12.05.1964
Sameinað þing: 77. fundur, 84. löggjafarþing.
Sjá dálk 2082 í B-deild Alþingistíðinda. (1589)
Almennar stjórnmálaumræður
Lúðvík Jósefsson:
Herra forseti. Hv. alþm. Sigurður Ingimundarson taldi það vera staðreynd, að vinstri stjórnin hefði skilið þannig við efnahagsmál landsins, að allt hefði verið í rúst. Staðreyndir þessa hv. þm. eru alleinkennilegar. Árið 1958, árið, sem vinstri stjórnin lét af völdum, var mesta framleiðsluár í sögu þjóðarinnar til þess tíma. Þá urðu þjóðartekjurnar meiri en nokkru sinni áður. Í tíð vinstri stjórnarinnar var unnið að mikilli almennri uppbyggingu í landinu. Þá voru framkvæmdar stórvirkjanir, sementsverksmiðjan var byggð, mörg ný fiskiskip voru keypt, og það ár var almennt meiri þátttaka framleiðslutækja í framleiðslustörfum en áður hafði þekkzt. Vinstri stjórnin fór ekki frá völdum vegna þess, að framleiðslan gengi laklega. Hún fór vegna þess, að ekki tókst samstaða um ráðstafanir í efnahagsmálum. Við Alþb: menn vildum ekki fallast á kröfu um kauplækkun.
Hæstv. félmrh., Emil Jónsson, fór alleinkennilega með staðreyndir um þróun verðlagsmálanna í tíð vinstri stjórnarinnar. Hann vildi jafnvel láta orð liggja að því, að á þeim tíma hefði verðlag hækkað eins mikið og í tíð núv. ríkisstj. Hvað er hið rétta í þessu? í ágústmánuði 1956, þegar vinstri stjórnin tók við, var vísitalan 186 stig. Í októbermánuði 1958, þegar hún lét af völdum, var vísitalan 217 stig. Hækkunin nam 31 stigi, sem jafngildir 151/2 stigi nú. En verðhækkunin í tíð viðreisnarstjórnarinnar hefur numið 84%. Þessi útreikningur hæstv. ráðh. var á svipaðan hátt og þegar hann skýrði frá því, hvernig miðað hefði hjá vinstri stjórninni að því að auka fiskiskipaflotann í landinu. Jú, þá reiknaði hann þannig, að hann taldi saman þau fiskiskip, sem komið höfðu til landsins á árum vinstri stjórnarinnar, en auðvitað voru skip, sem höfðu verið keypt eða samið um smíði á í tíð fyrrv. ríkisstj., því að það tekur yfirleitt 2–3 ár að fá fiskiskip byggð. En svo taldi hann suðvitað viðreisnarstjórninni til ágætis þau fiskiskip, sem vinstri stjórnin samdi um kaup á.
Hæstv. félmrh, virtist vera ánægður með þróunina í íbúðarhúsamálunum. Hann sagði, að lánin hjá húsnæðismálastjórn hefðu verið hækkuð álíka mikið og verðhækkun hefði orðið á byggingarkostnaði. Veit hæstv. ráðh, ekki, að meðalíbúð hefur hækkað í verði í tíð viðreisnarstjórnarinnar um 250 þús. kr., en lánveitingarnar hafa aðeins hækkað um 50 þús. kr. á íbúð? Í tíð vinstri stjórnarinnar var byggt meira af íbúðum en nokkurn tíma áður og nokkurn tíma síðar. Árið 1957 var lokið að fullu viti byggingu 935 íbúða í Reykjavík, en árið 1961 var lokið við aðeins 541 íbúð í Reykjavík og árið 1962 598, og þá voru helmingi færri íbúðir í byggingu heldur en árið 1957.
Hv. 4. þm. Vestf., Þorvaldur G. Kristjánsson, reyndi að telja mönnum trú um það, að horfið hefði verið í tíð viðreisnarstjórnarinnar algerlega frá styrkja- og uppbótakerfinu. Þetta er mikill misskilningur: Enn eru styrkir og uppbætur í fullum gangi í okkar hagkerfi. Útflutningsuppbætur á útfluttar landbúnaðarafurðir nema nokkuð á 2. hundrað millj. kr. Niðurgreiðslur á vörum í landinu nema yfir 300 millj. kr. á ári. Styrkir eru greiddir yfir 100 millj. kr. á ári til togaraútgerðarinnar, og vátrygging allra fiskiskipa er greidd með sérstökum hætti af ríkinu. Og á síðasta þingi vöru samþykktar sérstakar bætur bæði til almennra fiskverkunarstöðva, frystihúsa og fiskibáta.
