12.05.1960
Neðri deild: 80. fundur, 80. löggjafarþing.
Sjá dálk 2539 í B-deild Alþingistíðinda. (903)
149. mál, símahappdrætti Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra
Ragnhildur Helgadóttir:
Herra forseti. Í sambandi við þetta frv., sem hér liggur fyrir, langar mig til að hreyfa öðru máli, sem er þessu náskylt. Þó er það ekki alveg sama eðlis, því að þegar um það er rætt, að ríkið veiti einstöku félagi eða félagssamtökum skattfríðindi eins og hér er lagt til, þá vaknar sú hugsun, hvort ekki mætti hér á landi reyna aðra leið í sambandi við framlög til þessara félaga eða stofnana, sem starfa í þörfum tilgangi eins og þessum. Kæmi þar til álita að gera framlög fólks til slíkrar starfsemi skattfrjáls. Á þeirri hugsun byggðist það, að í fyrra skipaði hæstv. þáverandi fjmrh. nefnd til að athuga, hvort unnt væri að auka fjárhagsstuðning við mannúðar- og vísindastarfsemi hér á landi með því að gera framlög fólks til þeirra mála frádráttarhæf við álagningu tekjuskatts. Í þessa nefnd voru skipuð Gunnlaugur Þórðarson, Jóhannes Nordal og ég. Var Jóhannes Nordal formaður n. Ég vil aðeins lítillega skýra frá niðurstöðum og till. þessarar n., ef það mætti verða til að vekja til umhugsunar í sambandi við þessi mál á víðtækari grundvelli en hér er gert ráð fyrir.
Nefndin gerði að tillögum sínum, að tekjuskattslögunum yrði breytt á þann hátt, að í 10. gr. þeirra, sem er um ýmsa frádráttarliði, bætist tveir nýir liðir. Vil ég lesa upp úr till. n., með leyfi hæstv. forseta:
„Heimilt er einstaklingum að draga frá skattskyldum tekjum peningagjafir til stofnana, er starfa að mannúðarmálum, vísindum eða listum, enda hafi þær numið á viðkomandi skattári a.m.k. 500 kr. til hverrar stofnunar. Aldrei má veita hærri frádrátt til slíkra gjafa en nemi 10% af nettótekjum á viðkomandi skattári.“
Síðan er greint, hvaða stofnanir og félög megi taka við skattfrjálsum gjöfum samkv. þessari mgr., og eru það í fyrsta lagi hvers konar stofnanir og sjóðir, er starfa að mannúðarmálum, vísindum eða listum á vegum ríkisins eða undir eftirliti þess, og auk þess einstakar stofnanir og félög, sem upp eru talin, eins og t.d. þetta félag, sem í þessu frv. er gert ráð fyrir að veitt yrðu fríðindi, og mörg önnur, sem starfa í mjög þörfum og þjóðnýtum tilgangi.
Önnur greinin fjallar um það, hvernig haga ætti frádrætti framlaga fyrirtækja eða félaga til slíkrar starfsemi, og hún hljóðar svo, með leyfi hæstv. forseta:
„Heimilt er félögum að draga frá skattskyldum tekjum peningagjafir til vísindastofnana eða sjóða, er starfa á vegum ríkisins eða undir eftirliti þess. Þó má aðeins draga slíkar gjafir frá skattskyldum tekjum, ef þær hafa numið á viðkomandi skattári a.m.k. 5000 kr. Aldrei má veita hærri frádrátt vegna slíkra gjafa en nemi 10% af nettótekjum á viðkomandi skattári.“
Svo langar mig til að lesa stuttan kafla úr grg. n., því að ég held, að það gæti verið til talsverðrar skýringar á þessu máli og það mætti styðja málstaðinn almennt. Sá kafli hljóðar svo, með leyfi hæstv. forseta:
„Nefndin er á þeirri skoðun, að eðlilegt sé, að nokkuð aðrar reglur gildi um skattfrádrátt fyrirtækja heldur en einstaklinga vegna framlaga til mannúðar-, vísinda- eða listastarfsemi, og leggur því til, að tveir nýir stafliðir bætist við 10. gr. l. um tekju- og eignarskatt, nr. 46 frá 1954, og fjalli annar um frádráttarreglur varðandi einstaklinga, en hinn varðandi félög. Samkv. þessum till. mundu einstaklingar hafa rétt til frádráttar vegna slíkra gjafa, er nemi allt að 10% af nettótekjum á viðkomandi skattári. Þá sé það skilyrði sett, að gjöf til hverrar einstakrar stofnunar nemi a.m.k. 500 kr. á viðkomandi skattári. Slíkar reglur um hámark skattfrádráttar eru í lögum annarra landa, og þykir n. þetta hæfilegt hámark. Jafnframt telur hún nauðsynlegt að setja það skilyrði, að um peningagjafir sé að ræða, til þess að slíkt skattfrelsi fáist, þar sem mikil vandkvæði gætu verið á að meta, hvers virði gjöf í fríðu raunverulega væri.
