09.02.1961
Neðri deild: 58. fundur, 81. löggjafarþing.
Sjá dálk 803 í B-deild Alþingistíðinda. (801)
184. mál, Lánasjóður íslenskra námsmanna
Þórarinn Þórarinsson:
Herra forseti. Í tilefni af því, sem hæstv. menntmrh. sagði um málefni annarra námsmanna en þeirra, sem stunda háskólanám, þá vil ég segja það, að ég hygg, að það mundi verða heppilegast að leysa það mál þannig að mynda sérstakan sjóð í því skyni, eins og hann minntist á, í stað þess að taka það upp í sambandi við þann lánasjóð, sem hér er verið að ræða um, og mér virðist það mál vera komið á svo góðan rekspöl, að það ætti að vera unnt fyrir hæstv. menntmrh. að leggja slíkt frv. fram nú á þessu þingi, svo að menntmn. gæti fengið það til athugunar jafnhliða því, sem hún athugar þetta frv. Ég held, að það sé engin ástæða til þess að vera að tefja neitt framgang slíks máls, fyrst undirbúningur þess er þegar kominn á verulegan rekspöl. Þörfin fyrir það, að slíkur sjóður sé settur á laggirnar, er augljós og jafnvel ekkert síður aðkallandi en það mál, sem hér liggur fyrir, og þess vegna ætti að mega vænta þess, að hæstv. ríkisstj. léti þetta mál ekki dragast lengur, heldur legði það fram nú á þessu þingi, svo að unnt væri að taka það til athugunar jafnhliða því, sem þetta mál er athugað í nefnd.
Í tilefni af því, sem hæstv. menntmrh. sagði um þetta mál, að það væri ekki hægt að auka lánin án þess að fella niður námsstyrkina, þá finnst mér sú fullyrðing hans ekki geta staðizt. Það, sem að sjálfsögðu þarf að gera í þessum efnum, er að veita heildarfjárveitinguna bæði til námslána og námsstyrkja, en hæstv. menntmrh. gekk út frá því, að upphæðin, sem veitt væri til þessara mála, mætti alls ekki vera hærri en sú, sem talað er um hér í frv. Það er alveg augljóst af því, sem hér hefur fram komið, og menn vita það líka og víssu það reyndar áður, að þessi upphæð er allt of lág til þess að fullnægja þeirri upphæð, sem þarf til þessara hluta. Þess vegna ber að stefna að því, að þessi fjárveiting sé aukin, og menntmn. verður að hafa það atriði vel í huga, þegar hún athugar þetta mál, því að það er að sjálfsögðu rétt hjá hæstv. menntmrh., að ef menn binda sig við þá upphæð, sem hér er nefnd, þá er ekki hægt að gera hvort tveggja að auka lánin og að halda áfram styrkjunum. Það, sem þarf að gera, ef rétt er haldið á í þessum efnum, er að vinna að því, að bæði lánsmöguleikarnir og styrkjamöguleikarnir verði auknir og heildarfjárveitingin til þessara mála verði hækkuð sem þeirri þörf nemur. Ég álít þess vegna, að sú athugun, sem þetta mál fær í menntmn., eigi að beinast að því, hvað mikið þurfi að hækka fjárveitinguna, til þess að hægt sé að fullnægja eðlilegri lánaþörf í þessum efnum, jafnframt því að halda við eðlilegum styrkjum. Og ég held, að það komi ekki einungis til mála í því sambandi að viðhalda þeim styrkjum, sem nú eru, heldur hækka þá talsvert frá því, sem nú er.
Ég vildi beina því til hæstv. n., hvort hún gæti ekki unnið að því að kynna sér það fyrirkomulag, sem er víða búið að taka upp erlendis og er ekki fólgið í því að veita lán eða styrki, heldur svokölluð námslaun. Það fyrirkomulag hefur gefizt vel víða erlendis, og ég held, að það komi að því fyrr en seinna hér á landi, að við verðum að taka þá fyrirmynd upp, ef við ætlum að tryggja það, að nægilega margir menn afli sér þeirrar tæknilegu framhaldsmenntunar, sem þjóðfélagið hefur þörf fyrir, og ekki þá sízt þeir, sem eru efnaminni. Mér finnst sem sagt, að það sé undirstaða þess, ef meðferð þingsins á þessu máli að þessu sinni eigi að koma að einhverju gagni, að fjárveitingin, sem veitt er, verði verulega hækkuð, hún sé of lág í þessu frv., og vandinn verði þess vegna ekki sæmilega leystur, nema því aðeins að þessi upphæð, sem hér er nefnd, verði hækkuð verulega, jafnvel allt að tvöfölduð, svo að það sé hægt að fullnægja bæði eðlilegri lánaþörf og eðlilegri styrkjaþörf námsmanna. Ég held, að enginn þm. ætti að þurfa að sjá eftir því, þó að það færu einar 12 millj. kr. til slíkra mála eins og þessara. Það er hægt að fullyrða það, að það er vafasamt, hvort nokkur fjárveiting verði líklegri til að borga sig betur en einmitt sú, því að það sagði hæstv. menntmrh. alveg rétt, og ég vil ljúka þessum orðum mínum með því að taka undir það með honum, að það er vafalaust engin fjárfesting til betri en sú, sem beinist að því að styrkja unga, efnilega menn til framhaldsmenntunar.