26.03.1963
Efri deild: 62. fundur, 83. löggjafarþing.
Sjá dálk 661 í B-deild Alþingistíðinda. (506)
60. mál, hámarksþóknun fyrir verkfræðistörf
Frsm. 2. minni hl. (Alfreð Gíslason læknir):
Herra forseti. Hv. 11. þm. Reykv. hefur nú lokið að mörgu leyti ágætri og skemmtilegri ræðu. Þó finnst mér, að honum í nokkrum veigamiklum atriðum hafi orðið skyssa á í þessari ræðu. Ég skal koma lítillega að því.
Undir lok ræðu sinnar beindi hann til mín tveim eða fleiri spurningum. Og það var fyrst, hvað eigi að ske með þá verkfræðinga, sem starfa hjá ríkinu, t.d. við háskólann, og eru á föstum launum, hvort þeir eigi þá ekki að mínum dómi að hækka í launum til jafns við það, sem aðrir verkfræðingar gera kröfu um. Í öðru lagi spurði hann, hvort ég teldi ekki, að mínir eigin stéttarbræður, t.d. við háskólann og í þjónustu ríkisins, ættu einnig að fá tilsvarandi hækkun launa og síðan aðrir langskólagengnir menn í þjónustu hins opinbera. Ég vil svara þessu játandi. Ég tel, að allar þessar stéttir eigi að fá verulega hækkun launa frá því, sem nú er, og ég vona, að bæði hv. fyrirspyrjandi og hæstv. ríkisstj. séu á sama máli og að að því sé nú stefnt.
Ég skal ekki tala um hin aumu kjör langskólagenginna manna hér á landi, en aðeins minna á, af því að ég þekki það frá minni eigin stétt, að ævitekjur lækna á Íslandi ná ekki ævitekjum kennara. Með þetta er ég óánægður. Ég tel, að tekjur þessara manna eigi að hækka verulega, laun þeirra eigi að hækka verulega; ég get ekki sagt nú á þessari stundu og á þessum stað, hve mikið, m.a. vegna þess, að ég veit ekki með vissu, hve mikil launahækkun fólst í þeirri gjaldskrá verkfræðinganna, sem ríkisstj. ógilti. Í forsendum fyrir brbl. er því haldið fram, að sú hækkun nemi allt að 320%. Hv. 11. þm. Reykv. var nú hófsamari í sínu mati á því, eins og hans var von og vísa, því að hann er sanngjarn maður. Hann gizkaði á, að launahækkunin mundi nema um 50—100% . Þetta kann að vera rétt, en hvorugur okkar veit þetta alveg með vissu, og er erfitt að segja um þetta, vegna þess að það eru tvær gjaldskrár, sem hér er um að ræða, og þær eru ekki alveg sambærilegar. Það eru breytingar í nýju gjaldskránni, sem eru viðtækari en svo, að þær taki til launamála einna. Það eru skipulagsbreytingar, sem miða að því að gera þjónustuna betri. Ef við staðnæmdumst við og yrðum sammála um, að hér væri um að ræða 50–100% hækkun, þá get ég alveg svarað fyrir mitt leyti fsp. hv. þm. játandi. Mér finnst, að aðrir langskólagengnir menn, einnig í þjónustu hins opinbera, eigi að njóta svipaðra kjarabóta.
Síðan spurði hv. þm. mig að því, hvort ég teldi þá ekki, að láglaunastéttirnar, launþegar yfirleitt, ættu að fá meira í sinn hlut um leið. Því svara ég einnig hiklaust játandi. Ég er þeirrar skoðunar, að launþegar landsins beri of lítið úr býtum af þjóðartekjunum og þeir eigi að réttu lagi að fá meira í sinn hlut af þeim. Þetta segi ég og fullyrði hér að vísu án þess að vera við því búinn að sanna, að þeir geti og eigi rétt á að fá meira í sinn hlut. En getur hv. 11. þm. Reykv. tekið mér fram og sannað hér hið gagnstæða? Ég hygg, að honum muni reynast erfitt að sanna hið gagnstæða öðruvísi en með þeirri fullyrðingu, að atvinnuvegirnir þoli ekki, að launþegarnir berí meira úr býtum. Hér eru skoðanir, sem rekast á, og engar tölur liggja fyrir um það, sem sanni mál annars og afsanni mál hins.
