21.02.1961
Neðri deild: 67. fundur, 81. löggjafarþing.
Sjá dálk 122 í C-deild Alþingistíðinda. (1833)
49. mál, jarðræktar- og húsagerðarsamþykktir í sveitum
Frsm. minni hl. (Ágúst Þorvaldsson):
Herra forseti. Við hv. 6. þm. Sunnl. höfum gefið út nál. í máli þessu og er álit okkar prentað á þskj. 332. Nál. þetta lögðum við fram hér á hv. Alþ. 3. þ. m. Málið fékkst aldrei tekið fyrir í landbn., en nú hefur meiri hl. n. gefið út álit frá sér um málið, og hefur frsm. meiri hl., hv. 3. þm. Austf., nú haft hér orð fyrir nál.
Þegar ég hafði í byrjun þessa þings framsögu fyrir frv., tjáði hæstv. landbrh. mér, að frá hans hendi mundi brátt koma fram frv. um þetta sama efni og mundi það mjög fara í sömu átt og þetta frv. gerir ráð fyrir. Hann bað mig þá, um leið og ég mælti fyrir málinu hér, að láta þessa getið, og það gerði ég og lét þá í ljós gleði mína yfir því, því að það var ekkert aðalatriði fyrir mér, að þetta frv. okkar, sem ég mælti fyrir, yrði samþ., heldur var aðalatriðið það, að málefnið leystist á þann hátt, sem kæmi landbúnaðinum að sem beztu gagni. Og gat ég vissulega unnt samþingismanni mínum, hæstv. landbrh., að leysa þetta mál, enda taldi ég það líka honum manna skyldast allra þm., þar sem hann situr í sæti landbrh. Nú hefur hins vegar raunin orðið sú, að meiri hl. landbn. skýrir frá því í nál., að hæstv. landbrh. hafi tjáð meiri hl., að frv., sem samið var á s.l. sumri af stjórnskipaðri nefnd, verði ekki lagt fram í bráð. Mér finnst þarna skjóta skökku við það, sem ráðh. tjáði mér í þingbyrjun og óskaði, að ég gæti um í þingræðu, og sannarlega varð mér bilt við, þegar ég sá þetta, því enda þótt ég viti ekki, hvernig þetta felu-frumvarp hæstv. landbrh. er, þá vil ég þó trúa því, að það feli í sér grundvöll, sem geri ræktunarsamböndum fært að halda áfram því starfi að brjóta land til ræktunar.
Ég sé í nál. meiri hl., að þar er talið, að leystur hafi verið að þessu sinni vandi ræktunarsambandanna með þeirri einu milljón króna, sem á fjárlögum þessa árs er veitt til vélakaupa. Þessu vil ég mótmæla og tel, að þessi upphæð hefði þurft að vera tvisvar sinnum hærri en hún var, svo að forsvaranlegt gæti talizt, með tilliti til þeirrar þarfar, sem fyrir hendi er um endurnýjun véla og tækja. Gengislækkunin eða hinar svokölluðu viðreisnarráðstafanir hæstv. ríkisstj. hafa margfaldað svo verð véla og tækja, að bændur og ræktunarsambönd hafa enga möguleika til endurnýjunar vélakosts síns, þar sem ekki hefur verið af hálfu hins opinbera séð fyrir tekjum til þess.að mæta hækkuninni.
Í nál. okkar hv. 6. þm. Sunnl. er frá því skýrt, að árið 1945, þegar vélakaupin byrjuðu, kostaði beltavél af miðlungsstærð 43500 kr., en núna kostar slík vél 622500 kr., og hefur verðið þannig frá því í upphafi fjórtánfaldazt eða í kringum það. Það er ekki furða, þó að erfitt sé fyrir bændur að endurnýja vélar sínar og önnur tæki, þegar verðhækkunin hefur orðið svona gífurleg. Mjög mikið af þeim stórvirku ræktunarvélum, sem til landsins hafa verið keyptar síðan í stríðslok, — en þá hófst, sem kunnugt er, fyrst innflutningur hingað á slíkum stórvirkum tækjum, — er nú mjög orðið úr sér gengið.
Meiri hl. n. heldur því fram í nál. sínu, að fjárhagshlið þessa máls hafi verið leyst með einu milljóninni á fjárlögum þessa árs. Þetta þykir mér einkennileg fullyrðing, þegar þess er gætt, sem ég vil hér með upplýsa, að um 20 ræktunarsambönd bíða núna eftir því að fá styrk til að kaupa jarðýtu, og verður ekki annað séð en þeim bráðliggi flestum á að fá þessar vélar. Auk þess eru svo jarðvinnslutæki margs konar, sem sífellt þarf að endurnýja. Sannleikurinn er sá, sem betur fer, að þrátt fyrir það, þó að bændur landsins eigi nú um sinn við skarðan hlut að búa vegna efnahagsráðstafana af hálfu stjórnarvalda og skilningsleysi að mæta frá sömu aðilum, þá er þó í þeim framkvæmdahugur, og þeir vona, að ný stefna í málefnum landbúnaðarins og þjóðarinnar allrar nái tökum í þjóðlífinu, áður en langt líður. Sú von þeirra þarf að rætast sem fyrst.
Ég er ákaflega hræddur um, að bændum verði lítill styrkur í því til endurnýjunar vélakosti sínum, þótt mþn. hafi lokið endurskoðun laga um jarðræktarsamþykktir, þegar hæstv. ríkisstj. leggst á frv. mþn. eins og ormur á gull. Ein milljón af litlu gengisfellingarkrónunum, sem á fjárl. er nú, leysir málið ekki heldur nema að mjög takmörkuðu leyti.
Ég tel fulla og rökstudda ástæðu, eins og ég þykist hafa leitt rök að, til þess að hv. þdm., sem á annað borð vilja efla ræktun í landinu, felli till. meiri hl. landbn. um að vísa þessu máli til ríkisstj., en samþ. þess í stað frumvarpið.