10.11.1964
Neðri deild: 13. fundur, 85. löggjafarþing.
Sjá dálk 282 í C-deild Alþingistíðinda. (2419)
46. mál, jarðræktarlög
Flm. (Ágúst Þorvaldsson):
Herra forseti. Frv. þetta á þskj. 50 um breyt. á jarðræktarl., nr. 45 frá 1950, er flutt af mér og 6 öðrum þm. Framsfl. hér í þessari hv. d. Sams konar frv. var flutt á síðasta þingi, en fékk ekki afgreiðslu. Er það því endurflutt nú með þeirri breytingu einni, að framlag til framræslu er hækkað nokkuð.
Eins og kunnugt er, hafa framlög til þeirra framkvæmda í jarðrækt og húsabótum, sem taldar eru í frv., staðið í stað siðan 1959, en áður höfðu framlögin verið greidd samkv. vísitölu. Nú hafa siðan farið fram tvennar breytingar á skráningu hinnar íslenzku krónu til mjög mikillar lækkunar og dýrtíð og kostnaður víð framkvæmdir vaxið mjög mikið. Hluti sá, er framlög samkv. jarðræktarl. greiða raunverulega í kostnaðinum við framkvæmdirnar að jarðrækt og húsabótum, hefur af þessum ástæðum lækkað hlutfallslega mjög mikið og er orðinn í raun og veru mjög lítils virði fyrir þá, sem framkvæmdirnar gera, miðað við það, sem þó áður var.
Varðandi sjálfa túnræktina hefur þó talsvert verulega verið komið til móts við þá, sem minnstu túnin hafa, fyrst með því að láta þá, sem höfðu minna en 10 ha., hafa aukaframlag, og síðan hefur þetta mark verið hækkað tvívegis, fyrst í 15 ha. og svo í fyrra fært í 25 ha., og þýða þessar færslur á túnstærðartakmarkinu það, að fleiri ná nú í aukaframlagið en áður: Hins vegar ber á það að lita, að sífellt þarf bóndinn stærra og stærra tún og meiri framleiðslu til þess að geta notið nútíma þæginda og tækni og enn fremur til þess að hafa við hinni sífellt auknu dýrtíð. Það er þess vegna hin mesta nauðsyn að hækka hið almenna jarðræktarframlag, eins og gert er ráð fyrir í þessu frv., á allar framlagsskyldar framkvæmdir. Þetta er að mínum dómi nauðsynlegt a.m.k. af tveimur ástæðum. Það er í fyrsta lagi til að styðja bændur fjárhagslega við framkvæmdirnar og í öðru lagi til þess að reyna að koma í veg fyrir, að ræktun og umbætur í sveitunum dragist saman. Slíkt tel ég og við flm. þessa frv. að væri þjóðhagslega mjög hættulegt. Hér á landi munu vera um 90 þús. ha. ræktaðs lands. Það er talið, að hér séu um 6.000 bændur, sem ég hygg að sé þó heldur oftalið, en sé nú samt byggt á þessari bændatölu, koma 15 ha. ræktaðs lands á hvern bónda að meðaltali.
Nú er tala landsmanna um 187 þús. Það er þá tæplega 1 ræktaður ha. fyrir hverja 2 landsmenn. Eftir 40 ár er talið líklegt, að íbúar landsins verði nálægt 400 þús. Þá má að mínum dómi ekki vera búið að rækta minna til viðbótar því, sem nú er ræktað, en um 110 þús. ha., til þess að 2 menn verði um hvern ræktaðan ha. Það þýðir, að það þarf að rækta til jafnaðar nálægt 3 þús. ha. á ári, til þess að það sé líklegt, að þörf þjóðarinnar fyrir kjöt og mjólk verði fullnægt um næstu aldamót. Ég tel hins vegar, að hér þurfi þó að setja markið allmiklu hærra á þessu sviði, svo að þjóðin geti flutt út mikið af landbúnaðarafurðum, kjöti og skinnum, ull og ullarvörum og ýmsu fleiru, því að ég er sannfærður um, að markaður eykst fyrir þessar afurðir og verð hækkar í næstu framtíð. Með vaxandi fólksfjölda í heiminum, er ekkert annað líklegra, en að svo verði.
