21.12.1964
Sameinað þing: 21. fundur, 85. löggjafarþing.
Sjá dálk 582 í B-deild Alþingistíðinda. (382)
1. mál, fjárlög 1965
Frsm. meiri hl. (Jón Árnason):
Herra forseti. Við 2. umr. var gerð grein fyrir því, að enn væru hjá n. nokkur mál og erindi, sem eftir væri að ganga frá og gera till. um. Þá gat ég þess einnig, eins og fram kom í nál. meiri hl. n., að enn væru til athugunar tekjuliðir frv.; m.a. með hliðsjón af því, hvort unnt væri að mæta stórauknum greiðslum úr ríkíssjóði til niðurgreiðslna á vöruverði innanlands, um leið og gera þyrfti ráðstafanir til að jafna þann greiðsluhalla, sem þá þegar var orðinn á fjárlagafrv. Öll þessu atriði voru þá til athugunar hjá hæstv. ríkisstj., en till. hennar hér um hafa nú undanfarna daga verið hér til umr. í báðum hv. þd.
Það mátti öllum hv. alþm. vera augljóst, að ef áfram yrði haldið á þeirri braut, sem mörkuð var í júnísamkomulaginu, þ.e.a.s. að halda sem mest niðri framfærsluvísitölunni með það fyrir augum, að jafnvægi í kaupgjaldsmálum héldist, varð ekki hjá því komizt að auka allmikið niðurgreiðslur á vöruverði innanlands úr ríkissjóði umfram það, sem fjárlagafrv. gerir ráð fyrir. Verði frv. ríkisstj. um hækkun söluskattsins um 2% samþ., má gera ráð fyrir, að töluliður 8 í 2. gr. frv. hækki um 245 millj. 100 þús. kr. Þá hefur ríkisstj. ákveðið að nota heimild og hækka leyfisgjald af bifreiðum og bifhjólum um 25%. Er sú breyting talin hækka tekjur á þessum lið um 28 millj. kr. Þá hefur farið fram frekari endurskoðun á öðrum tekjuliðum frv. Hefur n. fengið nýjar upplýsingar frá forstöðumanni Efnahagsstofnunarinnar, Jónasi Haralz, og með hliðsjón af þeim leggur meiri hl. n. til, að 2. tölul. 2. gr., aðflutningsgjöld, hækki um 36 millj. frá frv. Þar af fara til jöfnunarsjóðs sveitarfélaga 5% eða 1 millj. 800 þús. kr. Hækkar því liðurinn nettó um 34 millj. og 200 þús. kr. Þá er 10. liðurinn, umboðsþóknun og gengismunur gjaldeyrisbankanna, hækkaður um 3 millj. kr. Samtals hækka þá tekjuliðir 2. gr. frv., verði þessar till. samþ., um 310 millj. 300 þús. kr.
Ég mun þá gera nokkra grein fyrir þeim till., sem n. flytur sameiginlega og eru á gjaldabálki frv. Við 7. gr. er lagt til, að liðurinn „vextir af innlendum lánum“ hækki um 837 500 kr. Er það vegna nýrrar lántöku til byggingar menntaskólans í Reykjavík, sem ríkissjóður tók, eftir að gengið var frá fjárlagafrv., og því nauðsynlegt að taka tillit til.
