16.04.1964
Neðri deild: 79. fundur, 84. löggjafarþing.
Sjá dálk 939 í B-deild Alþingistíðinda. (613)
165. mál, ferðamál
Landbrh. (Ingólfur Jónsson):
Herra forseti. Frv. til l. um ferðamál er komið frá Ed. og var samþykkt þar með einni lítilli breytingu, sem reyndar má telja leiðréttingu við 5. gr., þar sem kveðið er ú um tryggingarfé, þegar veitt er leyfi til að reka ferðasktifstofu. Frv. er flutt til þess að koma heildarskipulagi á ferðamál á Íslandi, og meginbreyting frá því, sem nú hefur gilt, að Ferðaskrifstofa ríkisins hefur haft einkarétt til þess að taka á móti erlendum ferðamönnum og greiða fyrir þeim, þegar þeir hafa komið inn í landið. Með þessu frv. er lagt til, að þessi einkaréttur verði afnuminn og aðrar ferðaskrifstofur, sem opnaðar hafa verið, hafi þann rétt, sem Ferðaskrifstofan hafði ein áður, með því, eins og tekið er fram í 5. gr., að leyfi til rekstrar má því aðeins veita, að umsækjandi setji tryggingu, ekki lægri en 350 þús. kr. Það er enginn vafi á því, að enda þótt Ferðaskrifstofa ríkisins hafi að mörgu leyti innt sín störf vel af hendi, þá verður með þessum hætti greitt til muna betur fyrir ferðamönnum en áður hefur verið, þegar fleiri kraftar koma til. Og þess gerist þörf, því að ferðamannastraumurinn hefur vaxið talsvert undanfarin ár, og má segja, að hann hafi margfaldazt á síðustu 10 árum. Við teljum þó, að ferðamannastraumur til landsins þurfi að vera meiri, því að með því getur þjóðin fengið auknar gjaldeyristekjur, og þarf ekki langt að horfa til þess að vita, að ýmsar þjóðir hafa eins miklar tekjur af ferðamönnum og ýmsum öðrum atvinnugreinum í landinu. Á s.l. ári munu hafa verið um 60 millj. kr. gjaldeyristekjur af erlendum ferðamönnum, og vex það nokkuð frá ári til árs. Árið 1962 munu þessar tekjur hafa verið milli 50 og 60 millj. kr.
Það er enginn vafi á því, að Ísland hefur öll skilyrði til þess að verða ferðamannaland. Við höfum ýmislegt að bjóða, sem jafnvel aðrar þjóðir hafa ekki. Við teljum, að náttúrufegurð sé meiri hér en víðast hvar annars staðar, og við höfum jarðhitann, sem hefur vakið athygli útlendinga og talið er að gæti orðið til lækninga á ýmsan hátt. Sérfræðingar í heilbrigðismálum telja, að það megi nota jarðhitann til lækninga. Ég ætla nú ekki að fara út í það. En það er orðið ljóst, að útlendingar líta hýru auga á laxveiðiárnar og silungsveiðiárnar á Íslandi, og það er vitanlega ljóst, að það mun mörgum Íslendingi þykja þröngt fyrir dyrum, ef hann getur ekki komizt neins staðar að til veiða fyrir útlendingum. En þannig ætti það ekki að vera, þótt við Íslendingar fengjum gjaldeyristekjur af því að leigja útlendingum veiðiár, því að við höfum svo marga möguleika til þess að auka fiskiræktina í ám og vötnum, og það út af fyrir sig getur orðið stór atvinnugrein hjá okkur, ef við vinnum að því með festu og notum þá þekkingu og tækni, sem menn hafa nú orðið yfir að ráða í sambandi við fiskiræktina. Ég tel því, að enda þótt erlendir ferðamenn fengju hér rétt til veiða með því að borga vel fyrir það, þyrfti ekki að vísa Íslendingum frá. Og það er vitanlega tvennt í því. Það er náttúrlega sitthvað að leigja einum ákveðnum manni eða félagi erlendu á til margra ára eða láta borga hverju sinni ákveðið fyrir hverja stöng þann dag, sem í ána er farið, og ég teldi það vitanlega miklu heilbrigðara og eðlilegra, að leigan færi þannig fram, heldur en fiskivatnið sé leigt til margra ára í senn.
