11.05.1964
Efri deild: 87. fundur, 84. löggjafarþing.
Sjá dálk 1347 í B-deild Alþingistíðinda. (1014)
148. mál, tollskrá o.fl.
Gils Guðmundsson:
Herra forseti. Ég hafði ætlað að svara hæstv. menntmrh. örfáum orðum að gefnu tilefni, en hann hefur því miður orðið að víkja sér frá, en ég verð eftir sem áður að segja hér nokkur orð í tilefni af hans ræðu.
Hæstv. ráðh, leggur á það áherzlu, að hér sé um heimild að ræða eingöngu, og það er vitaskuld rétt. Hann segir, að þessarar heimildar sé óskað vegna þess, að ríkisstj. geri ráð fyrir því að taka, að því er mér skilst, alveg á næstunni formlega ákvörðun um stofnun og rekstur íslenzks sjónvarps. Af þessu tilefni vildi ég beina þeirri spurningu til hæstv. ráðh. eða hæstv. ríkisstj., hvort það sé ætlun hennar og hafi þegar verið ákveðið, að hún upp á sitt eindæmi taki þessar ákvarðanir: í fyrsta lagi prinsip-ákvörðunina um stofnun íslenzks sjónvarps og í öðru lagi ákvörðunina um það, á hvern hátt því skuli fyrir komið, til að mynda hvort það skuli rekið sem deild í ríkisútvarpinu, eins og um er talað í till. þeirrar n., sem hefur verið að undirbúa málið, eða hvort það skuli gert með öðrum hætti. Er ekki ætlunin að leggja þetta mál fyrir Alþ. í heild, áður en miklu lengra er komið, áður en farið er að gera annað en að undirbúa og kanna málið? Á ekki að setja löggjöf um íslenzkan sjónvarpsrekstur? Ég hygg, að oft hafi verið sett lög af minna tilefni, því að hér er um að ræða hvort tveggja í senn: mjög mikið fjárhagsmál fyrir þjóðina og í öðru lagi mjög áhrifaríkt og á ýmsan hátt viðkvæmt tæki, sem kemur á sínum tíma til með að hafa áhrif á hverju einasta heimili svo að segja í þessu landi, eins og að líkum lætur. Ég hygg, að það hafi verið sett lög af minna tilefni og það sé full ástæða til þess, að ríkisstj. athugi sinn gang, áður en hún ákveður ýmsa hluti í framkvæmdaátt í þessu efni, án þess að hafa um það samráð við Alþ.
Hæstv. ráðh, spurði mig um afstöðu mína til stofnunar sjónvarps á Íslandi. Ég skal skýra frá því hiklaust, að ég er þeirrar skoðunar, að það sé eðlilegt og ekkert við það að athuga, að haldið sér áfram þeim athugunum og þeim undirbúningi, sem þegar hefur verið settur af stað til að undirbúa þetta mál. En ég tel, að það sé enn svo að segja á frumstigi undirbúnings, og ég legg áherzlu á, að þótt ég telji, að íslenzkt sjónvarp eigi að koma og hljóti að koma, þá sé ekki rétt að flýta sér um of. Hér vantar mjög marga hluti enn, sem til þess þarf að standa undir sómasamlegu sjónvarpi. Innlend kvikmyndagerð er t.d. algerlega á frumstigi, tæknimenntun skortir okkur alveg í þessu efni, og þannig mætti lengi telja, þó að ég ætli ekki að tefja tímann með því.
Loks er þess að geta, að þetta er mjög tilfinnanlegt eða mjög verulegt fjárhagsmál fyrir okkur, og við höfum ekki efni á því að gera allt í einu eða hraða okkur um of. Ég teldi það háskalegt að ýmsu leyti, ef farið yrði út í það að stofna hér til íslenzks sjónvarps fyrir nokkurn hluta landsmanna, án þess að það sé þá tryggt, að á ekki allt of mörgum árum nái sjónvarpið til landsins alls. Þessa þarf vitanlega að gæta, eins og mér virtist hæstv. ráðh. hefði nokkurn skilning og ef til vill fullan skilning á. En þess er einnig að gæta, að við höfum í mörg horn að líta og getum ekki í þessu efni flýtt okkur allt of mikið og eigum ekki að gera það, því að við vitum, að jafnvel ýmsar ágætar menningarstofnanir, sem þegar eru komnar hér upp og ég veit að hæstv. ráðh. er annt um, þær berjast í bökkum og þær þyrftu vitanlega að eflast, og það eru takmörk fyrir því, hvað á að leggja til hliðar til að flýta allt of mikið fyrir því, að íslenzkt sjónvarp komi sem allra fyrst.
En sem sagt, fyrst hæstv. ráðh. er kominn hingað inn aftur, ætla ég aðeins að endurtaka það, sem ég sagði í sambandi við það, sem hann beindi til mín um afstöðu mína til íslenzks sjónvarps. Ég tel, að íslenzkt sjónvarp eigi og hljóti að koma og það eigi að halda áfram eðlilegum undirbúningi undir það, en hér sé undirbúningur enn ekki nema að heita má á frumstigi, það sé margt, sem sé ógert í sambandi við þetta mál, og loks, að það sé algjörlega óeðlilegt, að teknar séu prinsipákvarðanir og svo mikilsverðar ákvarðanir um fyrirkomulagsatriði, án þess að Alþ. fái þar um að fjalla.