17.04.1963
Sameinað þing: 49. fundur, 83. löggjafarþing.
Sjá dálk 1581 í B-deild Alþingistíðinda. (1777)

Almennar stjórnmálaumræður

Sigurvin Einarsson:

Herra forseti. Góðir hlustendur. „Leiðin til bættra lífskjara er að kjósa Sjálfstfl. Stöðvun verðbólgunnar án nýrra skatta.“ Þannig hljóðuðu kosningaloforð núv. stjórnarflokka í síðustu alþingiskosningum. Þetta voru fögur loforð, ef gefin hefðu verið af heilum hug. Meiri hl. kjósenda tók þessi kosningaloforð alvarlega, menn trúðu þeim og treystu og færðu þessum flokkum meiri hl. á Alþingi og þar með völdin í hendur vegna loforðanna. En nú er komið að reikningsskilum. Nú komast stjórnarflokkarnir ekki undan því að gera þjóðinni grein fyrir, hvernig þeir efndu kosningaloforðin, hvernig þeir bættu lífskjörin, hvernig þeir stöðvuðu v erðbólguna, hvernig þeir efndu það að leggja ekki á nýja skatta.

Viðreisnarstefnan hófst með gengislækkuninni stóru, vaxtahækkunum, lánsfjárbanni til almennings, sölusköttum á lífsnauðsynjar og fyrirskipunum til atvinnurekenda að hækka ekki kaupið, enda lækkuðu þessir sömu flokkar kaupið með lögum árið áður. Eftir þá kauplækkun biðu launastéttirnar nokkuð á þriðja ár eftir bættu lífskjörunum. En þegar þau komu ekki, hækkuðu þær kaupið með samningum við samvinnufélögin, en þó í mjög smáum stíl. Þá reiddust goðin og hleyptu yfir þjóðina nýrri gengislækkun í hefndarskyni. Kauphækkunin skyldi ekki verða fjölskyldum manna til hagsbóta. Óðaverðbólgan skyldi gleypa hana, og það serði hún, Í þessu sambandi má geta þess, að það voru hrein ósannindi hjá hæstv. forsrh. í ræðu hans hér áðan, að Samband ísl. samvinnufélaga hafi óskað eftir hækkun á vöruverði vegna kaupgjaldssamninganna 1961.

Í hvítu bókinni Viðreisn, sem hæstv. ríkisstj. gaf út á kostnað almennings, var þjóðinni heitið því, að kjaraskerðingin skyldi ekki verða nema 3% og engin kjaraskerðing hjá fjölskyldum með 3 börn eða fleiri, ef tekjur hennar næðu 60 þús. kr. yfir árið. Nú sýna skýrslur hagstofunnar, að nauðsynjar 4 manna fjölskyldu kosta um 72 þús. kr. yfir árið, eða 23 þús. kr. meira en fyrir 4 árum, og þó er ekki húsnæðiskostnaður, opinber gjöld og margt fleira talið með.