II. kafli þessa frv. fjallar um ferðamannaráð, og það er gert ráð fyrir, að samgmrh. skipi menn í ferðamannaráð til þriggja ára. Þetta ráð á að starfa án launa og verður skipað samkv. tilnefningu Eimskipafélags Íslands, Flugfélags Íslands, Loftleiða h/f, Ferðaskrifstofu ríkisins, Sambands veitinga- og gistihúsaeigenda og Samtaka íslenzkra ferðaskrifstofa. Ráðh. skipar formann án tilnefningar. Hlutverk ferðamálaráðs á að vera það að koma eðlilegri og heppilegri skipan á ferðamálin og vera ríkisstj. til leiðbeiningar í þeim efnum. Ráðið skal vinna að því að bæta úr gistihúsaskortinum í landinu og greiða fyrir því, eftir því sem við verður komið, að unnt sé að taka á móti vaxandi ferðamannafjölda.
III. kafli er um Ferðaskrifstofu ríkisins. Hún starfar áfram. Þótt einkarétturinn til þess að veita erlendum ferðamönnum móttöku sé af henni tekinn, þá starfar hún áfram eins og aðrar ferðaskrifstofur, en hefur auk þess það verkefni með höndum að halda uppi landkynningu, sem aðallega er í því fólgin að gefa út og prenta bæklinga og upplýsingapésa, sem er útbýtt víðs vegar um lönd, eins og menn hafa orðið varir við. Og leiðbeiningar allar skal Ferðaskrifstofan annast ókeypis, enda er nokkurt fé lagt árlega til landkynningar.
IV. kafli frv. fjallar um ferðamálasjóð, og er þá gert ráð fyrir að stofna ferðamálasjóð. Ríkissjóður skal árlega leggja sjóðnum til ekki lægri upphæð en 1 millj. kr. Þá er og gert ráð fyrir því, að sjóðurinn geti tekið allt að 20 millj. kr. lán með ábyrgð ríkissjóðs. Hlutverk ferðamálasjóðs er að standa undir byggingarkostnaði og gera það mögulegt að bæta úr gistihúsaskortinum, eftir því sem ferðamálaráð leggur til.
Frv. þetta skýrir sig annars að öðru leyti sjálft, og er óþarfi að halda langa ræðu um það. En það er alveg ljóst mál, að það er ekki síður nauðsynlegt fyrir okkur Íslendinga að hafa opin augu fyrir því um ferðamannastraum til landsins, ef unnt væri að auka hann, þá getur það út af fyrir sig verið einn þáttur í atvinnulífi þjóðarinnar og gjaldeyrisöflun. Og við getum að þessu leyti lært talsvert af okkar nágrönnum. Ég geri ráð fyrir því, að ef þetta frv. verður lögfest, þá megi telja það gott og farsælt spor í áttina til þess að koma eðlilegri og heilbrigðri skipan á þessi mál, sem af eðlilegum ástæðum hafa verið í molum að undanförnu. Það hefur vantað gistihús og aðstöðu til þess að taka á móti miklum ferðamannafjölda, en smám saman er bætt úr þessu. En eigi að síður er ljóst, að gistihús vantar, ekki aðeins hér í Reykjavík, aukið gistihúsapláss, heldur og kannske miklu fremur víðs vegar um landið. Með stofnun ferðamálasjóðs og ferðamálaráðs, sem hefur yfirsýn yfir þessi mál, ætti að verða greitt úr þessu að nokkru leyti, og reynslan ætti síðan að geta kennt okkur, á hvern hátt við gætum með heppilegu móti aukið við þá undirstöðu, sem lögð er með þessu frv. Og það er ekki aðeins það, að við getum fengið gjaldeyristekjur af ferðamönnum, eftir að þeir eru komnir inn í landið, með þeirri þjónustu, sem við veitum þeim, heldur hefur það ekki síður mikla þýðingu fyrir rekstur og starfsemi flugfélaganna okkar, að erlendir ferðamenn sæki okkur hingað heim, því að það er, eins og við vitum, ekki lítið atriði fyrir rekstur flugfélaganna, að ferðamannastraumurinn geti aukizt, og vöxtur þeirra er í rauninni undir því kominn, því að þótt Íslendingar ferðist tiltölulega mikið á milli landa, þá þarf ekki að gera ráð fyrir neinni aukningu á starfsemi flugfélaganna fyrir það eitt út af fyrir sig.
Herra forseti. Ég legg til, að frv. þessu verði að lokinni þessari 1. umr. vísað til 2. umr. og hv. samgmn.