Hv. síðasti ræðumaður vildi gefa það í skyn, að áhugi minn fyrir kjarabótum vinnustéttanna væri tiltölulega nýr og ég hefði verið annars sinnis á árum vinstri stjórnarinnar. En því miður er ég hræddur um, að hv. ræðumaður vaði hér reyk. Hann minntist á málaleitan opinberra starfsmanna í tíð vinstri stjórnarinnar um 5% kauphækkun. Ég get alveg sagt honum það hiklaust, að ég studdi þá málaleitan þar, sem ég taldi það mestu máli skipta, að málið yrði stutt, og það gerði ég hiklaust. Hv. ræðumaður fullyrti ekki heldur, að ég hefði ekki gert það, hann varpaði því fram sem spurningu, og hér fær hann svar. En þegar hann hafði varpað fram þessari spurningu, felldi hann dóm, sem eins og brbl., sem hér er um að ræða, er reistur á rangri forsendu. Hann sem sagt lætur í ljós undrun á því; að ég skuli nú vera að berjast fyrir kjarabótum, úr því að ég hafi ekki gert það í tíð vinstri stjórnarinnar, þ.e.a.s., hann er búinn að fá svarið við þeirri spurningu, um leið og hann varpar spurningunni fram. Ég studdi málaleitan starfsmanna ríkisins í tíð vinstri stjórnarinnar, þegar það mál var þá til umr., á sama hátt og ég styð málstað verkfræðinganna í dag. Hér er því ekki um neina hugarfarsbreytingu að ræða og af þeirri ástæðu ekki neitt að undrast yfir. Ég hef talið, að þjóðin hefði ekki efni á því að leika verkfræðingastétt landsins eins hart og hún hefur verið leikin á undanförnum árum og eins hart og hún er leikin með þessum lögum. Ég hef talið, að hún hefði ekki efni á því. Ég er viss um, að þjóðarhagur yrði meiri, ef vel væri gert til verkfræðinganna og þeir ekki teknir þeim fantatökum, sem þeir hafa verið teknir nú upp á síðkastið. Það er ákaflega mikið komið undir verkfræðingum, allt sem snertir framleiðslu í okkar atvinnugreinum. Með því að eiga marga og hæfa verkfræðinga, nota þá í þjónustu atvinnuveganna og gera þeirra starfskjör sem bezt, þá aukum við framleiðsluna — og ekki aðeins framleiðsluna, heldur aukum við einnig framleiðnina, aukum möguleikana til þess að bæta lífskjör allrar þjóðarinnar, hækka laun allra launþega.
Hæstv. samgmrh. sagði í ræðu sinni í gær, að þessi brbl. hefðu ekki verið sett eingöngu til þess að klekkja á verkfræðingastétt landsins, það hefði ekki verið ósk hæstv. ríkisstj. eingöngu að koma í veg fyrir þeirra launahækkun, heldur hefðu lögin og verið sett í þeim tilgangi að vera öðrum hliðstæðum stéttum til aðvörunar. Þetta er afsökun, sem hæstv. ráðh. flutti, að ég hygg, fyrir hönd hæstv. ríkisstj. Þetta er ný afsökun fyrir þessum harkalegu lögum. Ég get skilið þessa afsökun, en ég get ekki tekið hana gilda. Hér er um það að ræða, að hæstv, ráðh. játar, að hér sé slegið hart og hér sé slegið þungt öðrum til „skræk og advarsel“, eins og danskurinn segir.
Hæstv. ráðh. nefndi mikið af háum tölum í ræðu sinni í gær. Heldur er ég nú hræddur um, að þar hafi verið um nokkuð villandi samanburð að ræða. Hann komst þar upp í mörg hundruð prósent hækkun á gjaldskrá verkfræðinganna. Ég vil bara minna á, að gætnari samflokksmaður hans hefur gizkað á, að hækkunin sé þó ekki meiri en 50–100%. Flestar tölur hæstv. ráðh. í hans ræðu munu vera fengnar með því að bera hæsta tímagjaldstaxta nýju gjaldskrárinnar að öllum aukakostnaði viðbættum saman við almennan tímagjaldstaxta þeirrar gömlu. Með því móti má fá mjög háar og mikilfenglegar tölur, það skal ég játa, en samanburðurinn er villandi og það sem verra er, hlýtur að vera gerður villandi af ráðnum hug.
Mér þykir fyrir því, að hæstv. ráðh. er ekki viðstaddur, því að mig langaði til að beina til hans fsp. (Forseti: Nú er hæstv. ráðh, mættur í d.) Herra forseti. Mig langar til í lok ræðu minnar að mega beina tveim fsp. til hæstv. samgmrh.
Hér munu hafa starfað að undanförnu einn eða fleiri erlendir verkfræðingar. Það er skráð einhvers staðar, að hér muni a.m.k. hafa verið einn eða fleiri bandarískir verkfræðingar á vegum hæstv. ríkisstj. og að þeim hafi verið greitt tímakaup, 1075 kr. á klst. Þetta er margfalt hærra tímakaup en íslenzka verkfræðinga hefur dreymt um fram á þennan dag. Mig langar til þess að spyrjast fyrir um, hve margir erlendir verkfræðingar séu nú við störf hjá ríkinu og hvort búast megi við, að tala erlendra verkfræðinga fari vaxandi í náinni framtíð.
Önnur fsp. mín er í sambandi við þá breytingu, sem samþ. var í hv. Nd. á þessu frv., en sú breyting hljóðar svo: „Ákvæði þessarar gr. skulu gilda, þar til nýir samningar um kaup og kjör verkfræðinga, sem starfa hjá ríkisstofnunum, hafa tekið gildi.“ Nú vil ég spyrja hæstv. ráðh., hvort hann geti nokkuð sagt hv. d. um það, hve lengi hæstv. ríkisstj. búist við, að þessi lög verði í gildi. Það hefur ekkert verið sagt um það. Það gæti verið, að þessi lög yrðu í gildi aðeins nokkrar vikur eða nokkra mánuði, en það gæti einnig orðið í mörg ár. Hefur ríkisstj. í þessu sambandi stigið skref til samkomulags við verkfræðingana? Er útlit fyrir að dómi hæstv. ríkisstj., að þessir samningar muni takast í náinni framtíð eða ekki?