26.03.1962
Neðri deild: 76. fundur, 82. löggjafarþing.
Sjá dálk 1076 í B-deild Alþingistíðinda. (957)
15. mál, Seðlabanki Íslands
Þórarinn Þórarinsson:
Herra forseti. Ég hafði ekki ætlað mér að taka þátt í þessum umr., en hæstv. viðskmrh. beindi hér fyrirspurn til okkar flm. að brtt. á þskj. 500, og finnst mér rétt að svara þeirri fyrirspurn nokkuð. Áður en ég geri það, vil ég lauslega víkja að því, hvernig umr. hafa farið fram hér í kvöld eða hvert hefur verið aðaleinkenni þeirra að mínum dómi. Ég held, að því verði einna bezt lýst með því að vitna til atriðis í skemmtiþætti, sem nýlega var leikinn í afmælishófi hjá prenturum. Þar var varpað fram þeirri spurningu, hver væri munurinn á stjórnarfarinu í Sovétríkjunum og á Íslandi, og svarið var á þá leið, að í Sovétríkjunum þegir stjórnarandstaðan, en á Íslandi þegja stjórnarflokkarnir. Það hefur verið mjög táknrænt einmitt fyrir umr. hér í kvöld, að stjórnarflokkarnir eða talsmenn þeirra hafa ekki látið neitt til sín heyra. Og hver er ástæðan til þess, að stjórnarflokkarnir hér á hv. Alþ. hafa valið þessa aðferð? Það má dæma ljóslega af þeim umr., sem hafa farið hér fram í kvöld. Þessar umr. hafa að verulegu leyti snúizt um gengislækkunina, sem var ákveðin á síðasta sumri, og það hafa verið færð hin þyngstu rök, hver á fætur öðrum, fyrir því, að þessi gengislækkun hafi verið algerlega óþörf, og stjórnarfl. treysta sér ekki til þess að færa nein rök á móti þessu. Þeir verða að játa það með þögn sinni hér á hv. Alþingi, að þeir hafa haft rangt fyrir sér, þegar þeir réðust í gengislækkunina á s.l. sumri, og það sem verra er, að þeir vissu það þá þegar, að þeir hefðu rangt fyrir sér, og þeir réðust eingöngu í þessa ráðstöfun sem hefndaraðgerð, vegna þess að þeir höfðu orðið undir í verkföllunum og töldu sig geta ógnað launastéttunum með því að grípa til þeirra aðgerða, sem gengislækkunin var. En það eiga hv. stjórnarflokkar eftir að sanna, þó að þeir telji sig standa sæmilega í dag, að sú staða getur breytzt fljótlega og að launastéttirnar, smáframleiðendurnir og vinnandi fólk landsins mun ekki sætta sig við það til langframa að fá ekki bætta þá kjaraskerðingu, sem var framkvæmd á s.l. sumri. Það getur komið að skuldadögunum miklu fyrr en stjórnarflokkarnir reikna með í dag.
Ég ætla þá að snúa mér að því, sem hæstv. viðskmrh. sagði, og ég vil byrja á því að þakka honum fyrir það, vegna þess að það, sem hann sagði, var í raun og veru ekkert annað en stuðningur við þá tillögu, sem liggur hér fyrir á þskj. 500 og við hv. 5. þm. Norðurl. v. stöndum að. Hæstv. ráðh. bar saman verð á landbúnaðarvörum hér og í því landi Evrópu, þar sem landbúnaður er á hæstu stigi, og það var ekkert óeðlilegt, að það kæmi nokkur mismunur þar fram. En ég hygg, að ef hann gerir samanburð á landbúnaðarvöruverði í ýmsum öðrum löndum Evrópu, þar sem landbúnaður er ekki kominn enn á eins hátt stig og í Danmörku, þar sem hann er sennilega fullkomnastur í Evrópu, þá væri þessi munur miklu minni og mjög miklu minni, t.d. þó að hann færi til landa eins og Bretlands og Noregs og Vestur-Þýzkalands, þar sem landbúnaður stendur þó á allháu stigi, en landbúnaðarvöruverð er þó talsvert miklu hærra í þessum löndum en í Danmörku, og þar að auki eru þar miklu meiri niðurgreiðslur og styrkir, sem landbúnaðurinn nýtur. En þrátt fyrir það má vel svo vera, að íslenzkur landbúnaður sé að ýmsu leyti ekki samkeppnisfær við landbúnað í öðrum löndum. Ég skal ekkert fullyrða um það. Það má vel