Unga fólkið, hvort sem er í sveit eða við sjó, sem er að stofna heimili og vill eignast þak yfir höfuðið, hefur þó sérstaka sögu að segja í viðskiptum sínum við stjórnarflokkana. Lítil íbúð kostar nú 556 þús. kr. samkv. byggingarvísitölu eða 149 þús. kr. meira en í febrúar 1959. Hámarkslán frá húsnæðismálastjórn á að vera 150 þús. kr., en lánið fer allt í viðreisnarhækkunina.. Sá, sem byggir sér íbúð núna, stendur jafnt að vigi og hann hefði byggt fyrir 4 árum og ekkert lán fengið þá frá húsnæðismálastjórn. En ekki er sagan öll sögð með þessu um byggingarmál ungu hjónanna og svo allra þeirra, er þurfa að byggja. Vaxtahækkunin kemur í ofanálag. Ef þessi ungu hjón geta lagt fram úr eigin vasa 100 þús. kr. í bygginguna, en þurfa að taka hitt að láni, þurfa þau nú að borga um 39 þús. kr. í vexti á fyrsta ári af byggingarlánunum eða um 18 þús. kr. meira en þurft hefði fyrir 4 árum, miðað við jafnhátt eigið framlag. Þannig verkar verðhækkun og vaxtahækkun, þegar báðar leggjast á eitt. Nú eru beinir skattar orðnir um 10500 kr. hjá vísitölufjölskyldu eða um 1000 kr. hærri en fyrir 4 árum, og ekki mun of hátt áætlað, að viðhald, fyrning og opinber gjöld af íbúðinni séu nú orðin um 9500 kr. Séu nú þessi gjöld lögð saman, en fjölskyldubæturnar dregnar síðan frá, verða ársútgjöld vísitölufjölskyldunnar, sem eru 4.2 menn, um 123 þús. kr. Hvað ætli þau séu þá hjá 8 manna fjölskyldu? Þó er enginn eyrir ætlaður í afborganir af byggingarskuldunum, en ekki verður komizt hjá því að greiða þær.

Til þess að mæta þessum útgjöldum eru algengustu árslaun verkamanna, verksmiðjumanna og iðnaðarmanna um 63–76 þús. kr. fyrir 8 stunda vinnudag alla virka daga ársins. Ef þetta kaup ætti að duga fyrir fjölskylduútgjöldum þessara manna, þá þyrftu að vera 480–580 virkir dagar í árinu.

Blöð stjórnarflokkanna hafa skýrt svo frá, að meðaltekjur verkamanna, iðnaðarmanna og sjómanna hafi orðið 80–90 þús. kr. undanfarin ár og jafnvel yfir 90 þús. kr. s.l. ár. Sé þetta rétt, sýnir það tvennt: annars vegar hin óvenjumiklu aflabrögð tvö undanfarin ár, sem hafa skilað sjómönnum það góðum aflahlutum, að þeir hækka. mjög meðaltekjur manna. Hins vegar sýnir þetta, að eftirvinna og næturvinna manna vegna aflabragðanna er orðin svo mikil, að árstekjurnar hækka verulega. En ekki lifa launamenn, sem aldrei fara á sjó, á þessum óvenjulegu og ótryggu aflahlutum. En þessi málflutningur stjórnarflokkanna sýnir, að þeir ætlast ekkí til þess, að 8 stunda dagleg vinna alla virka daga ársins dugi fjölskyldumönnum til lífsframfæris.

Þannig hefur hún reynzt, leiðin til bættra lífskjara. Þetta eru efndirnar á einu stærsta kosningaloforði stjórnarflokkanna. Og svo kemur hæstv. forsrh, hér áðan og segir: Við erum á hraðri leið til bættra lífskjara.

Svo augljósar eru þessar staðreyndir, að jafnvel steinarnir eru farnir að tala. Í Alþýðublaðinu 31. marz s.l. segir ritstjóri og ábyrgðarmaður blaðsins í bréfi til flokksbróður síns orðrétt á þessa leið, með leyfi hæstv. forseta:

„Taktu eftir, Helgi, að hinn 1. maí n.k. verður farið með spjöld um bæinn og krafizt 8 stunda vinnudags, og taktu enn fremur eftir því, að allir aðilar munu loka augunum fyrir þeirri staðreynd, að 8 stunda vinnudagur er óhugsandi á Íslandi í dag, því að óbreyttur borgari, sem ynni 8 stunda vinnudag, yrði hungurmorða.“

Þetta voru orð ritstjóra Alþýðublaðsins. En hæstv. ríkisstj. lætur bankastjóra Seðlabankans lesa í útvarp úr áróðursskýrslu um efnahagsmál, þar sem beitt er litt dulbúnum hótunum um nýja gengislækkun, ef menn ætla að svara óðadýrtíð stjórnarflokkanna með kauphækkun.

