16.11.1964
Neðri deild: 15. fundur, 85. löggjafarþing.
Sjá dálk 63 í B-deild Alþingistíðinda. (56)
58. mál, innlent lán
Einar Ágústsson:
Herra forseti. Ég ætla ekki að lengja þessar umr. neitt, því að eins og ég sagði í upphafi máls míns áðan, þá gefst mér tækifæri til þess að taka þátt í afgreiðslu málsins í þeirri n., sem það væntanlega fer til. En ég taldi þó sjálfsagt, áður en 1. umr. lýkur, að ég kæmi hingað og þakkaði hæstv. fjmrh. fyrir þær upplýsingar, sem hann gaf í tilefni af þeim fyrirspurnum, sem ég beindi áðan til hans.
Ég fagna því, að verðtrygging sparifjár skuli vera í athugun og að vilji skuli vera fyrir hendi hjá hæstv. ríkisstj. til þess að hrinda því nauðsynjamáli í framkvæmd. Ég tek undir það, sem hæstv. fjmrh. sagði, og það hefur mér alltaf verið ljóst, að það væri ekki einfalt mál að koma þeirri verðtryggingu á og að það þyrfti nokkurn aðdraganda. En því lengur sem það dregst, því bagalegra er það fyrir þá, sem þurfa á þessari breytingu að halda, og viðfangsefnið verður að sjálfsögðu ekkert auðveldara fyrir það, þó að það sé látið bíða, því að alltaf er haldið áfram að lána út sparifé bankanna með sömu kjörum, sem tíðkazt hafa og lög leyfa.
Ég fellst fyllilega á það, sem hæstv. fjmrh. sagði, að það er útilokað fyrir innlánsstofnanirnar að taka á sig þá áhættu, sem fylgir því að verðtryggja spariféð í því verðbólguástandi, sem nú ríkir, og þess vegna sé trúlega ekki um annað að ræða en að útlán verði einnig vísitölubundin eða þá að ríkissjóður með einhverjum hætti komi þarna til að brúa þetta bil. Þetta hefur mér alltaf verið ljóst og að á þessu eru vandkvæði, m.a. vegna þess, að sparifé bankanna er nú lánað, sumt til nokkuð langs tíma, án þess að þessi ákvæði séu fyrir hendi. En ég tel, að málið sé það mikils vert, að á þessu verði að finna lausn, og ég trúi ekki öðru en hana sé hægt að finna, og ég fagna því, eins og ég sagði, að hæstv. ríkisstj. skuli nú hafa fullan hug á því að hrinda þessu máli í framkvæmd.
Þá vil ég lýsa ánægju minni yfir þeirri yfirlýsingu hæstv. fjmrh., að ekki komi til mála, að Seðlabankinn noti heimild þá, sem honum var fengin með l. í vor, til þess að gefa út gengistryggð skuldabréf, a.m.k. ekki meðan útboð þessara skuldabréfa fari fram. Það er þó alltaf nokkurs virði að mega ekki eiga von á því til viðbótar alveg strax. En eins og ég tók skýrt fram hér í vor, þá tel ég, að það sé mjög vafasamt að fá einum aðila þessa heimild og að það geri samkeppnisaðstöðu hinna lánsstofnananna mjög örðuga og hljóti að draga úr því sparifé, sem þær hafa til umráða, og þannig að gera þeim ókleifara en nú er að gegna hlutverki því, sem þeim er falið, flestum með lögum frá Alþingi.
Aftur á móti var ég ekki eins ánægður með það svar, sem hæstv. fjmrh: gaf viðvíkjandi þeirri fyrirspurn, hvort farið yrði fram á áframhald samninganna um 10% af innstæðuaukningunni. Ég er mjög óánægður yfir því, að hæstv. ráðh. skyldi ekki treysta sér til þess að lýsa því hér yfir, að ekki yrði farið fram á þessa samninga, og ég er það sérstaklega vegna þess, að mér fannst, að þegar viðskmrn. eða bankamrh. sendi viðskiptabönkunum þessi tilmæli nú í vor, þá væri það tekið fram, að það yrði í síðasta sinn, það væri aðeins að þessu sinni til þess að ljúka þeim framkvæmdum, sem ráðgerðar hefðu verið í framkvæmdaáætluninni, og að það mundi ekki leita til bankanna með sams konar erindi aftur, a.m.k. ekki alveg strax. Það eru því vonbrigði fyrir mig að heyra það, að ekkert sé hægt að segja um það á þessu stigi, hvort enn á ný til viðbótar öllum þeim álögum og þrengingum, sem viðskiptabönkunum eru settar héðan af hv. Alþingi nú æ ofan í æ, þá skuli það a.m.k. ekki vera útilokað, svo að ekki sé meira sagt, að viðskiptabankarnir eigi von á sams konar tilmælum og við höfum fengið undanfarin tvö ár, því að til viðbótar 30% sparifjárbindingu er það mjög mikil þrenging á rekstrargrundvelli bankanna að taka 10% til viðbótar undan þeirra ráðstöfun í þessu skyni.
Hæstv. ráðh. endurtók þau rök, sem hann flutti fyrir því, að ekki væri hægt að ákveða lánskjör og vexti í l., þau rök, að lánið yrði ekki boðið út allt í einu og þess vegna væri nauðsynlegt fyrir hæstv. ríkisstj. að hafa heimild til þess að breyta lánskjörum og lánstíma, ef þurfa þætti. Ég endurtek einnig það, sem ég hef sagt. Ég hefði talið það eðlilegra, að þegar hér er farið inn á innlendan lánamarkað í samkeppni við innlánsstofnanir í landinu, þá hefði Alþingi ákveðið þau kjör, sem þar væri um að ræða, og ef ekki telst fært að bjóða allt lánið út í einu, þá hefði lánsheimildin að þessu sinni verið höfð þeim mun lægri og ekki hærri en samsvaraði fyrsta áfanga. Síðar hefði þá mátt leita heimildar Alþingis á ný til þess að bjóða út afganginn með breyttum kjörum, ef þurfa þætti. Ég tel þess vegna, að þessi rök séu ekki fyllilega sannfærandi, því að ég tel, að það sé eðlilegra, að Alþingi ákveði þetta, alveg á sama hátt og ég tel eðlilegra og skal ekki þreyta hv. þm. á endurtekningu á því, að í l. væri einnig gert ráð fyrir því, á hvern hátt fénu væri ráðstafað. Upplýsingar hæstv. ráðh. eru vissulega mikils virði um það, og hans góða boði um að koma til fjhn. til frekari upplýsinga er sjálfsagt að taka með þökkum. En samt sem áður eru ekki ummæli, jafnvel þótt frá ráðh. séu, jafnmikils virði og lög, sem Alþingi hefur sett.
Um framtalsskylduna skal ég aðeins segja það að lokum, að ég viðurkenni það, sem hæstv. ráðh. sagði, að hér væri nokkurt matsatriði, sem sjálfsagt er að taka til rækilegrar yfirvegunar. En þó finnst mér á það að líta, að hér er sparifjáreigendum boðið upp á miklu betri kjör, þeim sem kaupa þessi bréf, heldur en öðrum almennum sparifjáreigendum, og þess vegna finnst mér ekki í fljótu bragði a.m.k. endilega þurfa að vera, að sama regla gildi í báðum tilfellum.
Ég skal svo ekki þreyta hv. þm. á frekari umr. við 1. umr.