Kindakjötsframleiðsla okkar var á s.l. ári, árinu 1963, 12.201 tonn og er það nálægt 65 kg á hvern mann í landinu. Ef þessi framleiðsla stendur í stað, t.d. þetta tímabil fram að næstu aldamótum, þá yrði framleiðslan á hvern mann komin niður í 30 kg um næstu aldamót, miðað við þá íbúafjölgun, sem ég gat um að áætluð væri á þessu tímabili. Á s.l. ári er talið, að öll mjólkurframleiðslan hafi verið 1131/2 millj. kg á landinu. Og það koma þá á hvern íbúa um 605 kg. reiknast mér til. Ef stöðnun kæmi í mjólkurframleiðsluna, yrði meðaltalið á íbúa eftir 40 ár orðið um 280 kg.
Ég veit, að það vex ýmsum í augum sú landbúnaðarframleiðsla, sem hér er nú umfram neyzlu þjóðarinnar og það kostar talsvert fyrir ríkissjóð að bæta upp verðið á því, sem út er flutt. Á árinu 1963 voru flutt út 429 tonn af mjólkurdufti og rúmlega 300 tonn af kaseini eða sem svarar því, að afgangs hafi verið til neyzlu hvers íbúa í landinu um 4 kg samanlagt af hvorri tveggja þessari vöru. Af frystu og söltuðu kindakjöti voru flutt út úr landinu 1963 3.113 tonn. Það svarar til þess, að afgangs hafi verið til neyzlu hvers íbúa 16–17 kg. Þegar litið er á það, að alltaf geta komið ár, sem vegna grasleysis eða ótíðar geta dregið mjög úr framleiðslunni, þá má segja, að afgangur þessara vara, sem ég hef hér nefnt, kindakjöts og mjólkurvara, sem fluttar eru út úr landinu, sé ekki meiri en svo, að tæpara megi í raun og veru ekki standa um framleiðsluna, að hún sé nóg, ef árferði verður undir meðallagi og því megum við vissulega alltaf eiga von á. Það hafa alltaf þótt sjálfsögð hyggindi hjá hverjum manni að vera vel birgur af því, sem nauðsynlegt er til fæðu, þegar út af kann að bera um tíðarfar eða aðdráttarmöguleika. Mér finnst, að slíkt sjónarmið þurfi að hafa varðandi landbúnaðinn, að hann sé efldur svo, að hann sé jafnan fær um það, þótt árferði sé ekki gott, að sjá þjóðinni fyrir og fullnægja þörfum hennar á sem flestum sviðum í matvælaframleiðslunni. Mér finnst, að þing og stjórn megi aldrei gleyma þeim atvinnuvegi, sem veitir þjóðinni möguleika til þess að búa í landinu, en það er hér eins og annars staðar landbúnaðurinn. Án hans væri hér ekkert öryggi fyrir þjóðina og í raun og veru væri landið þá ekki byggilegt, ef við hefðum ekki allblómlegan landbúnað. Ræktun landsins er þess vegna lífsspursmál fyrir búsetu þjóðarinnar í landi sín, og það má aldrei slá slöku við þann þátt í atvinnulífinu og það er lítill skaði að mínum dómi, þó að framleitt sé eitthvað meira, en þjóðin þarf í góðum árum eða auðvelt væri að selja úr landinu. Hitt væri verra, ef afurðirnar vantaði. Mér finnst betra,. að nokkuð sé afgangs, jafnvel þó að þurfi að selja það úr landi fyrir lægra verð, en þyrfti upp í framleiðslukostnaðinn. Ég hygg þess vegna, að það sé skynsamlegasta stefnan í landbúnaðarmálum hér hjá okkur að hlynna að svipuðu búskaparformi og því, sem hér hefur verið. Ég á hér við það, að búin séu rekin af sjálfstæðum bændum, sem ýmist njóta aðstoðar fjölskyldu sinnar við búskapinn eða þá hafa að einhverju leyti aðkeypta aðstoð vinnuafls, þegar því er að skipta. Eða þá enn fremur, að bú séu rekin á félagslegum grundvelli af þeim, er komið hafa sér saman um slíkt fyrirkomulag, eins og ég veit að dálítið hefur tíðkazt hér upp á síðkastið, og ég hef kunnugleika á því, að það hefur gefizt vel, þar sem fólk hefur verið samhent um slíka hluti.