vera, að það sé talsvert rétt í því, sem hæstv. viðskmrh. sagði um það efni. En hvað sannar það? Það sannar ekkert annað en það, að við þurfum að vinna að því að bæta aðstöðu íslenzks landbúnaðar, að hann verði samkeppnisfær við hliðstæðar atvinnugreinar í öðrum löndum, og það er einmitt það, sem tillaga okkar hv. 5. þm. Norðurl. v. stefnir að. Hennar megintakmark er það, að íslenzkum landbúnaði eins og öðrum íslenzkum atvinnugreinum verði sköpuð svipuð samkeppnisaðstaða hvað vexti snertir og hliðstæðir atvinnuvegir njóta í öðrum löndum. Og svar mitt við þeirri fyrirspurn, sem hann bar hér fram, er í stuttu máli það, að við flm. þessarar tillögu viljum vinna að því, að íslenzkur landbúnaður verði sem samkeppnisfærastur við landbúnað annars staðar, og einmitt til þess að tryggja það er þessi tillaga flutt, vegna þess að hún stefnir að því, að íslenzkur landbúnaður búi við svipuð vaxtakjör og landbúnaðurinn býr við annars staðar. Það mun hæstv. menntmrh. líka geta fullvissað sig um, að ef hann gerir samanburð á lánskjörum dansks landbúnaðar og íslenzks landbúnaðar, þá er þar um verulegan mun að ræða íslenzkum landbúnaði í óhag, og það er ekki síður ástæða til þess að fá hjá honum skýrslu um það.
Ég held, að allir hv. þm. eigi að vera sammála um að stefna að því að skapa atvinnuvegum hér á landi sem samkeppnisfærasta aðstöðu við atvinnuvegi í öðrum löndum, og við eigum að stefna að því, að íslenzkur landbúnaður geti ekki aðeins búið þeim, sem við hann starfa, viðunandi lífskjör, heldur líka að verðið, sem neytendur þurfa að borga, geti verið sem lægst. En til þess er ekki hægt að ætlast, að þessu marki verði náð, ef íslenzkur landbúnaður þarf að búa við allt að helmingi hærri vexti en hliðstæðir atvinnuvegir þurfa að búa við annars staðar. Ég vænti þess, að þegar hæstv. menntmrh. athugar þetta í þessu ljósi, þá verði hann fylgjandi þeirri tillögu, sem hér liggur fyrir, þá sjái hann fram á nauðsyn þess, að við þurfum að búa ekki aðeins landbúnaðinum, heldur öðrum íslenzkum atvinnuvegum sem samkeppnisfærasta aðstöðu. En eitt meginmálið í þeim efnum er einmitt það, að vaxtakjörin séu ekki allt að því helmingi óhagstæðari hér en er í öðrum löndum, en það eru þau í dag. Ef við tökum t.d. Noreg, eins og hv. fyrri flm. þessarar tillögu benti á, þá býr t.d. norskur sjávarútvegur og að ég hygg norskur landbúnaður líka við allt að því helmingi hagstæðari vaxtakjör en hliðstæðar atvinnugreinar hér á landi, og þetta hefur vitanlega ekki lítið að segja. Og hvernig er hægt að ætlast til þess, að verðlag á landbúnaðarvörum geti verið eins lágt hér á landi og í þessum löndum, meðan íslenzkir bændur þurfa að standa undir miklu óhagstæðari lánum og þyngri vaxtakjörum en stéttarbræður þeirra gera annars staðar? Ég held, að einmitt þetta dæmi, sem hæstv. menntmrh. las hér upp, sanni fullkomlega nauðsyn þeirrar tillögu, sem við hv. 5. þm. Norðurl. v. höfum hér flutt, og ég vil þess vegna vænta þess, að eftir að hæstv. menntmrh. hefur athugað þessar tölur sínar betur, hefur hugsað um þær nánara, þá verði það einmitt til þess, að hann verði einn af stuðningsmönnum þessarar tillögu, því að vafalaust vill hann stuðla að því, að íslenzkur landbúnaður, eins og aðrir íslenzkir atvinnuvegir, geti búið við sem samkeppnisfærasta aðstöðu, miðað við atvinnuvegi annars staðar. Og dæmið, sem hann nefndi hér áðan, sýndi einmitt, að svo er enn ekki, og þess vegna er enn þá meiri þörf á því en ella, að þessi tillaga okkar verði samþykkt.