Við 11. gr. leggur n. til, að gerðar verði nokkrar breytingar. Við 11. gr. A, 10. tölul., er lagt til, að undirliðirnir, sem merktir eru bókstöfunum c—o, að báðum liðunum meðtöldum, verði sameinaðir í einn lið, er orðist þannig: Til löggæzlu vegna sérstakra aðstæðna, sbr. 4, gr. 1. nr. 59/1963. Er lagt til, að upphæðin verði 1.3 millj. kr., en það er hækkun um 45 þús. kr. umfram það, sem nú er samtals í þessum liðum frv. — Við 11. gr. A, 11. tölul., er lagt til, að komi nýr liður: viðhaldskostnaður við fangahúsið í Reykjavík 300 þús. kr. Reykjavíkurborg greiðir helming, svo að hækkunin verður raunverulega 150 þús. — Til vinnuhælisins að Litla-Hrauni. er lagt til, að launaliðurinn hækki um 200 þús. kr. Er hér um leiðréttingu að ræða. — 11. gr. A, 12. tölul., bygging fangahúsa, lagt er til, að liðurinn hækki um 200 þús. kr. Samkv. bréfi, sem n. barst frá dómsmrn., er talið, að eftirtalin fangahús séu í byggingu eða verði byggð á næsta ári, þ. e. á Húsavík og á Sauðárkróki auk Patreksfjarðar, eins og fram kom við 2. umr. málsins. — Fyrir n. lágu erindi frá Stórstúku Íslands, áfengisvarnaráði, einstaklingum og félagasamtökum um fjárbeiðnir til eflingar bindindisstarfsemi í landinu. Bæði Stórstúkan og áfengisvarnaráð lögðu á það áherzlu að fá aukna fjárveitingu í því skyni, að unnt væri að ráða 1—2 nýja erindreka til þess að hafa á hendi erindisrekstur fyrir bindindismálin. N. leggur til, að þessu mikilsverða málefni og óskum fyrrnefndra aðila verði mætt með því að hækka framlag til áfengisvarnaráðs um 250 þús. kr. og byggingarstyrkur til templarahallar verði 500 þús. kr.
Þá er lagt til, að á 13. gr. A, liðurinn III, til að halda uppi byggð og gistingu handa ferðamönnum, hækki um 30 þús. kr. — Til flugmála er lagt til, að hækkaður verði til flugumferðarstjórnar á Reykjavíkurflugvelli d-liðurinn, annar kostnaður, um 382 þús. Er hér um leiðréttingu að ræða og nauðsynlega hækkun. — Til Ferðaskrifstofu ríkisins er lagt til, að d-liður, annar kostnaður, hækki um 200 þús. kr., og til sama vegna þátttöku Íslendinga í sameiginlegri landkynningarstarfsemi Norðurlandaþjóða hækkar um 107 500 kr. Er það sú upphæð, sem kemur í hlut Íslendinga að greiða. — Til lagfæringar og fegrunar á hverasvæðinu í Hveragerði er lagt til að veittar verði 200 þús. kr. Hér er um landareign ríkisins að ræða. Er ekki talið vansalaust af hálfu þess opinbera, ef ekki verður bætt úr frá því, sem nú á sér stað, enda er hér um að ræða þann stað á landinu, sem hvað flestir erlendir ferðamenn heimsækja á hverju ári.
Til reiknistofu háskólans er lagt til að veittar verði 1 752 000 kr. Er hér um að ræða þá upphæð, sem á vantar, að gjöf Framkvæmdabanka Íslands nægi til kaupa á rafeindareiknivél þeirri, sem háskólinn hefur keypt og hin myndarlega gjöf Framkvæmdabankans var miðuð við. — Þá er lagt til, að liðurinn til styrktar íslenzkum námsmönnum hækki samtals um 1 842 305 kr. En heildarupphæðinni er nú lagt til að verði skipt þannig, að inn kemur nýr liður, fimm ára styrkir, að upphæð 1 millj, og 400 þús. kr. — 10 þús. kr. hækkun til rekstrar tannlæknaskólans er leiðrétting vegna misritunar. —- Til handíðaskólans hækkar liðurinn „annar kostnaður“ um 20 þús. kr. — Þá koma næst tvær leiðréttingar varðandi framlag til skóla og íþróttahúsa, sem eru í byggingu. Nemur sú upphæð samtals ?05 þús. kr. Skiptingu á fjárveitingu á milli staða varðandi framlög til nýrra skólahúsa og skólastjóraíbúða var ekki lokið fyrir 2. umr. Á þskj. 201, á bls. 2, eru till. n. hér um. Ég sé ekki ástæðu til að lesa upp nöfn einstakra skólahúsa eða upphæðir til þeirra, en leyfi mér að vísa til þess, sem fram kemur á þskj. Þær breyt., sem um er að ræða á þessum liðum frv. til hækkunar, eru: til barnaskólahúsa 80 þús. kr., til gagnfræða- og héraðsskólahúsa 165 þús. kr. — Í fjárlfrv. er á 14. gr. A, XLI. liðurinn: yfirvinna fastra kennara o. fl., að upphæð 10 millj. kr. Sama upphæð er einnig í gildandi fjárl. Upphæð þessi var sett inn í fjárl. 1964 vegna sérstakra samninga í framhaldi af kjaradómi og þá aðeins hugsuð í eitt skipti. Verulegur hluti af því, sem hér um ræðir, er að álíti n. þegar kominn inn í rekstrarliði skólanna. Leggur því n. til, að fjárveiting þessi lækki um 8 millj. kr., eins og fram kemur á þskj. 203.