Eitthvert það auðveldasta og eðlilegasta form til stuðnings af hálfu hins opinbera við bændur og landbúnað er einmitt það að veita fjárframlög við ræktunina og byggingarnar í sveitunum og fyrirgreiðslu um hentug peningalán til slíkra framkvæmda og þá ekki síður til þess að hjálpa með fjárhagslegum stuðningi, eftir því sem með þarf, ungu fólki til þess að stofna bú í sveit. En fátt mun landbúnaðinum nauðsynlegra nú, eins og sakir standa, en einmitt það, að frumbýlingar fái nauðsynlega hjálp, því að síðan tæknin kom til sögunnar með öll hin dýru tæki, sem nú þarf til búskaparins og einnig síðan dýrtíðin og fjármagnskostnaðurinn óx svo sem raun ber vitni, þá er ungu fólki næstum ómögulegt að hefja búskap í sveit, nema þeim fáu, sem eru svo heppnir að erfa jörð og bú eða fá slíkt gefins, en því miður eru nú fáir, sem verða fyrir slíkum höppum.
Fjárframlögin, sem hið opinbera veitir til stuðnings við jarðræktina og byggingarnar í sveitunum, eru alveg eins í þágu hins almenna borgara í landinu að mínum dómi eins og bóndans, sem umbæturnar gerir og við framlagi ríkisins tekur, því að það hjálpar til þess að tryggja framleiðslu nauðsynlegrar og hollrar vöru, sem allir þurfa á að halda og framlagið af hálfu ríkisins styður einnig að hóflegu verðlagi á vörunni, en þess njóta svo allir landsmenn. Ég tel þess vegna, að Alþingi og ríkisvald eigi að hafa þá stefnu í landbúnaðarmálum m.a. að veita allríflega aðstoð við jarðrækt og aðra þá þætti í starfi bænda, sem miða að aukinni og bættri framleiðslu. Það frv., sem hér er á ferðinni, miðar að slíku og ég tel, að þær breytingar, sem það gerir ráð fyrir á framlaginu til stuðnings við bændur, séu þær miðaðar við allar þær kröfur, sem nú eru yfirleitt gerðar á öllum sviðum til ríkisins, þá séu þær mjög hóflegar og alls ekki of háar. Við flm. þessa frv. teljum það fyrirkomulag úrelt orðið að miða framlögin við einingar, eins og gert var og ákveðna krónutölu, þar sem verðlagið, eins og við vitum og gengi peninganna hefur verið og er í raun og veru mjög óstöðugt á yfirstandandi tímum. Við teljum þess vegna alveg sjálfsagt að breyta þessu í það horf, sem frv. þetta gerir ráð fyrir, í ákveðinn hluta af kostnaði framkvæmdanna.
Leiðbeiningarstörf eru alls staðar aukin mjög hvarvetna hjá bændum meðal annarra þjóða og talin landbúnaði og bændunum sjálfum mjög þýðingarmikil nú á þessum tímum vísinda og tækni og þess vegna til slíkra leiðbeiningastarfa varið miklu fé alls staðar af hálfu hins opinbera. Það er enginn vafi á því, að þessi störf er mjög nauðsynlegt að stórauka hér hjá okkur og ég veit, að bændur eru mjög áhugasamir um slíkt. En félagssamtök þeirra, búnaðarsamböndin, eru mjög fjárvana. Það er því mikil nauðsyn, að ríkið komi hér meira við sögu með aukinni þátttöku í launagreiðslum og ferðakostnaði héraðsráðunautanna, en hingað til hefur verið gert. 1. gr. frv. er um slíka aukningu á framlögum hins opinbera til þessara mála.
Ég sé ekki þörf á því að rekja efni frv. nánar en ég hef gert hér með þessum fáu orðum, því að það skýrir sig sjálft og er mjög einfalt til skilnings og enn fremur vísa ég til frekari athugunar í grg., sem fylgir frv.
Herra forseti. Ég sé ekki ástæðu til að hafa þessi orð fleiri að sinni og leyfi mér að leggja til, að frv. verði að þessari umr. lokinni vísað til 2. umr. og landbn.