Það er mesti misskilningur, að það hafi verið horfið frá styrkja- og uppbótakerfinu. Dýrðin í stefnu viðreisnarstjórnarinnar liggur í allt öðru að dómi Þorvalds G. Kristjánssonar og annarra viðreisnarmanna. Dýrðin liggur í því, að það hefur vænkazt nokkuð hagur milliliða óg gróðaaðila í landinu.
Hæstv. fjmrh, gerði hér alleinkennilega grein fyrir skattalækkunum sínum. Nú er hann farinn að miða skattalækkanir við þjóðarframleiðsluna á hverjum tíma. Nú á þessu ári verður sennilega mikil þjóðarframleiðsla. Samkv. því lækka skattar. Þessi viðmiðun er auðvitað alveg út í hött hjá hæstv. ráðh. Enginn maður lítur á skatta sína í þessu ljósi. Það, sem gildir fyrir menn, er, hvort tilsvarandi háar tekjur nú við þær tekjur, sem menn höfðu fyrir nokkrum árum, bera nú hærri eða lægri skatta. 100 þús. kr. tekjur 1958 samsvara 184 þús. kr. tekjum nú. Skattur af slíkum tekjum nú er miklum mun hærri en skattur af 100 þús. kr. tekjum 1958. Það er verðgildi peninganna, sem hér verður að leggjast til grundvallar.
Þessum umr. er nú að ljúka. Þær hafa af skiljanlegum ástæðum borið svip af því ástandi, sem nú ríkir í dýrtíðar- og kaupgjaldsmálum landsins. Um það verður ekki deilt, að dýrtíðin hefur ætt áfram síðustu mánuðina, og ekki heldur verður deilt um hitt, að innan nokkurra vikna falla allir kaupgjaldssamningar verkalýðsfélaga í landinu úr gildi. Það er staðreynd, að nú við þinglok standa málin þannig, að alger óvissa er ríkjandi um, hvort vinnufriður helzt í sumar eða á skella verkföll og framleiðslustöðvanir. Ríkisstj. þykist vera alsaklaus af því ástandi, sem ríkir í dýrtíðar- og kaupgjaldsmálum. Forsrh. eyðir svo að segja öllum ræðutíma sínum í þessum umr, til þess að reyna að sanna það, að hækkun kaupgjalds á s.l. ári hafi átt mestan þátt í aukningu dýrtíðarinnar. Hann játar þó, að margt annað hafi þar komið til. Erl. forsrh. láðist aðeins að geta þess, að þessar kauphækkanir á s.l. ári væru aðeins hluti af þeirri dýrtíð, sem áður var á skollin og ríkisstj. hans hafði séð um að koma fram.
Ríkisstj. reynir að koma sökinni af dýrtíðarþróuninni yfir á samtök launafólks í landinu. Frá samtökum launamanna á öll bölvunin að stafa. Þannig á að halda því fram, að öll verkalýðsfélög í landinu, öll félög iðnaðarmanna og samtök opinberra starfsmanna beri ábyrgðina á óheillaþróun dýrtíðarinnar. Þannig skipar ríkisstj. þessum fjölmennustu samtökum þjóðarinnar í andstöðufylkingu við sig og efnir síðan til linnulausrar styrjaldar við þau. Slík ríkisstj. á engan rétt til áframhaldandi valda í landinu. Stjórn hennar hlýtur að leiða til öngþveitis.
Glöggt dæmi um afstöðu ríkisstj. til samtaka launþeganna í landinu hefur verið að gerast hér á Alþingi síðustu daga. Ríkisstj. er að berja gegnum þingið staðfestingu á brbl. um gerðardóm í launamálum verkfræðinga. Margir tugir verkfræðinga hafa fyllt þinghúsið þessa dagana og jafnvel heilar nætur til þess að fá að heyra rök stjórnarþm. fyrir því, að nauðsynlegt sé að svipta verkfræðinga eina allra launþega í landinu samningsrétti um kjör sín og kaup. Sömu ráðh., sem tala sem sléttast og fallegast um réttsýni, sanngirni, lýðræði og félagsleg réttindi, já, og jafnvel um komandi tíma tæknimenningar, verkfræði og framleiðni, telja óhjákvæmilegt að neita félagssamtökum íslenzkra verkfræðinga um sama rétt og öll önnur stéttarsamtök hafa samkv. l. um stéttarfélög og vinnudeilur. Þeir sömu ráðh., sem ekkert finna athugavert við það að gera álagningu kaupmanna frjálsa og leyfa þeim að verðleggja sína vinnu eftir vild og græða allmyndarlega í sumum tilfellum, segja, að ekki komi til mála að leyfa verkfræðingum einu sinni að semja um sína vinnu. Þannig lendir ríkisstj. í styrjöld við þessa starfsstétt, með stórkostlegum erfiðleikum fyrir ýmsa opinhera aðila og einstaklinga. Þetta dæmi sýnir þann mikla mun, sem ríkisstj. gerir í afstöðu sinni gagnvart launafólki annars vegar og milliliðum og gróðamönnum hins vegar.