Þá eru till. n. um, að upp verði teknir nokkrir nýir liðir á 14. gr. A: Til Frjálsíþróttasambands Íslands vegna kostnaðar við landskeppni 50 þús. kr. Til Nýja stúdentagarðsins, viðhaldskostnaður, 1 millj. kr. Telur stjórn stúdentagarðanna brýna þörf á mjög kostnaðarsömum framkvæmdum og endurbótum á Nýja stúdentagarðinum, og er talið, að öllu viðhaldi hússins sé mjög ábótavant.
14. gr. B. Lagt er til að hækka lítið eitt framlag til Þjóðræknisfélags Íslendinga, eða um 12 þús. kr. — Til varðveizlu gamalla húsa á Ísafirði er till. um 150 þús. kr. Þessi hús, sem hér um ræðir, er talið að séu með elztu húsum í landinu. Er nú ákveðið, að a.m.k. eitt þeirra verði að rífa og flytja á næsta ári. Með hliðsjón af því hefur nefndin fallizt á að gera tillögu um umrædda fjárveitingu. — Til Hólafélagsins er till. um 25 þús. kr. styrk. — Þá er lagt til, að samþykkt verði 1 millj. kr. fjárveiting til amtsbókasafnsins á Akureyri. Er það í því skyni, að þar verði unnt að varðveita bókasafn Davíðs Stefánssonar skálds í sérstökum salarkynnum, ef Akureyrarbær ákveður að kaupa safnið.
Á 15. gr. er einn nýr liður, til vatnsveitu í Skálholti 200 þús. kr.
Þá eru nokkrar brtt. við 16. gr. A. Kemur þar fyrst till. um 50 þús. kr. til tilraunaráðs búfjárræktar. — Þá eru leiðréttingar á milli stofnlánadeildar landbúnaðarins og jarðræktartilrauna vegna stofnkostnaðar, að upphæð 150 þús. kr. Hér er aðeins um tilfærslu á upphæð að ræða.
Þá koma næst till. n. um skiptingu á fé til fyrirhleðslna, en sá liður frv. hafði ekki fengið afgreiðslu fyrir 2. umr. Ástæðan fyrir því var m.a. sú, að fyrir n. lágu nú fleiri erindi um fjárbeiðnir í þessu skyni en áður hefur átt sér stað. Hér er um mál að ræða, sem n. er nokkur vandi á höndum með að leysa á raunhæfan hátt. Í sumum tilfellum stendur svo á, að ekki eru fyrir hendi nægar upplýsingar um heildarkostnað og enn fremur ekki nægar upplýsingar um atriði, sem miklu máli skipta, eins og t.d. það, að með fyrirhleðslu á einum stað getur það leitt af sér, að umrætt vatnsfall beinist að öðru landi og valdi þar skemmdum, sem jafngildi því, sem bætt hefur verið. Um öll þessi mál hefur fjvn. leitað, eins og vant er, umsagnar vegamálastjóra og óskað tillagna frá honum. Í álíti vegamálastjóra frá 24. nóv. s.l. kemur m.a. eftirfarandi fram: „Beiðnir um fé til varnar landbroti af völdum straumvatna fara vaxandi með ári hverju og er það eðlileg afleiðing aukinnar ræktunar. Þar sem fé til fyrirhleðslna er eðlilega nokkuð takmarkað, verður tæpast hjá því komizt framvegis að fá umsögn sérfróðra manna um ræktun og þúskap um hvert einstakt mál af þessu tagi, svo að fá megi hlutlægt mat á þeim verðmætum, sem verið er að bjarga. Verkfræðingar vegagerðarinnar hafa ekki slíka sérþekkingu, og virðist eðlilegt, að ráðunautar Búnaðarfélags Íslands verði þar til kvaddir.“ Um tillögur n. varðandi skiptingu á fé til fyrirhleðslna vil ég að öðru leyti leyfa mér að vísa til þess, sem fram kemur á þskj. 201, og tel ekki ástæðu til þess að lesa upp einstakar fjárveitingar.
