess að mér sýnist, að það geti ekki talizt frambúðarlausn á málinu, þó að þetta frv. verði samþ. Mér sýnist hagur námsmanna, sem stunda nám erlendis, sá, eins og nú er komið, að mjög ískyggilega horfi fyrir þeim og þessi. virðingarverða aðstoð, sem nú er veitt með þessu frv., nægi þeim alls ekki til frambúðar.
Þær upplýsingar komu fram í hv. Nd. í dag, að yfirfærsla á gjaldeyri til námsmanna erlendis hefði á s.l. ári verið um 16.7 millj. kr. Jafnframt upplýsti hæstv. menntmrh., að þeir námsmenn, sem nytu styrks að tilhlutan menntamálaráðs; fengju ekki allan þennan gjaldeyri og ekki nálægt því allan, heldur væru það alls konar námsmenn aðrir. Taldi hann ekki ólíklegt, að það mundi vera um helmingur þessarar upphæðar, er námsmenn nytu, er hefðu styrk frá menntamálaráði. En þótt svo sé, þó að ekki séu nema 8.3 millj. af þessari upphæð til þeirra námsmanna, þá kostaði sú upphæð námsmennina í fyrra, með 30% yfirfærslugjaldi, tæpar 11 millj. ísl. kr. þá. Það ár fengu þeir í styrki og lán um 2 millj. kr. Námsmennirnir hafa þá þurft að greiða, að frádregnum styrkjum og lánum, sem svarar tæpum 9 millj. það ár. Ef við tökum sömu upphæð nú, um 8.3 millj. kr., og bætum við gengisbreytingunni, þá kostar sá gjaldeyrir nú 19.6 millj. Ef við drögum frá þeirri upphæð þær 5.2 millj.; sem þessum námsmönnum eru nú ætlaðar í styrki og lán, þá kostar þessi gjaldeyrir þessa sömu námsmenn 14.4 millj., sem kostaði tæpar 9 millj. í fyrra. M.ö.o.: miðað við þennan gjaldeyri, sem til þessara námsmanna ætti að hafa farið, eru þeir 51/2 millj. kr. verr settir, þrátt fyrir þá aðstoð, sem veitt er með þessu frv. Ég nefni þetta aðeins til að benda á nú þegar við 1. umr., að ég tel óhjákvæmilegt; að þetta mál verði aftur tekið upp á næsta þingi, því að það geta alvarlegir hlutir gerzt, ekki aðeins fyrir þessa efnilegu nemendur þjóðarinnar, sem erlendis læra, heldur fyrir þjóðina í heild, ef ekki er séð fyrir því, að þessi aðstoð verði veitt það rífleg, að mennirnir þurfi ekki að hætta námi.
Þá er á það að líta, að allur sá fjöldi námsmanna, sem erlendis stundar nám og hefur ekki notið styrks frá menntamálaráði, hefur nú miklu meiri þörf fyrir styrk en áður var, fyrir gengisbreytinguna. Í öðru lagi má benda á, að þótt þessi virðingarverða aðstoð sé veitt, er hlutur námsmannanna sjálfra, sá hluti, sem þeir verða að leggja fram úr eigin vasa, svo miklu hærri en áður, að það er hætt við því og það er alvarleg hætta á því, að þeir verði einhverjir að hætta námi af þeim ástæðum. Þá dugir ekki, þó að styrkurinn eða aðstoðin sé aukin, ef þeir verða að hætta hvort sem er. Og í þriðja lagi vil ég benda á það, að þörf þjóðarinnar fyrir sérmenntaða menn fer sífellt vaxandi. Þjóðin má ekki við því að standa í stað á þessu sviði. Hún verður að auka möguleikana fyrir unga menn að geta stundað sérfræðinám erlendis.
Þetta vil ég allt benda á við þetta tækifæri til þess að sýna fram á þá þörf, að þetta mál verði aftur tekið upp á næsta þingi. Þessi aðstoð, sem veitt er með þessu frv., er góð og ágæt, það sem hún nær, og sjálfsagt að mínum dómi að greiða fyrir því, að þetta mál. fái fljóta afgreiðslu hér. En vandinn er ekki leystur nema aðeins til bráðabirgða að mínum dómi.