Efndirnar á því kosningaloforði stjórnarflokkanna að leggja ekki á nýja skatta urðu þessar: Beinum sköttum, sem lagðir voru á eftir efnahag manna, var breytt í söluskatta, sem leggjast á vörurnar, sem almenningur kaupir, og eru þungbærastir þeim, sem marga hafa að fæða og klæða. Milljónafyrirtæki eru gerð skattfrjáls til ríkissjóðs, en heildarálögur á þjóðina samkv. fjárl. hafa hækkað frá 1958 úr tæpum 830 millj. í tæpar 2200 millj. kr., og eru þá niðurgreiðslur útflutningssjóðs 1958 reiknaðar með það ár. Heildarálögurnar eru nú orðnar sem svarar 61 þús. kr. að meðaltali á hverja 5 manna fjölskyldu í landinu. Svo takmarkalausar eru skattaálögur núv. stjórnarflokka.

Stöðvun verðbólgunnar var loforð loforðanna, en um efndirnir á því höfum við sæmilega frambærilegt vitni, þar sem er sjálfur hæstv. forsrh. Hann sagði um áramótin, að stöðvun verðbólgunnar hefði mistekizt, unnið hefði verið fyrir gýg og beinn voði sé nú fyrir höndum. Þessu gleymdi samt hæstv: forsrh. í ræðu sinni í kvöld, og er það kannske von, því að nú er farið að draga að kosningum.

Hvað er þá fram undan, ef stjórnarflokkarnir halda meiri hl. sínum á Alþingi eftir næstu kosningar? Enginn þarf að fara í grafgötur um það, að þeir mundu halda enn lengra á þeirri braut, sem þeir hafa fetað þetta kjörtímabil. Þá fengju menn eina gengislækkunina enn, nýja vaxtahækkun, meiri lánsfjárskort; hækkun söluskatta og gegndarlausa dýrtíð. Þá þyrftu bændur ekki að efast um, að landhúnaðarvélarnar mundu hækka aftur í verði, áburðurinn, fóðurbætirinn o. m. fl. Ungu hjónin, sem ætla nú að fara að byggja yfir sig, mættu eiga það víst, að byggingarkostnaðurinn ykist stórkostlega. Þá mættu launamenn eiga von á nýjum gerðardómum og brbl. um bann við kauphækkunum. Og ekki er ólíklegt, að menn þyrftu að vinna enn meiri eftirvinnu, næturvinnu og helgidagavinnu til þess að geta greitt nauðsynjar fjölskyldunnar.

Fjöldi kjósenda í öllum kjördæmum landsins mun hafa lært það mikið af viðreisnarstefnunni, að þeir hugsi sig um fyrir næstu kosningar, hugsi t.d. eitthvað á þessa leið: Við kusum ykkur síðast, af því að við trúðum loforðunum ykkar um bætt lífskjör. Við vitum nú, hvernig þið efnduð þessi loforð, og látum ekki blekkja okkur tvö kjörtímabil í röð. Við vitum, að þið ætlið að fella gengið einu sinni enn og magna með því dýrtíðina. Við viljum ekki og getum ekki lengt vinnutíma okkar umfram það, sem orðið er. Við vitum, að ykkur er ekki treystandi í efnahagsmálum, þótt þið hafið flotið þessi árin á þeim óvenjulegu aflabrögðum, sem fyrst og fremst er að þakka útfærslu landhelginnar, sem vinstri stjórnin framkvæmdi. Ef þið hefðuð búið við meðalárferði í aflabrögðum, væru hér alvarlegir erfiðleikar nú vegna viðreisnarstefnunnar, og þessi hætta vofir yfir, ef þið ætlið að stjórna áfram. Og síðast, en ekki sízt, er okkur það ljóst, að þið bíðið eftir fyrsta tækifæri til að innlima Ísland í Efnahagsbandalag Evrópu og afsala þannig í hendur útlendinga valdinu yfir atvinnu- og efnahagslífi þjóðarinnar og þar með sjálfstæði hennar. — Góða nótt.