Heildarupphæðin er samkv. tillögu n. sú sama sem nú er í frv.
Til veiðimálaskrifstofunnar er lagt til að hækka liðinn „annan kostnað“ um 50 þús. kr. — Til Landssambands hestamanna er lagt til að hækka um 75 þús. kr.
Þá er á 16. gr. A, tölul. 42, stafl. j, till. um, að liðurinn orðist eins og þar segir: Ný skólahús, greiðsluár 1964—68. Þetta er leiðrétting frá því, sem er í frv., en þar segir, að greiðslutíminn sé 1965—69. Fjárveitingar þessar eru í framhaldi af því, sem samþykkt var á s.l. ári, en ekki um nýja áfanga að ræða. Talið er, að samkv. þessum tillögum n. verði mögulegt að halda á eðlilegan hátt áfram framkvæmdum við þær byggingar, sem hér um ræðir. N. leggur því til, að þessi liður verði lækkaður um 2 millj. kr. núna, verði 2 millj. kr. lægri en till. n. voru á þskj. 148.
Á 16. gr. B, til Fiskifélags Íslands, er till. um 100 þús. kr. hækkun. — Þá er till. um 150 þús. kr. fjárveitingu til greiðslu kostnaðar við athugun á hávaða í járnskrúfum fiskiskipa. Hér er um vandamál að ræða, sem þó er talið mögulegt að ráða bót á. Ýmsar athuganir eða rannsóknir, sem gera verður í þessu sambandi, verða án efa allkostnaðarsamar. Í bréfi frá Landssambandi ísl. útvegsmanna, sem n. barst um mál þetta, er talið hugsanlegt, að fiskimálasjóður mundi einnig veita nokkurt fé í þessu sama skyni. Væri þá e.t.v. eðlilegt, að sú framkvæmd, sem hér ætti sér stað, færi fram undir eftirliti fiskimálasjóðs. Hér er um vandamál að ræða, sem fyrst og fremst snertir aðgerðir á síldveiðiflotanum.
Til iðnskólans í Reykjavík er lagt til, að fjárveiting til byggingar skólans hækki um 1 millj. kr. — Enn fremur er lagt til, að upp verði tekinn nýr liður, styrkur til byggingar iðnskóla í Hafnarfirði 1 125 000 kr. — Þá er lagt til, að hækkað verði framlag til Samvinnuskólans í Bifröst um 230 þús. kr.
Á 17. gr. eru till. um nokkrar breytingar. Er þar lagt til, að liðurinn til orlofsheimila verkalýðssamtaka hækki um 1 millj. kr. — Til starfskvennaskóla Sumargjafar er lagt til, að hann hækki um 50 þús. kr. — Til neytendasamtakanna er till. um 50 þús. kr. hækkun. — Til Æskulýðssambands Íslands til hjálpar þróunarlöndunum er till. um 75 þús. kr. — Byggingarstyrkur til Barðstrendingafélagsins vegna framkvæmdanna í Bjarkarlundi er lagt til að verði 75 þús. kr.
Við 18. gr. gerir n. till. um allmargar breyt., svo sem venjulegt er. Alls eru þar till. til hækkunar, sem nema um 240 þús. kr. Að öðru leyti vísast til þess, sem er á þskj. 201.
Á 19. gr. eru till, n. um breyt., sem hér segir: Til niðurgreiðslna á vöruverði innanlands, liðurinn hækkar um 207 millj. Til uppbóta á útfluttar landbúnaðarvörur er till. n. um lækkun, sem nemur 5 millj. kr. Er það með hliðsjón af þeim upplýsingum, sem n. fékk hjá forstöðumanni Efnahagsstofnunarinnar, Jónasi Haralz, en hann telur, að rétt sé að miða við þá upphæð, sem hér er lagt til. — Þá er till. um, að inn komi nýr liður: Hækkun útgjalda vegna áætlaðrar 3% launahækkunar, og nemur sú upphæð 42 millj. kr.