Þessar umr. hafa borið þess vott, að hæstv. ráðh. eru að verða uggandi um sinn hag. Þeir þykjast vera sakleysið sjálft og reyna að vera ósköp blíðir og elskulegir í málflutningi. Menntmrh., Gylfi Þ. Gíslason, sagðist ekki vilja taka þátt í rifrildi flokkanna um ágreiningsmál þeirra. Hann talaði aðeins um, hvernig góð ríkisstj. ætti að vera. Góð stjórn ætti t.d., sagði hann, að koma í veg fyrir skattsvik og leiðrétta það mesta misrétti, sem til væri í þjóðfélaginu. Þessi sami Gylfi gat þess auðvitað ekki, að hann og allt ríkisstjórnarliðið á Alþingi, og þar með talinn fjmrh, sjálfur, sem hér var að prédika um bætt skattasiðferði, hann gat þess ekki, að þessir aðilar væru nýbúnir að fella till. frá okkur Alþb.-mönnum hér á Alþingi um sérstakar ráðstafanir til þess að tryggja rétt framtöl.
Þá sagði menntmrh. í sinni bliðu og háttprúðu ræðu, að góð stjórn hlyti að tryggja öllum fjölskyldum í landinu eigið íbúðarhúsnæði. En hann minntist ekki á það, að nú gerist það erfiðara og erfiðara, að ekki sé sagt með öllu ókleift fyrir venjulegan launamann að eignast eigin íbúð. Hinn landsföðurlegi ræðutónn ráðh. kann að láta vel í eyrum sumra manna, en sá tónn gerir litla stoð á móti bláköldum veruleikanum og sjálfum stjórnarverkum ráðh.
Þessar umr. hafa leitt í ljós, að viðreisnarstefna ríkisstj. hefur gersamlega brugðizt, hún hefur leitt til óðaverðbólgu í landinu, að engu verður bjargað með gengislækkunaraðferðum, heldur ber að forðast slík bjargráð, að stjórnleysið í málefnum þjóðarbúskaparins leiðir til rangrar fjárfestingar og óhóflegrar eyðslu, að vaxtahækkunin er röng og leiðir aðeins af sér hækkandi verðlag, að hin gífurlega skatt- og tollheimta ríkisins stórmagnar dýrtíðina, að kenningin um það, að sjónarmið gróðans, sjónarmið gróðahyggjunnar eigi að ráða í framkvæmdum og rekstri, er stórháskaleg. Þessar umr. hafa undirstrikað þau sannindi, að þrátt fyrir einstakt góðæri til lands og sjávar, mikla framleiðslu, góða markaði og hækkandi útflutningsverð, þá hefur kaupmáttur tímakaups verkamanna og kaupmáttur launa yfirleitt farið minnkandi vegna verðbólgustefnu ríkisstj.
Enginn vafi er á því, að möguleikar þjóðarinnar til batnandi lífskjara eru stórkostlegir. Auðlindir landsins eru miklar, möguleikar til stóraukinnar framleiðslu blasa við, fiskimiðin við landið eru einstakt nægtabúr og landið er gott. Fullkominn útflutningsiðnaður, sem byggir á hráefnum sjávarútvegs og landbúnaðar, gæti á skömmum tíma margfaldað útflutningstekjur þjóðarinnar. Engin erlend stóriðja á Íslandi getur keppt við okkar eigin atvinnuvegi. Arðsemi þeirra er miklu meiri. En skilyrði þess, að hinir miklu möguleikar þjóðarinnar verði notaðir, eru, að íslenzkir hagsmunir og réttsýni ráði okkar gerðum. Þjóðin þarf aftur að búa ein í landi sínu og ráða ein málum sínum. Hinn erlendi her verður að víkja úr landinu og útlendingadekrinu verður að ljúka. Ríkisstj. landsins verður að láta íslenzka hagsmuni og þjóðarheiður sitja í fyrirrúmi, Ísland þarf að verða hlutlaust land aftur, og samstarf verður að takast með stjórnarvöldum landsins og vinnustéttunum í landinu. Verði slík stefna ofan á, eru bjartir tímar fram undan. — Góða nótt.