Eitt meginvandamálið varðandi skattfrádrátt vegna framlaga til þeirra mála, sem hér um ræðir, er að skilgreina, hvaða aðilar eigi að hafa rétt til að taka við skattfrjálsum framlögum. Aðalreglan, sem n. leggur til að gildi í þessu efni, er sú, að framlögin fari til stofnana eða sjóða, er starfa að mannúðarmálum, vísindum eða listum á vegum ríkisins eða undir eftirliti þess. Með því á að vera tryggt, að um sé að ræða aðila, sem ekki starfa í ágóðaskyni. Hins vegar telur n. nauðsynlegt, að nokkrir aðilar aðrir en þeir, sem þessi ákvæði gætu náð til, geti notið ákvæðanna um skattfrjáls framlög, en vegna þess, hve erfitt er að finna almenna skilgreiningu, er hæfi í þessu efni, leggur hún til, að tekin séu beint inn í lögin nöfn þeirra stofnana, sem slíkra fríðinda geti notið. Þetta mundi hafa það í för með sér, að lagabreyting þyrfti að koma til í hvert sinn, sem ný stofnun hlyti slík fríðindi. Þetta er að vísu nokkuð þungt í vöfum, en að áliti n. eina leiðin til þess að koma í veg fyrir, að um óhóflega notkun þessara fríðinda væri að ræða. Í viðbót er svo lagt til, að þau skilyrði verði sett fyrir fríðindum til handa þessum aðilum, að þeir greiði ekki arð eða starfi í ágóðaskyni fyrir félaga sína og hlíti í einu og öllu þeim reglum um starfshætti, reikningsskil og endurskoðun, er fjmrn. setur í reglugerð. Er það skoðun n., að í rauninni hefði þurft fyrir löngu að setja reglur um starfsemi einkasamtaka, er starfa að mannúðarmálum, listum eða vísindum og njóta meiri eða minni stuðnings eða hlunninda frá ríkisvaldinu í starfi sínu. Þau fríðindi, sem skattfrjáls framlög mundu veita, eru gott tækifæri til þess að koma á betri skipan í þessu máli.
Varðandi skattfrjáls framlög fyrirtækja telur nefndin eðlilegt að gildi allmiklu þrengri reglur en um framlög einstaklinga, og leggur hún til, að fyrirtæki hafi eingöngu rétt til að draga frá skatti framlög til vísindastofnana, sem starfa á vegum ríkisins eða undir eftirliti þess. Jafnframt er lagt til, að lágmarksframlag verði að vera a.m.k. 5000 kr. á ári til að vera frádráttarhæft frá skattskyldum tekjum. Ástæðan fyrir því, að nefndin telur, að einskorða eigi skattfrjáls framlög fyrirtækja við framlög til vísindastofnana, er einkum sú, að sérstök þörf sé á því að efla þátttöku atvinnuveganna í vísindalegum rannsóknum og mikil þörf sé aukinna fjárframlaga á því sviði, ef Íslendingar eiga ekki að dragast alvarlega aftur úr. Jafnframt er ekki óeðlilegt að takmarka þessi framlög við vísindastofnanir, sem starfa á vegum ríkisins eða undir eftirliti þess, þar sem segja má, að ekki sé um neinar vísindastofnanir að ræða hér á landi, sem ekki eru að einhverju leyti á vegum ríkisins.“
Ég læt þessum lestri úr grg. n. fyrir þessum till. lokið, en mér fannst ástæða til að skýra við almenna umr. um þetta frv. lítillega frá þessu. Vil ég náttúrlega taka fram, að mér finnst þetta frv., sem hér liggur fyrir, alls stuðnings vert, en í raun og veru ná allt of skammt. En ég treysti því, að í sambandi við þá heildarendurskoðun skattalaga, sem hefur haldið áfram nú eftir seinustu breyt. á skattalögunum, verði nál., sem ég hef getið hér um, tekið til greina og mál þessi því almennt tekin upp á víðtækari grundvelli en áður hefur verið.