Á 20. gr. er lagt til, að liðurinn „afborganir lána ríkissjóðs“ hækki um 833 334 kr. Upphæð þessi er í sambandi við lán þau, sem ég áður hef minnzt á til byggingar menntaskólans í Reykjavík. — Þá er till. um 1 millj. kr. fjárveitingu til byggingar ketilhúss o. fl. við Kleppsspítalann. Er þessi fjárveiting til þess, að unnt verði að hulda áfram með þær framkvæmdir, sem byrjað var á nú í sumar og talið er óhjákvæmilegt að haldið verði áfram með. Eins og ég gat sérstaklega um við 2. umr. málsins, kynnti fjvn. sér mál þetta á síðasta ári, og leggur hún einróma til, að þessi fjárveiting verði samþykkt. — Til byggingar nemendabústaðar við menntaskólann á Laugarvatni er nýr liður, að upphæð 2 millj. kr. — Til embættisbústaða héraðsdómara er till. um 500 þús. kr. hækkun á þeim lið. — Til kaupa á jörðinni Mávahlíð í Lundarreykjadal er till. um 200 þús. kr. fjárveitingu. Talið er nauðsynlegt, að fjárræktarbúið á Hesti eignist jörð þessa, en lönd jarðanna liggja saman. — Þá er lagt til að taka inn nýjan lið: Tækniskólinn, stofnkostnaður 1 millj. kr.
Á 22. gr. eru tillögur um eftirtalda nýja liði: Að kaupa jörðina Mávahlið í Lundarreykjadal fyrir fjárræktarbúið að Hesti. — Að kaupa Nesstofu og Viðeyjarstofu ásamt hæfilegri lóð. –Að greiða allt að 75 þús. kr. til endurbóta á byggðasafni að Hnjóti, Rauðasandshreppi. –Að verja allt að 2 1/2 millj. kr. til þátttöku í stofnkostnaði og rekstri sölumiðstöðvar í London fyrir íslenzkar matvörur. — Að endurgreiða Eiríki Bjarnasyni veitingamanni í Hveragerði aðflutningsgjöld af sýningarvélasamstæðu. –Að endurgreiða aðflutningsgjöld af kvikmyndasýningarvélum fyrir samkomuhús í kauptúnum með innán við 600 íbúa, þó ekki nema af einni vélasamstæðu á hverjum stað. — Að selja þrjár lóðir undir geymsluskálum Vegagerðar ríkisins á Selfossi, ef viðunandi boð fæst, eða hafa á þeim makaskipti, ef betur þætti henta, enda verði andvirði lóðanna varið til þess að afla hentugra lands undir skálana á Selfossi eða í næsta nágrenni.
Þá er að lokum till. frá meiri hl. fjvn. á þskj. 204 um að fresta til ársins 1966 verklegum framkvæmdum ríkisins, sem fé er veitt til í fjárlögum fyrir árið 1965. Sama gildir um greiðslu framlaga. til annarra aðila, sem ákveðin eru í fjárlögum 1965. Hér er um sömu ákvæði að ræða og í gildi voru á yfirstandandi ári.
Verði tillögur fjvn., sem hún flytur sameiginlega á þskj. 201 og 203, og tillögur meiri hl. n. á þskj. 202, samþ., hækka tekjuliðir frv. um 310 millj. og 300 þús. kr. og gjaldabálkur frv. um 251 473 571 kr. Heildarniðurstöður fjárlagafrv. eru því þær, að á rekstraryfirliti frv. eru tekjur samtals 3 523 085 000 og gjöld samtals 3 301 833 764 kr. Rekstrarafgangur verður því 221 251 236 kr. Á sjóðsyfirliti er teknamegin
3 529 185 000 kr. og á gjaldaliðum 3 512 107 932 kr., eða greiðsluafgangur 17 077 068 kr.
Ég hef nú lokið við að gera grein fyrir tillögum meiri hl. fjvn. við þessa umr. og till., sem n. flytur sameiginlega, og legg til, að þær verði samþykktar.