21.03.1961
Neðri deild: 79. fundur, 81. löggjafarþing.
Sjá dálk 1412 í B-deild Alþingistíðinda. (1517)
173. mál, sveitarstjórnarlög
Frsm. (Gísli Jónsson):
Herra forseti. Ég hafði haldið, að hæstv. forseti hefði nú eins og venjulega hlé kl. 4, en ég skal ekkert skorast undan því að ræða þessi mál hér, þó að það verði til kl. 7 í dag. Hins vegar tel ég það mjög óheppilegt gagnvart þeim mönnum, sem sitja hér allar stundir og ráðstafa þeim tíma, sem talið er eftir venjunni að sé hægt að ráðstafa til annarra starfa, m.a. til viðtala við ýmsa menn, að bregða út af þeirri venju að fresta fundi milli 4 og 5. Svo skal ég ekki ræða það nánar.
Hv. 2. þm. Norðurl. v. (JPálm) gat þess, að 16. brtt. n. fengi ekki staðizt, því að það væri venja að skipa manninn hreppstjóra, sem hefði flest atkv. (JPálm: Það sagði ég ekki.) Hvað, hef ég tekið rangt eftir? (JPálm: Ja, þeir væru tilnefndir, þeir þrír menn, sem flest fá atkv.) Tilnefndir þeir þrír menn, sem flest fá atkv. Ég þekki þau dæmi, að mörgum sinnum hefur oddviti sýslunefndar alveg einn tilnefnt mann sem hreppstjóra og talið sér heimilt að tilnefna hann sem einn af þremur og veitt honum hreppstjóraembættið, þótt enginn annar hafi stutt það. Og það tel ég að eigi ekki að þola. En þetta er mér kunnugt um. Og það er þess vegna, sem þessi tillaga er fram komin, að fyrirbyggja slíkt einræði í skipun hreppstjóra. Það er hins vegar algerlega rangt hjá hv. þm., að till. fái ekki staðizt. Hér segir í 92. gr.: „Hlutverk sýslufélaga er að annast . . . tilnefningu þriggja hreppstjóraefna, þegar skipa skal hreppstjóra, en sýslumaður skipar einn hinna tilnefndu manna sem hreppstjóra.“ Hér er honum ekki lagt það á hendur að skipa þann manninn, sem mest hefur fylgi og mestan trúnaðinn hefur, síður en svo. Honum er ekki einu sinni markaður bás til þess að verða að taka einhvern af þeim þremur mönnum, sem þó hefði fengið meiri hluta í sýslunefndinni, heldur gæti hann vel, eftir því sem lögin eru, útnefnt sem hreppstjóra þann manninn, sem ekkert fylgi hefur nema frá honum sjálfum, eins og hefur verið gert og ég bent á. Ákvæðið mundi því hljóða þannig, ef okkar till. er samþykkt: „Hlutverk sýslufélaga er að annast . . . tilnefningu þriggja hreppstjóraefna, sem hver um sig hefur fengið meirihlutafylgi sýslunefndarmanna.“ Eða m.ö.o.: það er ekki hægt fyrir sýslumann að útnefna mann til þess að vera hreppstjóri, nema viðkomandi maður hafi fengið meiri hluta atkv. þessara manna. Ef á að taka þrjá menn til útnefningar, geta þeir allir fengið meiri hluta atkv. til útnefningar. Síðan fer fram um þá kosning. Ef þetta yrði samþykkt, er ætlazt til þess, að útnefningin sé þannig, að meiri hluti sýslunefndarmanna sé sammála um, að einhver af þessum þremur mönnum verði hreppstjóri. Ef sá háttur er tekinn upp að láta þann, sem hefur flest atkv. í sýslunefnd, verða hreppstjóra, þá er það vel hægt fyrir því, en það segir ekkert um það í l., svo að ég get ekki fallizt á að taka till. aftur og tel ekki nauðsynlegt að fresta málinu, til þess að n. ræði sérstaklega þetta atriði. Það er hins vegar opið hv. þm. og hverjum öðrum að gera brtt. við þessa till., og þá vitanlega kemur það til atkv. hér í þingi, og hefur n. sjálfsagt ekkert á móti því.
Það sama er um aths. frá hv. 3. þm. Vesturl., að við höfum margrætt þetta atriði í n. Við sjáum því ekki ástæðu til þess að taka þessi atriði aftur til umr. í n., það yrði til þess að tefja málið, ég veit, að það mundi ekki breyta neinu um það. Það er hins vegar opið fyrir hann að bera fram brtt. á þessu sviði og sjá svo, hvort meiri hl. Alþingis fylgir því.
Að öðru leyti sé ég ekki ástæðu til þess að ræða málið nánar, nema frekari ástæða gefist til.